شوانوم وستیبولار و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید!

به شوانوم وستیبولار تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک نیز گفته می‌شود. تومورهای شوانوم وستیبولار تومورهای مغزی خوش­‌خیمی هستند که از عصب گوش شروع می‌شود. نوروم آکوستیک (شوانوم دهلیزی) تومور نادر و خوش‌خیم اعصاب شنوایی و دهلیزی است. علائم آن شامل کاهش شنوایی و سرگیجه است، اما گاهی اوقات هیچ علامتی وجود ندارد. پرتودرمانی اغلب به تومورهای کوچکتر کمک می‌کند، در حالی که تومورهای بزرگتر با جراحی توسط پزشک برداشته می‌شوند.

شوانوم وستیبولار یا تومور عصب شنوایی چیست؟

شوانوم وستیبولار از سلول­‌های شوان شروع می­‌شود. سلول­‌های شوان سلول‌­های چربی هستند که پیرامون عصب­‌ها قرار دارند. شوانوم وستیبولار معمولا از سلول­‌های شوان پیرامون عصب دهلیزی-حلزونی شروع می‌­شود. عصب دهلیزی-حلزونی مغز را به گوش متصل می­‌کند. این عصب شنوایی و تعادل فرد را کنترل می­‌کند. شوانوم وستیبولار به سایر قسمت‌­های بدن پخش نمی­‌شود. تومورهای شوانوم وستیبولار طی چند سال به کندی رشد می­‌کنند، از این رو بیمار برای مدتی معمولا علائمی بروز نمی‌­دهد.

علائم تومور عصب شنوایی چیست؟

تومور عصب شنوایی تقریباً هرگز بدون علامت نیست. با رشد آهسته و ناپیوسته توده تومور، علائم به تدریج ظاهر می‌شوند. سرعت رشد تومور 1-2 میلی متر در سال است. علائمی که اولیه در نظر گرفته می‌شوند ناشی از فشرده شدن عصب شنوایی توسط تومور است. این علائم عبارتند از:

• کم شنوایی یک طرفه
• احساس فشار یا پری در گوش
• وزوز گوش
• سرگیجه
• از دست دادن تعادل

علائمی که ممکن است بعدا ظاهر شوند در عوض مربوط به فشرده سازی عصب صورت و عصب سه قلو هستند. این علائم کمتر رایج هستند زیرا معمولاً زمانی ظاهر می‌شوند که اندازه تومور به 2 سانتی‌متر رسیده باشد. شایع‌ترین علائمی که بیماران با آن مواجه می‌شوند عبارتند از:

• سردرد
• ناشنوایی
• سوزن سوزن شدن کنار صورت
• درد در سمت صورت
• اختلالات چشایی
• فلج شدن
• تاری دید

شایع‌ترین علائم مرتبط با فشرده سازی ساقه مغز و اندازه تومور در حدود 4 سانتی متر عبارتند از:

• آتاکسی (از دست دادن هماهنگی عضلات)
• نیستاگموس (حرکات نوسانی غیرارادی کره چشم)
• دوبینی
• فشار خون داخل جمجمه‌ای که باعث سردرد، حالت تهوع و استفراغ می‌شود
• بیماری‌های تنفسی
• مشکلات بلع
• تغییر در لحن صدا
• از دست دادن شنوایی که معمولا در یک گوش اتفاق می­‌افتد
• شنیدن صدای زنگ و وزوز در یک یا هر دو گوش
• ایجاد اختلال در کارکرد نواحی منشاء صدا
• سرگیجه
• بی حسی صورت (این مورد فقط در تومورهای پیشرفته بروز می­‌کند)

سیر تومور عصب شنوایی

از آنجایی که تومور عصب شنوایی بسیار آهسته رشد می‌کند و متاستاز ایجاد نمی‌کند،  روند درمان آن خوب است. سیر بیماری اساساً به محل رشد و اندازه تومور بستگی دارد. در مورد تومورهای کوچک و بدون علامت، درمان آن‌ها مطلقاً ضروری نیست. تومورهای بزرگ‌تر اغلب با جراحی قابل درمان هستند و معمولاً عود نمی‌کنند. نوروم آکوستیک (عود) تنها در صورتی رخ می‌دهد که بقایای تومور در جمجمه باقی بماند. بنابراین با درمان موفقیت آمیز، امید به زندگی در بیشتر موارد طبیعی است.

میزان شیوع شوانوم وستیبولار

تومورهای شوانوم وستیبولار نادر هستند. حدود ۶ مورد از هر ۱۰۰ مورد تومور مغزی (۶ درصد) از نوع شوانوم وستیبولار هستند. میانگین سنی برای تشخیص این تومور نیز حدود ۵۰ سال است. شوانوم وستیبولار به ندرت در اثر یک بیماری ژنتیکی به نام «نوروفیبروماتوز» ایجاد می­‌شود. نوروفیبروماتوز را اغلب در سنین بسیار پایین­‌تر می­‌توان تشخیص داد. این بیماری معمولا باعث ایجاد تومور در هر دو طرف مغز بیمار می‌شود (تومور دو طرفه).

آزمایش تشخیص تومور عصب شنوایی

آزمایش‌هایی برای تشخیص تومور عصب شنوایی – تعادلی وجود دارد. پزشک اندازه تومور و محل تومور را بررسی می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا برای درمان بیمار برنامه‌­ریزی کند. آزمایش‌­هایی که بیمار احتمالا باید انجام دهد عبارتند از:

• تست‌های شنوایی
• اسکن MRI
• سی­‌تی اسکن

درمان تومور عصب شنوایی

روند درمان به موارد زیر بستگی دارد:

• اندازه تومور
• علائم
• سن
• کیفیت زندگی

روند درمان ممکن است مواردی از قبیل پایش، جراحی یا پرتودرمانی را شامل شود. تیم مراقبت از بیمار در مورد روند درمان با بیمار صحبت خواهد کرد. آنها احتمال از دست دادن شنوایی و همچنین خواسته‌­های بیمار را مد نظر قرار می‌‌دهند.

تومور عصب شنوایی با قطر بیش از 3 سانتی متر معمولاً همیشه با جراحی برداشته می‌شوند، مشروط بر اینکه شرایط عمومی بیمار اجازه دهد. اگر تومور کوچک‌تر از 3 سانتی‌متر باشد، معمولاً دو روش متفاوت وجود دارد: روش اول این است که منتظر بمانید و تومور را به‌طور مرتب بررسی کنید تا به اندازه‌ای بزرگ شود که با جراحی برداشته شود. روش دوم رادیوسرجری به اصطلاح استریوتاکتیک است.

پایش

ممکن است برای یک شوانوم وستیبولار خیلی کوچک بلافاصله احتیاجی به درمان نباشد. در این موارد احتمالا پزشک پایش منظم تومور با اسکن MRI را به بیمار توصیه کند. به این عمل پایش فعال می­‌گویند. اکثر تومورهای کوچک رشد نمی­‌کنند. بدتر شدن علائم بیمار احتمالا نشانه این است که تومور در حال رشد است. احتمالا بیمار به جراحی یا پرتودرمانی احتیاح پیدا کند. احتمالا بیمار باید هر ۱۲ ماه یک بار اسکن MRI انجام دهد.

جراحی شوانوم وستیولار

ممکن است جراح مغز و اعصاب تمام تومور یا فقط قسمتی از آن را طی جراحی بردارد. این امر به محل تومور و اندازه تومور بستگی دارد. روش­‌های جراحی مختلفی وجود دارد. یکی از روش­‌های معمول برای برداشتن تومور ایجاد حفره در جمجمه است. این حفره معمولا به صورت یک برش کوچک در بالا یا پشت گوش است. احتمالا جراح مجبور شود که برای برداشتن تومور، عصب شنوایی و عصب تعادلی مجاور محل تومور را قطع کند. جراح مغز و اعصاب در مورد گزینه­‌های موجود با بیمار صحبت خواهد کرد. ممکن است بیمار بعد از عمل یک سری عوارض جانبی داشته باشد. این عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• از دست دادن شنوایی
• عفونت غشاهای اطراف مغز (مننژیت)
• سردرد
• افتادگی صورت (فلج صورت)

پرتودرمانی هدفمند شوانوم وستیبولار

احتمالا بیمار برای درمان تومورهای کوچک تحت پرتودرمانی استریوتاکتیک (stereotactic radiotherapy یا SRT) یا رادیوسرجری (radiosurgery یا SRS) قرار گیرد. رادیوسرجری را می‌توان پرتو-جراحی ترجمه کرد. در هر دو روش درمانی، دوزهای بالایی از اشعه به تومور تابیده می­‌شود. ممکن است پرتودرمانی هدفمند را به تنهایی یا پس از جراحی دریافت کنید. حالت دوم در صورتی است که جراح نتواند تومور را به طور کامل در جراحی بردارد. بعد از پرتودرمانی هدفمند بیمار عوارضی مانند از دست دادن شنوایی و افتادگی صورت (ضعف عضلات صورت) را تجربه می‌کند.

پیگیری (فالوآپ) نوروم آکوستیک

بیمار بعد از پایان درمان نیز مرتبا با پزشک یا پرستار خود ملاقات می­‌کند. پزشک در هر قرار ملاقات بیمار را معاینه می‌کند. پزشک درباره حال و احوال بیمار از او سوال می­‌پرسد، و سوالاتی از این قبیل نیز از بیمار می­‌پرسد: آیا علائم یا عوارض جانبی داشته­‌اید؟ و آیا نگران چیزی هستید؟ همچنین ممکن است در برخی از این ملاقات‌ها MRI انجام شود. فاصله بین چکاپ‌های بیمار به شرایط فردی او بستگی دارد.

کنار آمدن با شوانوم وستیبولار

کنار آمدن با تشخیص تومور مغزی هم در عمل و هم از نظر عاطفی بسیار دشوار است. به ویژه اگر فرد به یک تومور نادر مبتلا شود شرایط سخت‌­تر می‌­شود. کسب اطلاعات کافی درمورد نوع تومور و روش درمان آن می‌­تواند روند کنار آمدن با تومور را آسان‌­تر کند.