اپاندیموم نوع نادری از تومورهای مغزی گلیوم» است. این تومورها از سلولهای اپاندیمال مغز یا نخاع شروع می‌شوند. اپاندیموم هم در کودکان و هم در بزرگسالان ایجاد می‌شود. علائم این تومور به این بستگی دارد که تومور در مغز یا نخاع باشد. علائم شایع این تومور شامل سردرد و تهوع یا استفراغ است.
اپاندیموم چیست؟
اپاندیموم‌ها از سلولهای اپاندیمال منشا می‌گیرند. این سلول‌ها نواحی سرشار از مایع در مغز (بطن‌های مغز) و نخاع را می‌پوشانند. در بزرگسالان، بیشتر اپاندیموم‌ها از سلولهای اپاندیمال پوشاننده نخاع شروع می‌شوند. این تومورها میتوانند به مایع اطراف مغز پخش شوند. علت نامگذاری اپندیم به این دلیل است که از سلولهای خاصی از گلیا تشکیل شده است که به عنوان اپندیموسیت یا به طور ساده‌تر سلولهای اپاندیمی شناخته می‌شوند. اپاندیموم‌ها میتوانند هم نئوپلاسم‌هایی خوش خیم و هم نئوپلاسم‌هایی بدخیم باشند.
تفاوت بین تومور خوش خیم و تومور بدخیم
تومور خوش‌خیم توده‌ای از سلولهای غیرطبیعی است که به کندی رشد می‌کند، قدرت نفوذ کمی دارد و به همان اندازه قدرت متاستاز کمی دارد. در مقابل، تومور بدخیم یک توده سلولی غیرطبیعی است که به سرعت رشد می‌کند، قدرت نفوذ بالایی دارد و تقریباً همیشه قدرت متاستاز بالایی دارد. منظور از قدرت نفوذ، توانایی تأثیرگذاری بر نواحی تشریحی مجاور است.
انواع اپاندیموم
اپاندیموم‌ها بر اساس ظاهر سلول‌هایشان زیر میکروسکوپ گروه‌بندی می‌شوند. انواع مختلفی از آنها وجود دارد که عبارتند از:
- ساب‌اپاندیموم
- میکسوپاپیلاری (میگزوپاپیلاری)
- اپاندیموم (که خود به انواع پاپیلاری، سلول شفاف و تانیسیتیک تقسیم می‌شود)
- آناپلاستیک
تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که نوعی اپاندیموم نیز وجود دارد که دارای تغییر ژنی خاصی است. به این نوع، نوع فیوژن-مثبت رِلا گفته می‌شود.
درجه (گرید)
اپاندیموم‌ها را با توجه به سرعت رشد نیز به چند گروه تقسیم می‌کنند. در واقع با این کار «درجه» تومور را مشخص می‌کنند. این تومورها میتوانند درجه پایین (رشد کند) یا درجه بالا (رشد سریع) باشند. در اکثر انواع تومورهای مغز، پزشکان معمولا با توجه به درجه تومور، میتوانند ذهنیتی نسبت به رفتار تومور پیدا کنند. اما در ependymoma، ظاهر سلول در زیر میکروسکوپ (درجه) همیشه با رفتار تومور هم‌خوانی ندارد. بنابراین ممکن است درجه تومور در مورد احتمال رشد یا پخش تومور اطلاعات زیادی در اختیار پزشک قرار ندهد.
میزان شیوع
ependymomaها تومورهای نادری هستند و حدود 2 درصد تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهند. اکثر آنها درجه بالا هستند (رشد سریع).
عوامل خطر اپاندیموم
پزشکان و محققان توافق دارند که حداقل دو حالت وجود دارد که می‌تواند باعث بروز اپندیموم شود. پرتودرمانی قبلی سر، لازم به ذکر است که برخی از علما در این باره نظر دیگری دارند، آنها در واقع معتقدند که رادیوتراپی اثر مضری ندارد. مبتلا به نوروفیبروماتوز نوع II، یک بیماری ژنتیکی-ارثی نادر است که باعث ظهور تومورهای مختلف در سیستم عصبی می‌شود.
علائم و عوارض اپاندیموم
علائم و نشانه‌های اپندیموم به محل شروع خود اپاندیموم بستگی دارد.
اگر تومور در نخاع باشد، بیمار معمولاً علائم زیر را احساس می‌کند:
- درد در گردن یا پشت، بسته به محل دقیق توده تومور
- بی حسی و یا ضعف در بازوها یا پاها.
- مشکلات کنترل مثانه
اگر نئوپلاسم در مغز قرار داشته باشد، تصویر علائم معمولاً شامل موارد زیر است:
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ به خصوص در صبح
- تشنج
- بینایی ضعیف
بی حسی و احساس ضعف در اندام‌ها (اعم از بالا و پایین) تنها یک طرف بدن. زمانی که اپاندیموم‌ها بر لوب فرونتال یا جداری مغز تأثیر می‌گذارند، آنها اختلالات معمولی هستند.
مشکلات هماهنگی و تعادل. این‌ها علائم معمول زمانی هستند که اپاندیموم در نزدیکی لوب تمپورال مغز رخ داده است. تغییرات خلق و خوی (مثلاً تحریک پذیری ناگهانی) و تغییرات شخصیتی. آنها زمانی رخ می‌دهند که اپندیموم نزدیک به لوب فرونتال مغز باشد. سردرد، تهوع و استفراغ به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه‌ای (یا داخل جمجمه ای) است. علائم اپاندیموما اگر شدید باشد، تغییر در جریان طبیعی CSF می‌تواند منجر به شروع یک وضعیت پاتولوژیک به نام هیدروسفالی شود.
آزمایش‌های تشخیص اپاندیموم
برای تشخیص و مرحله‌بندی باید یک سری آزمایش‌ها انجام شوند. پزشک اندازه تومور و محل تومور را بررسی می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا برای درمان برنامه‌ریزی کند. آزمایش‌هایی که احتمالا باید انجام شوند عبارتند از:
- MRI یا سی تی اسکن
- معاینه عصبی
- آزمایش خون
- بیوپسی (نمونه برداری)
درمان اپاندیموم
درمان اصلی، جراحی است. همچنین ممکن است بیمار تحت پرتو درمانی و شیمی‌درمانی نیز قرار گیرد.
جراحی
نوع دقیق جراحی که روی بیمار انجام می‌شود به محل تومور بستگی دارد. جراح مغز و اعصاب هر چقدر از تومور را که ممکن باشد برمی‌دارد.
پرتو درمانی
در پرتو درمانی از اشعه ایکس پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌شود. ممکن است بیمار پس از جراحی تحت پرتو درمانی قرار گیرد تا خطر بازگشت تومور کاهش یابد. اگر اپاندیموم به مایع اطراف مغز (مایع مغزی نخاعی) پخش شود، معمولا پرتو درمانی روی کل مغز و نخاع انجام می‌شود. اگر در مایع مغزی نخاعی سلول سرطانی وجود نداشته باشد، ممکن است فقط محل تومور تحت پرتو درمانی قرار گیرد.
بازگشت (عود)
در این صورت ممکن است پزشک متخصص، پرتو درمانی یا شیمی‌درمانی را به منظور کوچک کردن تومور توصیه کند. این روشهای درمانی میتوانند رشد تومور را کند کرده و حال بیمار را بهتر کنند.
پیگیری (فالو آپ)
بیمار بعد از پایان درمان نیز مرتبا با پزشک یا پرستار خود ملاقات می‌کند. پزشک در هر قرار ملاقات بیمار را معاینه می‌کند. پزشک درباره حال و احوال بیمار از او سوال می‌پرسد، و سوالاتی از این قبیل نیز از بیمار می‌پرسد: آیا علائم یا عوارض جانبی داشته‌اید؟ و آیا نگران چیزی هستید؟ همچنین ممکن است در برخی از این ملاقات‌ها اسکن MRI انجام شود.
فاصله بین چکاپهای بیمار به شرایط فردی او بستگی دارد. برای اپاندیموم، معمولا هر ۶ ماه یکبار، به مدت دوسال، MRI انجام می‌شود. سپس هر سال یا هر دو سال یکبار MRI انجام می‌شود.
کنار آمدن با اپاندیموم
کنار آمدن با تشخیص تومور مغزی هم در عمل و هم از نظر عاطفی بسیار دشوار است. به ویژه اگر فرد به یک تومور نادر مبتلا شود شرایط سخت‌تر می‌شود. کسب اطلاعات کافی در مورد نوع تومور، و روش درمان آن می‌تواند روند کنار آمدن با تومور را آسان‌تر کند.
