علل ایجاد سرطان معده متعدد است. با توجه به شیوع بالای این سرطان در ایران، آشنایی با این علت سرطان معده مهم است. احتمال ابتلای شما به سرطان معده به عوامل بسیاری، از جمله سن و سبک زندگی شما بستگی دارد.
علل ایجاد یک بیماری را اصطلاحا «عامل خطر» آن بیماری می‌گوییم. در واقع هر عاملی که احتمال ابتلای شما به سرطان را افزایش دهد یک «عامل خطر» یا «ریسک فاکتور» سرطان نام دارد. و عوامل که احتمال ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهند «فاکتور محافظتی» نام دارند.
مهم: دارا بودن یک یا چند «عامل خطر» به معنای ابتلای قطعی شما به سرطان معده در آینده نیست. همچنین نداشتن این عوامل خطر، به معنای عدم ابتلا نیست!
عوامل و علل ایجاد سرطان معده را در این مطلب در ایران سرطان توضیح می‌دهیم.
علت‌های ابتلا به سرطان معده
مکانیسمی که باعث رشد و تکثیر کنترل نشده سلول‌ها در معده می‌شود و منجر به سرطان می‌شود به طور کامل شناخته نشده است. با این حال مشخص شده است که عواملی وجود دارند که خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهند. یکی از آن‌ها باکتری هلیکوباکتر پیلوری است که می‌تواند باعث عفونت گسترده بدون علامت و زخم معده شود. به طور کلی علت سرطان معده می‌تواند یک یا چند مورد از موارد زیر عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن
- چاقی مفرط و نداشتن فعالیت بدنی
- مصرف زیاد غذاهای دودی و شور
- رژیم غذایی نادرست
- نوشیدن الکل به طور منظم
- انجام عمل جراحی معده به دلیل زخم
- یک گروه خونی
- عفونت ویروس اپشتین بار
- برخی از ژن‌ها
- کار در صنعت زغال سنگ، فلز، چوب یا لاستیک
- قرار گرفتن در معرض آزبست
- داشتن سابقه خانوادگی سرطان معده
- داشتن پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)، سرطان کولورکتال غیرپلیپوز ارثی (HNPCC) – سندرم لینچ، یا سندرم پتز-جگرز
رژیم غذایی نادرست
یک علت سرطان معده که بسیار اهمیت دارد، تغذیه است. غذاهای زیر می‌توانند عامل خطر سرطان معده باشند:
- غذاهای دودی شده یا نمک سود شده
- غذاهای مانده (بیرون از یخچال)
- غذاهای فراوری شده، کبابی یا زغالی
- مصرف کم میوه و سبزی
عفونت هلیکوباکتر پیلوری
عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری عامل حدود ۴۰ مورد از هر ۱۰۰ مورد (۴۰ درصد) سرطان معده است. هلیکوباکتر پیلوری باکتری است که در لایه مخاطی معده زندگی می‌کند. عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری در اکثر افراد مشکل‌ساز نمی‌شود. اما عفونت طولانی مدت در برخی بیماران موجب التهاب و زخم شدن معده می‌شود.
شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد که رژیم غذایی می‌تواند در تعامل با هلیکوباکتر پیلوری احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.
با آزمایش خون، مدفوع و تنفس می‌توان عفونت هلیکوباکتر را تشخیص داد. درمان این مشکل مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک و نیز مصرف دارویی برای کاهش اسید معده است.
سابقه خانوادگی سرطان معده
اقوام درجه اول فرد مبتلا به سرطان معده، در خطر بالاتری برای ابتلا هستند، حتی اگر سندرم ارثی نداشته باشند. البته بیشتر افرادی که به سرطان معده مبتلا می‌شوند، سابقه خانوادگی آن را ندارند.
سن و جنسیت
سن و جنسیت دیگر علت سرطان معده است. هر چه سن بالاتر باشد، شیوع سرطان معده نیز بالاتر است. حدود نیمی از سرطان‌های معده در افراد ۷۵ ساله، یا بالای ۷۵ سال ایجاد می‌شود.
احتمال ابتلای مردان به سرطان معده بیشتر از زنان است.
مصرف تنباکو
مصرف تنباکو احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد. حدود یک مورد از هر ۵ مورد ابتلا به سرطان معده در آمریکا با مصرف سیگار مرتبط است. با افزایش تعداد سیگارهای مصرفی در روز، احتمال ابتلا نیز بالاتر می‌رود.
هیچوقت برای ترک سیگار دیر نیست ولی هر چه زودتر به ترک آن اقدام کنید بهتر است.
چاقی مفرط و نداشتن فعالیت بدنی
چاقی مفرط احتمال سرطانی شدن قسمت فوقانی معده (کاردیا) را افزایش می‌دهد. «کاردیا» محل اتصال مری به معده است (اتصال گاسترو- ازوفاژیال). پزشکان سرطان در محل اتصال مری به معده (گاسترو-ازوفاژیال) را به عنوان سرطان معده (کاردیا) ثبت می‌کنند. اما این سرطان‌ها را متفاوت از سرطان‌های معده تحت درمان قرار می‌دهند.
بیش از ۵ مورد از هر ۱۰۰ مورد سرطان معده (بیش از ۵ درصد) ناشی از چاقی مفرط است. چاقی یعنی این که شاخص توده بدنی (BMI) فرد ۳۰ یا بیشتر از ۳۰ باشد. سعی کنید با فعال بودن و داشتن رژیم غذایی سالم در وزن سالم خود بمانید.
همچنین بخوانید: رژیم غذایی برای بیماران سرطان معده
الکل
احتمال ابتلا به سرطان معده در افرادی که بیش از سه واحد الکل در روز می‌نوشند، در مقایسه با افرادی که الکل نمی‌نوشند یا گاه به گاه می‌نوشند بیشتر است. از آنجایی که می‌تواند علت سرطان معده باشد، بهتر است از مصرف آن بپرهیزید.
مواد شیمیایی موجود در محل کار
برخی مشاغلی که با مواد شیمیایی خاصی سر و کار دارند، می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند. مثلا کار در صنعت تولید لاستیک چنین مشکلاتی دارد.
همچنین تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض آزبست و ترکیبات غیر آلی سربی را به سرطان معده ربط می‌دهد، اما این شواهد محدود هستند.
مواجهه با این نوع مواد شیمیایی در محل کار به ندرت پیش می‌آید و یک سری قوانین و دستورالعمل‌ها نیز برای محافظت از افراد در محل کار وجود دارد.
سابقه جراحی معده
افرادی که قبلا بخشی از معده‌شان را به علت زخم معده برداشته‌اند، به احتمال بالاتری به سرطان معده مبتلا می‌شوند. این سرطان‌ها معمولا چندین سال پس از جراحی ایجاد می‌شوند.
سایر علل سرطان معده
عوامل زیر نیز ریسک فاکتور سرطان معده هستند:
- پولیپ معده از نوع آدنوم
- کم خونی پرنیشیوز
- سندرم‌های ارثی سرطان معده
- گروه خونی A
- گاستروپاتی هایپرتروفیک
- بیماری CVID
همچنین بخوانید: تشخیص سرطان معده
پیشگیری از سرطان معده
برخی از اقداماتی که می‌توان برای پیشگیری از سرطان معده انجام داد در زیر ذکر شده است:
- ترک سیگار
- درمان زخم معده
- داشتن یک رژیم غذایی سالم با غذاهای غنی از فیبر
- عدم مصرف الکل
- با احتیاط از مسکن‌ها و دارو‌هایی مانند آسپرین استفاده کنید.
اگر ناراحتی‌های معده زیادی دارید یا شکایات جدی مانند مشاهده خون در مدفوع یا کاهش وزن سریع دارید، توصیه می‌شود به مراکز درمانی مراجعه کرده و از پزشکان متخصص حمایت کنید.
سنین ابتلا به سرطان معده
یکی از عوامل مهم در ابتلا به سرطان معده سن است. همان طور که در بالا ذکر کردیم، با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان معده نیز افزایش می‌یابد. به طور میانگین شایع ترین سنین ابتلا به سرطان معده ، 50 الی 75 سالگی است. با اینحال سرطان در جوانان نیز دیده شده است اما به قدری تعداد ابتلا پایین است که اغلب جزو سرطان‌های نادر در سنین جوانی شمرده می‌شود.
آیا سرطان معده کشنده است؟
میزان موفقیت در درمان سرطان معده باتوجه‌به مرحله بیماری و سن و شرایط جسمانی بیمار متفاوت است. بااین‌حال، مهم‌ترین شاخص مؤثر بر موفقیت درمان و طول عمر، مرحله سرطان است. هنگام ارزیابی پاسخ به درمان، میزان بقای بیماران طی 5 سال پس از درمان به‌عنوان پایه در نظر گرفته شد. اگر سرطان در مرحله اول تشخیص داده شود و قبل از گسترش به خارج از معده درمان شود، میزان بقای 5 ساله 70 درصد است. اگر سرطان در مرحله دوم باشد، میزان بقای 5 ساله پس از درمان 32 تا 45 درصد و در مرحله سوم، بقای 5 ساله پس از درمان 9 تا 20 درصد است. اگر سرطان به نقاط دورتر بدن به‌غیراز معده گسترش‌یافته باشد، میزان بقای 5 ساله 4 درصد است.
