لنفوم مغزی یا نخاعی چيست و چگونه درمان می‌شود؟

فهرست مطالب

لنفوم مغزی یا نخاعی، «لنفوم اولیه سیستم عصبی مرکزی (CNS)» یا «لنفوم اولیه مغزی» نیز نامیده می­‌شود. این نوع لنفوم نوع نادری از لنفوم است. عبارت «اولیه» در اینجا به این معنا است که لنفوم از بافت لنفاوی مغز یا نخاع شروع می­ شود (نه اینکه در جای دیگری از بدن شروع شده باشد و سپس به مغز یا نخاع پخش شده باشد).

لنفوم مغزی

لنفوم مغزی یا نخاعی چیست؟

«لنفوم» سرطانی است که از سیستم لنفاوی بیمار شروع می‌شود. سیستم لنفاوی متشکل از مجاری باریک و گره‌های لنفاوی است که در سراسر بدن حضور دارند. غدد یا گره‌های لنفاوی یک سری غدد «لوبیایی شکل» هستند. به این مجاری باریک، «عروق لنفاوی» گفته می­ شود. مایعی به نام «لنف» در بدن وجود دارد که از طریق این عروق گردش می­‌کند و از غدد لنفاوی عبور می‌کند.

«سیستم لنفاوی» در سرتاسر بدن جریان دارد، از این رو ممکن است «لنفوم» را تقریبا در هر جایی از بدن جمله مغز و نخاع مشاهده کنیم. بیشتر «لنفوم­ های مغزی» از قسمت قدامی مغز (مخ) شروع می­‌شوند. لنفوم­ ها می­‌توانند در نواحی زیر نیز شروع شوند:

  • نخاع – به لنفومی که از نخاع شروع می‌شود «لنفوم اولیه نخاع» گفته می‌شود.
  • چشم – به لنفومی که از چشم‌­ها شروع می­‌شود «لنفوم اولیه داخل­ چشم» گفته می­‌شود.
  • لایه­‌هایی بافتی که اطراف مغز هستند (لِپتو مننژ Leptomeninges) – به لنفومی که از این ناحیه شروع می­‌شود «لنفوم لپتومننژیال» گفته می‌شود.

«لنفوم­ ها» انواع مختلفی دارند. شایع‌­ترین نوعِ «لنفوم اولیه دستگاه عصبی مرکزی» عبارت است از «لنفوم منتشر سلول B بزرگ» (DLBCL یا DLBL). اگر بدن سلول­ های B غیرطبیعی تولید ­کند، «لنفوم منتشر سلول B بزرگ» بروز می­ کند. سلول­‌های B نوعی سلول ایمنی هستند که به مبارزه بدن با عفونت­ ها کمک می­‌کنند.

علائم «لنفوم اولیه دستگاه عصبی مرکزی» به محل شروع لنفوم بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • سردرد
  • تاری دید
  • تغییرات شخصیتی
  • تشنج
  • ایجاد اختلال در راه رفتن و تعادل

میزان شیوع

لنفوم مغزی یا نخاعی نادر است. حدود ۴ مورد از هر ۱۰۰ تومور مغزی یا نخاعی (۴ درصد) از نوع «لنفوم» هستند.

لنفوم مغز (cns)

آزمایش‌های تشخیص لنفوم

برای تشخیص لنفوم مغزی یا نخاعی یک سری آزمایش ­ها باید انجام شود. پزشک اندازه و محل تومور را بررسی می­‎کند، این کار به پزشک کمک می­ کند تا برای درمان بیمار برنامه­ ریزی کند. آزمایش­ هایی که ممکن است روی بیمار انجام شوند عبارتند از:

  • MRI یا سی­ تی اسکن
  • بیوپسی (نمونه برداری)
  • انجام آزمایشی به منظور بررسی وجود یا عدم وجود سلول­ های سرطانی در مایع اطراف مغز و نخاع (کشیدن مایع مغزی نخاعی یا LP)
  • آزمایش خون

درمان لنفوم مغز یا نخاع

درمان لنفوم مغزی با درمان سایر تومورهای مغزی متفاوت است. معمولا جراحی برای این تومورها امکان‌پذیر نیست. علت این امر این است که برداشتن این تومورها بدون ایجاد عوارض جانبی شدید دشوار است.

شيمي درمانی

شیمی درمانی معمولا اولین درمانی است که برای این تومورها انجام می­ شود. بیما­ر ترکیبی از داروهای شیمی درمانی مختلف که شامل داروی متوترکسات هستند را دریافت می‌کنند. ممکن است بیمار از طرق زیر شیمی­ درمانی دریافت کند:

  • تزریق به جریان خون (داخل وریدی)
  • تزریق به مایع اطراف مغز و نخاع (شیمی درمانی داخل نخاعی)

بیمار طی دوره‌های درمانی تحت شیمی­ درمانی قرار می­‌گیرد. هر دوره درمانی معمولا ۳ یا ۴ هفته طول می­‌کشد. بعد از چندین دوره درمان بیمار تحت اسکن قرار می­‌گیرد تا میزان اثرگذاری درمان بررسی شود.

داروهای هدفمند

ممکن است بیمار با یک داروی سرطان هدفمند به نام ریتوکسیماب (Rituximab مابتِرا) تحت شیمی­ درمانی قرار گیرد. ریتوکسیماب به پروتئینی به نام CD20 روی سطح سلول‌­های لنفوم متصل می­‌شود. سپس سلول­‌های سیستم ایمنی این سلول­‌های علامت‌گذاری شده را شناسایی کرده و آنها را نابود می­‌کنند. ریتوکسیماب معمولا با سرم وارد جریان خون بیمار می­‌شود.

پرتودرمانی

در پرتودرمانی از اشعه ایکس پرانرژی برای نابود کردن سلول­های سرطانی استفاده می­‌شود. ممکن است بیمار به دلایل زیر تحت پرتودرمانی قرار گیرد:

  • به هر دلیلی نتوان جراحی انجام داد.
  • پس از درمان اولیه یک سری از سلول­‌های تومور باقی مانده باشند.

معمولا کل مغز تحت پرتو درمانی قرار می­‌گیرد و به ناحیه «لنفوم» نیز اشعه اضافه (دوز تقویتی) داده می‌­شود.

پیگیری (فالو آپ)

بیمار بعد از پایان درمان نیز به طور مرتب با پزشک یا پرستار خود ملاقات می­‌کند. پزشک در هر قرار ملاقات بیمار را معاینه می­‌کند. پزشک درباره حال و احوال بیمار از او سوال می‌­پرسد و سوالاتی از این قبیل نیز از بیمار می­ پرسد: آیا علائم یا عوارض جانبی داشته‌­اید؟ و آیا نگران چیزی هستید؟ همچنین ممکن است در برخی از این ملاقات­‌ها اسکن MRI انجام شود.

فاصله بین چکاپ­‌های بیمار به شرایط فردی او بستگی دارد.

برای لنفوم مغزی یا نخاعی، معمولا هر۳ تا ۴ ماه یکبار، به مدت دو سال، MRI انجام می‌شود.

کنار آمدن با لنفوم مغز یا نخاع

کنار آمدن با تشخیص تومور مغزی هم در عمل و هم از نظر عاطفی بسیار دشوار است. به ویژه اگر فرد به یک تومور نادر مبتلا شود شرایط سخت­تر می‌شود. کسب اطلاعات کافی در مورد نوع تومور، و روش درمان آن می­ تواند روند کنار آمدن با تومور را آسان‌­تر کند.

منبع

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *