شمارش کامل خون (CBC)، اطلاعات مهمی در مورد انواع و تعداد سلول‌های خون شما، به ویژه گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها ارائه می‌دهد. CBC به پزشک شما کمک می‌کند تا علائمی مانند ضعف، خستگی یا کبودی را که ممکن است داشته باشید، بررسی کند. CBC همچنین به شما در تشخیص بیماری‌هایی مانند کم خونی، عفونت و بسیاری از اختلالات دیگر کمک می‌کند. ما در این مقاله از ایران سرطان به بررسی آزمایش CBC پرداخته‌ایم.
آزمایش CBC شامل چه مواردی می‌شود؟
به طور معمول، آزمایش CBC شامل موارد زیر است:
تعداد گلبول‌های سفید (WBC)
گلبول‌های سفید از بدن در برابر عفونت محافظت می‌کنند. اگر عفونت ایجاد شود، گلبول‌های سفید خون به باکتری‌ها، ویروس‌ها یا دیگر ارگانیسم‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، حمله کرده و آنها را از بین می‌برند. گلبول‌های سفید خون بزرگ‌تر از گلبول‌های قرمز هستند، اما تعدادشان کمتر است. وقتی فردی به عفونت باکتریایی مبتلا می‌شود، تعداد گلبول‌های سفید خون خیلی سریع افزایش می‌یابد.
برای تشخیص وجود عفونت یا نظارت بر مقاومت بدن در برابر درمان سرطان، تعداد گلبول‌های سفید در بررسی‌های پزشکی ممکن است به کار رود. این آزمایشات معمولاً به عنوان یک شاخص مهم برای تشخیص عفونت و یا ارزیابی پاسخ بدن به درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند. تعداد گلبول‌های سفید در خون نشان‌دهنده سلامتی سیستم ایمنی بدن است و در صورت نیاز، پزشک می‌تواند بر اساس آن، تصمیمات درمانی لازم را بگیرد.
انواع گلبول‌های سفید (دیفرانسیل WBC)
انواع اصلی گلبول‌های سفید نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها هستند. با کمک آزمایش CBC می‌توان مقادیر آنها را اندازه‌گیری کرد. نوتروفیل‌های نابالغ که به آنها نوتروفیل‌های غیر قطعه‌ای گفته می‌شود نیز در این آزمایش گنجانده شده‌اند. هر نوع سلول، عملکرد متفاوتی در محافظت از بدن دارد. مقدار هر یک از این نوع گلبول‌های سفید خون اطلاعات مهمی در مورد سیستم ایمنی بدن ارائه می‌دهد. مقدار زیاد یا خیلی کم انواع مختلف گلبول‌های سفید می‌تواند به تشخیص وجود عفونت، واکنش آلرژیک یا سمی به داروها یا مواد شیمیایی و بسیاری از شرایط، مانند سرطان خون کمک کند.
شمارش گلبول های قرمز (RBC)
گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را از ریه‌ها به سایر قسمت‌های بدن حمل می‌کنند. آنها همچنین دی اکسید کربن را به ریه‌ها برمی‌گردانند تا بتوان آن را بازدم کرد. اگر تعداد RBC کم باشد (کم خونی)، بدن ممکن است اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت نکند. اگر شمارش خیلی زیاد باشد (بیماری به نام پلی سیتمی)، این خطر وجود دارد که گلبول‌های قرمز خون در یک قسمت جمع شوند و رگ‌های خونی کوچک را مسدود کنند. این امر همچنین حمل اکسیژن را برای گلبول‌های قرمز دشوار می‌کند.
هماتوکریت (HCT)
یکی از پارامترهایی که از آزمایش CBC به دست می‌آید، میزان هماتوکریت است. این آزمایش میزان فضایی (حجم) را که گلبول‌های قرمز در خون می‌گیرند، اندازه‌گیری می‌کند. این مقدار به صورت درصد گلبول‌های قرمز در یک حجم خون بیان می‌شود. برای مثال، هماتوکریت 38 به این معنی است که 38 درصد از حجم خون شما از گلبول‌های قرمز تشکیل شده است. مقادیر هماتوکریت و هموگلوبین، دو آزمایش اصلی هستند که نشان می‌دهند کم خونی یا پلی سیتمی وجود دارد.
هموگلوبین (Hgb)
مولکول هموگلوبین، گلبول‌های قرمز را می‌سازد. گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن هستند و همان چیزی است که به سلول‌های خونی رنگ قرمز می‌دهد. آزمایش هموگلوبین میزان هموگلوبین خون را اندازه گیری می‌کند و روش خوبی برای اندازه گیری توانایی خون برای حمل اکسیژن در سراسر بدن است.
شاخص‌های گلبول قرمز
سه شاخص گلبول‌های قرمز وجود دارد: میانگین حجم بدنی (MCV)، میانگین هموگلوبین گلبولی (MCH) و میانگین غلظت هموگلوبین بدنی (MCHC). آنها با دستگاه، اندازه گیری می‌شوند و مقادیر آنها از سایر اندازه گیری‌های انجام شده در CBC به دست می‌آید. MCV، اندازه گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد. مقدار MCH، مقدار هموگلوبین در یک گلبول قرمز متوسط است. MCHC، غلظت هموگلوبین را در یک گلبول قرمز متوسط، اندازه گیری می‌کند. این شاخص‌ها به تشخیص انواع کم خونی کمک می‌کنند. پهنای توزیع گلبول قرمز (RDW) نیز قابل اندازه گیری است و نشان می‌دهد که اندازه و شکل سلول‌ها یکسان یا متفاوت است.
تعداد پلاکت‌ها (ترومبوسیت ها)
پلاکت‌ها (ترومبوسیت‌ها)، کوچک‌ترین نوع سلول‌های خونی هستند. آنها در لخته شدن خون نقش مهمی دارند. هنگامی که خونریزی وجود دارد، پلاکت‌ها متورم می‌شوند، به هم می‌چسبند و یک پلاگین چسبنده تشکیل می‌دهند که به توقف خونریزی کمک می‌کند. اگر تعداد پلاکت‌ها خیلی کم باشد، خونریزی کنترل نشده می‌تواند مشکل ساز باشد. اگر تعداد پلاکت‌ها بیش از حد باشد، احتمال تشکیل لخته خون در رگ خونی وجود دارد. علاوه بر این، پلاکت‌ها ممکن است به سخت شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) کمک کنند.
میانگین حجم پلاکت (MPV)
میانگین حجم پلاکت‌ها، میانگین تعداد (حجم) پلاکت‌ها را اندازه گیری می‌کند. میانگین حجم پلاکت همراه با شمارش پلاکت برای تشخیص برخی بیماری‌ها استفاده می‌شود. اگر تعداد پلاکت‌ها نرمال باشد، میانگین حجم پلاکت همچنان ممکن است خیلی بالا باشد.
چرا به آزمایش CBC نیاز داریم؟
پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است به عنوان بخشی از چکاپ یا ارزیابی سلامت عمومی شما، آزمایش CBC را تجویز کند. علاوه بر این، از این تجزیه و تحلیل می‌توان برای موارد زیر استفاده کرد:
- تشخیص بیماری خون، عفونت، اختلال سیستم ایمنی و سایر مشکلات پزشکی
- پیگیری یک اختلال خونی موجود در بدن
در هنگام آزمایش CBC چه اتفاقی می‌افتد؟
یک پزشک یا متخصص بهداشت با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما، نمونه خون می‌گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون گرفته و آن را در لوله آزمایش قرار می‌دهد. هنگامی که سوزن وارد یا خارج می‌شود، ممکن است احساس ناراحتی خفیفی داشته باشید. به طور کلی، این فرآیند کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد. خطرات آزمایش خون حداقل است. ممکن است در جایی که سوزن وارد می‌شود درد یا کبودی خفیفی احساس کنید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می‌روند.
