منشا تومورهای رویانی سلول‌هایی است که از مراحل اولیه تکوین باقی می‌مانند. یعنی از زمانی که رویان هنوز در رحم مادر در حال رشد و تکامل بوده است. این سلول‌ها معمولا بی‌ضرر هستند، اما به ندرت نیز سرطانی می‌شوند. انواع مختلفی از تومورهای رویانی وجود دارد، شایع‌ترین نوع تومورهای رویانی مدولوبلاستوم‌ها هستند که عمدتا در کودکان ایجاد می‌شوند. پزشکان تا همین اواخر مدولوبلاستوم را عضو تومورهایی به نام PNET در نظر می‌گرفتند. اما امروزه پزشکان قادر هستند که تومورها را به دقت مورد بررسی قرار دهند. بنابراین اکنون این تومورها را در دسته تومورهای رویانی جای می‌دهند.
تومورهای رویانی می‌توانند در هر جایی از مغز شروع شوند. این تومورها به سرعت رشد می‌کنند و می‌توانند از طریق مایع مغزی-نخاعی به سایر قسمت‌های مغز و نخاع پخش شوند (تومور درجه بالا).
انواع تومورهای رویانی
تومورهای رویانی انواع مختلفی دارند:
- مدولوبلاستوم، که در مخچه ایجاد می‌شود.
- تومور رویانی با روزِتهای چندلایه (ETMR)، که معمولا از مخ شروع می‌شود.
- مدولواپیتلیوم، که می‌تواند در مغز یا نخاع ایجاد شود.
- تومورهای آتیپیک تراتوئید-رابدوئید (ATRT)، که معمولا از مخچه شروع می‌شوند.
- نوروبلاستوم سیستم عصبی مرکزی، که می‌تواند در بافت عصبی مخ یا لایه‌های بافت پوشاننده مغز (مننژ) ایجاد شود.
- گانگلیونوروبلاستوم سیستم عصبی مرکزی، که در بافت عصبی مغز و نخاع ایجاد می‌شود.
میزان شیوع تومورهای رویانی
تومورهای رویانی نادر هستند. از هر ۱۰۰ تومور مغزی حدود ۲ مورد (۲ درصد) از نوع «تومورهای رویانی» هستند. شیوع این تومورها در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است.
آزمایش‌های تشخیص تومور رویانی
برای تشخیص تومور رویانی باید یک سری آزمایش‌ها انجام شود. پزشک اندازه تومور را بررسی می‌کند و همچنین بررسی می‌کند که آیا تومور پخش شده است یا خیر. این کار به پزشک کمک می‌کند تا برای درمان برنامه‌ریزی کند. آزمایش‌هایی که احتمالا باید انجام شوند عبارتند از:
- MRI یا سی تی اسکن
- بیوپسی (نمونه برداری) از تومور
- گرفتن نمونه از مایع اطراف مغز و نخاع (کشیدن مایع نخاعی یا پونکسیون لومبار)
درمان تومورهای رویانی
روند درمان به نوع تومور جنینی و قابلیت پخش شدن آن به سایر نواحی بستگی دارد. درمان‌های اصلی برای تومورهای جنینی عبارتند از:
- جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
جراحی
جراحی معمولا اولین درمانی است که روی بیمار صورت می‌گیرد. جراح مغز و اعصاب هر مقدار از تومور را که بتواند برمی‌دارد. نوع دقیق جراحی به محل تومور بستگی دارد.
گاهی نمی‌توان کل تومور را با جراحی برداشت، به خصوص اگر تومور در اطراف اعصاب یا عروق خونی حیاتی در حال رشد باشد. در صورتی که چنین شود احتمالا بیمار پس از جراحی تحت پرتو درمانی و شیمی درمانی قرار بگیرد.
پرتو درمانی
ممکن است پرتو درمانی روی مغز و گاهی روی کل مغز و نخاع بیمار انجام شود. پرتودرمانی، در صورت انجام، معمولا بعد از جراحی انجام می‌شود. در پرتو درمانی از اشعه ایکس پرانرژی برای از بین بردن سلولهای توموری استفاده می‌شود. در واقع پرتو درمانی خطر بازگشت تومور رویانی را می‌کاهد.
شیمی درمانی
ممکن است بیمار بعد از جراحی یا در حین پرتو درمانی تحت شیمی درمانی قرار بگیرد. در شیمی درمانی از داروهای سایتوتوکسیک (کشنده سلول) برای نابود کردن سلولهای تومور استفاده می‌شود. شیمی درمانی خطر بازگشت تومور یا پخش شدن آن به سایر نواحی مغز را کاهش می‌دهد.
پیگیری (فالو آپ)
بیمار بعد از پایان درمان نیز مرتبا با پزشک یا پرستار خود ملاقات می‌کند. پزشک در هر قرار ملاقات بیمار را معاینه می‌کند. پزشک درباره حال و احوال بیمار از او سوال میپرسد، و سوالاتی از این قبیل نیز از بیمار میپرسد: آیا علائم یا عوارض جانبی داشته‌اید؟ و آیا نگران چیزی هستید؟ همچنین ممکن است در برخی از این ملاقات‌ها اسکن ام آر آی انجام شود. معمولا هر ۶ ماه یکبار MRI انجام می‌شود.
کنار آمدن با تومور رویانی
کنار آمدن با تشخیص تومور مغزی هم در عمل و هم از نظر عاطفی بسیار دشوار است. به ویژه اگر فرد به یک تومور نادر مبتلا شود شرایط سخت‌تر می‌شود. کسب اطلاعات کافی درمورد نوع تومور، و روش درمان آن می‌تواند روند کنار آمدن با تومور را آسان‌تر کند.
سرطان سلول زایا چیست؟
تومورهای سلول زاینده از یک سلول تمام توان منشأ می‌گیرند، یعنی قادر به تقسیم و تولید انواع سلولهای موجود در بدن هستند. این‌ها گروهی از تومورهای ناهمگن هستند که می‌توانند هم در غدد جنسی (ارگان‌هایی که سلولهای تولیدمثلی، تخمک‌ها و اسپرم‌ها را تولید می‌کنند) و هم در سایر قسمت‌های بدن (در این مورد از محل خارج گناد صحبت می‌کنیم) ایجاد شوند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
برخی از سرطان‌های رویانی با ناهنجاری‌های ژنتیکی مرتبط هستند این سرطان‌ها می‌توانند در افراد هرمافرودیت یا افرادی که دچار دیسژنزیس گناد هستند (شرایطی که در آن غدد جنسی به درستی در طول رشد جنینی شکل نگرفته‌اند) ایجاد شوند. به همین دلیل، حذف پیشگیرانه غدد جنسی غیرعملکرد در این بیماران اندیکاسیون دارد. بیماران مبتلا به سندرم کلاین فلتر می‌توانند تومورهای ژرمینی مدیاستن، فضای میانی قفسه سینه بین دو ریه را ایجاد کنند. افراد مبتلا به بیضه‌های نزول نکرده (بیماری به نام کریپتورکیدیسم) بیشتر در معرض ابتلا به سرطان بیضه هستند. برخی از سرطان‌های مولد می‌توانند مستعد ارثی باشند.
کلام آخر
تومورهای رویالی، تومورهایی هستند که از سلولهای نورواکتودرم، بافت جنینی که سیستم عصبی از آن تشکیل می‌شود، منشاء می‌گیرند. در اصل، تومورهای سیستم عصبی مرکزی جنینی (CNS) همگی تومورهای نورواکتودرمال اولیه (PNETs) نامیده می‌شدند. امروزه برخی از تومورهای سلول کوچک مانند مدولوبلاستوما، تومور تراتوئید رابدوئید و پینئوبلاستوما به طور جداگانه طبقه بندی شده‌اند و اصطلاح PNET برای اشاره به سایر تومورهای مغزی که از سلولهای نورواکتودرم منشا می‌گیرند باقی مانده است. آنها تومورهای نادری هستند که در کودکان (3 تا 5 درصد تومورهای مغزی کودکان) بیشتر از بزرگسالان هستند. این تومورها معمولا بین 3 تا 6 سالگی ظاهر می‌شوند.
آنها عمدتاً در مغز و کمتر از 5٪ در نخاع قرار دارند.
تومورهای رویالی بسیار تهاجمی هستند که می‌توانند به اندازه‌های بزرگ برسند، اغلب تمایل دارند از طریق CSF (مایع محافظت کننده از مغز و نخاع) در سراسر سیستم عصبی مرکزی پخش شوند. امکان دارد حاوی نواحی کیستیک یا کلسیفیه باشند.
