بیوپسی مغز استخوان، روشی است که شامل برداشتن نمونه‌ای از مغز استخوان و آزمایش آن برای علائم بیماری است. پزشک شما ممکن است بیوپسی را برای تشخیص اختلالات خونی، سرطان و بسیاری از شرایط دیگر که ممکن است بر مغز استخوان شما تأثیر بگذارد، انجام دهد. این روش حدود 30 دقیقه طول می‌کشد و معمولاً شامل بستری شدن در بیمارستان نمی‌شود.
بیوپسی یا نمونه برداری از مغز استخوان چیست؟
بیوپسی مغز استخوان روشی است که برای تشخیص شرایطی که بر خون و مغز استخوان شما تأثیر می‌گذارد، استفاده می‌شود. مغز استخوان جایی است که سلول‌های خونی بدن شما ساخته می‌شود. در طول این روش، پزشک نمونه کوچکی از مغز استخوان را از داخل استخوان خارج می‌کند. پس از آن، متخصصی به نام پاتولوژیست، سلول‌های مغز را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند و به دنبال علائم بیماری می‌گردد. بسیاری از بیماری‌ها از جمله اختلالات خونی و برخی سرطان‌ها نیاز به بیوپسی مغز استخوان برای تأیید تشخیص مشکوک دارند.
مغز استخوان چیست؟
مغز استخوان در مرکز توخالی استخوان‌های بزرگ‌تر شما قرار دارد. مغز استخوان از بافت نرم و اسفنج مانند و مایع تشکیل شده است. بخش بافتی مغز گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت‌ها را تولید می‌کند.
گلبولهای قرمز: سلول‌هایی که اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می‌کنند.
گلبولهای سفید: سلول‌هایی که از بدن شما در برابر میکروب‌ها و بیماری‌های عفونی محافظت می‌کنند.
پلاکت‌ها: سلول‌هایی که لخته تشکیل می‌دهند تا در صورت آسیب دیدن رگ‌های خونی، خونریزی را متوقف کنند. رگ‌های خونی شما لوله‌هایی مانند شریان‌ها، سیاهرگ‌ها و مویرگ‌ها هستند که خون را در سراسر بدن شما به گردش در می‌آورند.
قسمت مایع مغز استخوان حاوی سلول‌های بنیادی یا سلول های خونی در حال بلوغ است. همچنین ویتامین‌های مورد نیاز برای تولید سلول را می‌سازد. در حالی که بیوپسی مغز استخوان قسمت بافت مغز استخوان شما را آزمایش می‌کند، یک روش جداگانه به نام آسپیراسیون مغز استخوان قسمت مایع را مورد آزمایش قرار می‌دهد. در روز نمونه برداری، پزشک شما احتمالاً بلافاصله قبل از بیوپسی، آسپیراسیون مغز استخوان را انجام خواهد داد.
چه زمانی پزشک بیوپسی مغز استخوان را تجویز می‌کند؟
بیوپسی مغز استخوان اطلاعات ارزشمندی را ارائه می‌دهد که ارائه دهنده شما می‌تواند از آنها برای موارد زیر استفاده کند:
ارزیابی یا تشخیص یک بیماری
پزشک شما ممکن است در صورت مشاهده تعداد غیرطبیعی سلول‌های خونی در نمونه خون، بیوپسی مغز استخوان را تجویز کند. بیوپسی می‌تواند به آنها در تشخیص اختلالات خونی، سرطان، علل تب یا عفونت‌های غیر قابل توضیح و موارد دیگر کمک کند.
مرحله سرطان
مرحله بندی سرطان میزان پیشرفت سرطان را اندازه گیری می‌کند. بیوپسی مغز استخوان می‌تواند نشان دهد که آیا سرطان به مغز استخوان شما سرایت کرده است و آیا تومور در مغز استخوان شما در حال رشد است یا خیر.
پیشرفت درمان را زیر نظر بگیرید
پزشک شما ممکن است بیوپسی مغز استخوان را انجام دهد تا ببیند آیا درمان موثر است یا خیر. برای مثال، در صورت دریافت درمان سرطان، ممکن است نمونه برداری منظم از مغز استخوان دریافت کنید. نتایج می‌تواند نشان دهد که آیا مغز استخوان شما پس از درمان به اندازه کافی سلول‌های خونی سالم تولید می‌کند یا خیر.
بیوپسی مغز استخوان همچنین می‌تواند تعیین کند که آیا اهداکننده برای پیوند سلول‌های بنیادی آلوژنیک مناسب است یا خیر. در برخی موارد، فردی با تعداد کمی سلول‌های خونی سالم ممکن است به سلول‌های بنیادی جدید و سالم از یک اهداکننده نیاز داشته باشد. برای اینکه این اتفاق بیفتد، سلول‌های اهداکننده و گیرنده باید مطابقت داشته باشند.
چه شرایط و بیماری‌هایی با بیوپسی مغز استخوان تشخیص داده می‌شوند؟
پزشک ممکن است بیوپسی مغز استخوان را برای تشخیص بیماری‌هایی که شامل تعداد بسیار زیاد یا خیلی کم سلول‌های خونی هستند، انجام دهد. بیوپسی مغز استخوان نیز ممکن است برای تشخیص سرطان‌هایی که بر خون یا مغز استخوان شما تأثیر می‌گذارند، استفاده شود. معمولا برای علت تشخیص بیماری‌های زیر، نمونه برداری از مغز استخوان انجام می‌شود.
کم خونی: وضعیتی که شامل نداشتن گلبولهای قرمز کافی برای حمل اکسیژن در سراسر بدن می شود.
کم خونی آپلاستیک: وضعیتی که در آن مغز استخوان شما نمی‌تواند گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت‌های کافی تولید کند.
لکوپنی و لکوسیتوز: شرایطی که گلبولهای سفید خون بسیار کم یا زیاد است.
ترومبوسیتوپنی و ترومبوسیتوز: شرایطی که تعداد پلاکت‌ها بسیار کم یا زیاد است.
پلی سیتمی ورا: یک سرطان خون نادر که باعث می‌شود مغز خون شما تعداد زیادی گلبول قرمز تولید کند.
لوسمی: سرطان سلول‌های خونی شما که می‌تواند منجر به گلبولهای غیرطبیعی خون، به ویژه گلبولهای سفید خون شود.
لنفوم: سرطان سیستم لنفاوی شما که می‌تواند منجر به تعداد غیر طبیعی گلبولهای سفید و قرمز خون شود.
مولتیپل میلوما: سرطان خون نادری که به سلول‌های پلاسما آسیب می‌رساند. پلاسما سل نوعی گلبول سفید است.
سرطان‌های ثانویه: سرطانی که در جای دیگری از بدن شما شروع می‌شود (مثلاً سرطان سینه یا سرطان ریه) اما سپس به یک مکان ثانویه مانند مغز استخوان گسترش می‌یابد.
میلوفیبروز: اختلالی که شامل بافت اسکار فیبری جایگزین مغز استخوان می‌شود.
سندرم میلودیسپلاستیک: یک اختلال مغز استخوان که در آن سلول‌های بنیادی به درستی بالغ نمی‌شوند.
نمونه برداری از مغز استخوان همچنین می‌تواند ناهنجاری‌ها را در کروموزوم‌ها و کمبود ویتامین‌ها تشخیص دهد که می‌تواند باعث تحریک استخوان شما شود.
عوارض نمونه برداری از مغز استخوان چیست؟
بیوپسی یا نمونه برداری از مغز استخوان مضر نیست. از نظر ناحیه‌ای که آزمایش انجام می‌شود، عوارض عمده وجود ندارد. اما به طور کلی می‌توان عوارض بیوپسی مغز استخوان را به شرح زیر برشمرد.
- در طول بیوپسی مغز استخوان، زمانی که سوزن وارد استخوان می‌شود، ترک‌ها و شکستگی‌های استخوانی ممکن است رخ دهد.
- در بیوپسی مغز استخوان خونریزی بسیار کمی وجود دارد. با این حال، گاهی اوقات ممکن است خونریزی بعد از عمل رخ دهد و ممکن است نیاز به مداخله باشد.
- به ندرت ممکن است عفونت در ناحیه‌ای که بیوپسی انجام می‌شود، رخ دهد.
- به ندرت، سوزن ممکن است در طول بیوپسی مغز استخوان بشکند.
از آنجایی که بیوپسی مغز استخوان معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، واکنش آلرژیک به داروهایی که برای آرام‌بخشی و بی حسی استفاده می‌شوند نیز می‌تواند در میان علل نادر در نظر گرفته شود.
