همانژیوم تجمع غیرطبیعی رگ‌های خونی در پوست یا اندام‌های داخلی است. همانژیوبلاستوما یک تومور خوش خیم و با رشد آهسته است که از سلو‌هایی که رگ‌های خونی مغز و نخاع را پوشانده‌اند به وجود می‌آید. همانژیوبلاستوما معمولا لبه‌های مشخصی دارند. آنها معمولاً به بافت‌های سالم اطراف حمله نمی‌کنند. از جمله تومورهای نادر و خوش‌خیم مغزی هستند که از سلول‌های پوشاننده عروق خونی مغز، نخاع و ساقه مغز شروع می‌شوند. این تومورها معمولا طی چند سال به آرامی رشد می‌کنند. بیشتر تومورهای همانژیوبلاستوم از قسمت خلفی مغز (مخچه) شروع می‌شوند.
تومورهای همانژیوبلاستوم معمولا به دیگر نواحی مغز پخش نمی‌شوند. علائم بیمار به محل تومور در مغز بستگی دارد. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- ایجاد اختلال در راه رفتن، تعادل، گفتار و هماهنگی فرد.
- تجمع مایعات مغزی (مایع مغزی-نخاعی) که می‌تواند موجب سردرد و حالت تهوع شود.
علائم همانژیوبلاستوم چیست؟
شایع‌ترین علائم همانژیوبلاستوم شامل سردرد، تهوع و استفراغ، اختلال در راه رفتن و هماهنگی ضعیف اندام‌ها است. هماژیوبلاستوم مخچه به دلیل وجود مکرر هیدروسفالی باعث اختلال تعادل و سندرم فشار خون داخل جمجمه می‌شود. طناب نخاعی خود را با اختلالات حرکتی اندام تحتانی (پاراپازیس اسپاستیک) و اگر در ناحیه گردنی باشد، اندام فوقانی نشان می‌دهد.
سندرم فون هیپِل-لیندو
دلیل بروز برخی از تومورهای همانژیوبلاستوم یک سندرم ارثی نادر به نام سندرم فون هیپل-لیندو (VHL) است. احتمال اینکه افراد مبتلا به این سندرم دچار انواع مختلف تومورها از جمله همانژیوبلاستوم شوند بیشتر است.
میزان شیوع
تومورهای همانژیوبلاستوم نادر هستند. ۲ مورد از هر ۱۰۰ مورد تومور مغزی که تشخیص داده می‌شود (۲ درصد) از نوع همانژیوبلاستوم است.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی خواهد کرد. پس از آن، آنها احتمالاً آزمایش‌های تصویربرداری را برای کمک به شناسایی هر گونه ناهنجاری توصیه می‌کنند. MRI و سی‌تی‌اسکن رایج‌ترین روش‌های تصویربرداری هستند. این معاینات بدون درد و غیر تهاجمی تصاویر دقیقی از تومورها و همچنین هرگونه بافت متورم اطراف آنها ارائه می‌دهد. سونوگرافی، یکی دیگر از روش‌های غربالگری غیرتهاجمی، می‌تواند به پزشکان در شناسایی تومور کمک کند. اگر غربالگری‌های دیگر به تشخیص منتهی نشود، به آزمایش تصویربرداری پیچیده‌تری نیاز خواهید داشت. که به آن آنژیوگرافی ستون فقرات می‌گویند.
در طی این آزمایش، یک کاتتر در یک رگ خونی در ران قرار داده می‌شود و به شریان نخاعی هدایت می‌شود. هنگامی که کاتتر در جای خود قرار گرفت، به آرامی یک رنگ مخصوص به شریان مشکوک تزریق می‌کند. رنگ رادیوگرافی شکل و اندازه تومور را تسهیل می‌کند. ممکن است چندین تزریق رنگ طول بکشد تا زمانی که شریان مناسب پیدا شود. هنگامی که شریان صحیح شناسایی شد، پزشک می‌تواند از آنژیوگرافی برای ارزیابی چگونگی تأثیر تومور بر جریان خون استفاده کند. همانژیوبلاستوم‌ها با سایر سرطان‌های رایج به دلیل مکان خاص و حجم زیاد خون متفاوت هستند.
آزمایش‌های تشخیص همانژیوبلاستوم
پزشک برای فهمیدن علت بروز علائم چندین آزمایش روی بیمار انجام می‌دهد. آزمایش‌هایی که روی بیمار انجام می‌شوند عبارتند از:
- MRI یا سی تی اسکن
- آزمایش خون
- معاینه عصبی
- انجام اسکن به منظور مشاهده عروق مغز (آنژیوگرافی مغزی)
- بیوپسی (نمونه برداری)
آزمایش‌ها علاوه بر اینکه مشخص می‌کنند بیمار دارای تومور است یا خیر، اندازه تومور و محل آن را نیز بررسی می‌کنند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کنند تا برای درمان برنامه‌ریزی کند.
چه گزینه‌های درمانی برای همانژیوبلاستوم در دسترس هستند؟
همانژیوبلاستوما به دو روش درمان می‌شود. هر دو شامل حذف یا تخریب تومورها هستند. هیروژیا معمولاً برای برداشتن کامل تومور استفاده می‌شود. به این نوع عمل رزکسیون می‌گویند که عمل برداشتن بافت از اندام است. اگر تمام تومور برداشته شود، وضعیت شما درمان می‌شود. با این حال، اگر بخشی از تومور باقی بماند، می‌تواند دوباره رشد کند و همچنان علائم را تجربه کنید. اگر همانژیوبلاستوما با بیماری VHL همراه باشد، جراحی برداشتن ممکن است مناسب نباشد.
رادیوسرجری استریوتاکسیک جایگزینی برای برداشتن جراحی است. این یک روش غیر تهاجمی است که در آن از پرتوهای تابشی بسیار متمرکز برای تأثیرگذاری بر تومور استفاده می‌شود. اگرچه این روش تنها یک جلسه طول می‌کشد، اما امکان دارد چندین ماه طول بکشد تا تورم به طور کامل از بین برود. برخلاف برداشتن جراحی، خطر خونریزی یا سایر عوارض وجود ندارد. این بدان معناست که شما می‌توانید پس از اتمام عمل، فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید. اگر همانژیوبلاستوما در قسمتی از مغز یا نخاع قرار داشته باشد که درمان ایمن با روش‌های جراحی سنتی دشوار است، رادیوسرجری می‌تواند بهترین گزینه باشد.
پس از درمان همانژیوبلاستوما، انجام معاینات منظم ضروری است. اگر تومور به طور کامل برداشته نشود یا از بین نرود، پزشک شما وجود تومورهای جدید یا عود مجدد تومور را بررسی می‌کند. اگر شروع به تجربه علائم غیرعادی کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. آنها می‌توانند علت اصلی را تعیین کنند و در مورد اقدامات بعدی به شما توصیه کنند.
درمان همانژیوبلاستوم
درمانی که بیمار دریافت می‌کند به موارد زیر بستگی دارد:
- اندازه تومور
- علائم
- سن
- کیفیت زندگی
روند درمان ممکن است مواردی از قبیل پایش، جراحی یا پرتو درمانی را شامل شود. تیم مراقبت از بیمار در مورد روند درمان با بیمار صحبت خواهد کرد.
پایش
امکان دارد برای یک همانژیوبلاستوم خیلی کوچک که علائمی هم ایجاد نکرده است بلافاصله احتیاجی به درمان نباشد. در این موارد احتمالا پزشک پایش منظم تومور با اسکن MRI را به بیمار توصیه می‌کند. به این عمل انتظار هوشیارانه می‌گویند.
جراحی
اصلی‌ترین روش درمانی برای همانژیوبلاستوم جراحی است. یک جراح مغز و اعصاب کل تومور یا فقط بخشی از آن را برمی‌دارد. میزان برداشتن تومور به محل تومور بستگی دارد. بیمار بعد از جراحی دچار یک سری عوارض جانبی از قبیل موارد زیر می‌شود:
- خونریزی مغزی
- ایجاد عفونت در لایه‌های اطراف مغز (مننژیت)
پرتو درمانی
به دلایل زیر بیمار تحت پرتو درمانی قرار می‌گیرد:
- به هر دلیلی نتوان بیمار را جراحی کرد
- بازگشت همانژیوبلاستوم بیمار پس از جراحی
- پزشکان نتوانند کل تومور را طی جراحی بردارند
احتمالا بیمار تحت پرتو درمانی استریوتاکتیک (stereotactic radiotherapy) یا پرتوجراحی (radiosurgery) قرار گیرد. در هر دو روش درمانی، دوزهای بالایی از اشعه به تومور تابیده می‌شود.
پیگیری (فالو آپ) همانژیوبلاستوم
بیمار بعد از پایان درمان نیز مرتبا با پزشک یا پرستار خود ملاقات می‌کند. پزشک در هر قرار ملاقات بیمار را معاینه می‌کند. پزشک درباره حال و احوال بیمار از او سوال می‌پرسد، و سوالاتی از این قبیل نیز از بیمار می‌پرسد: آیا علائم یا عوارض جانبی داشته‌اید؟ و آیا نگران چیزی هستید؟
کنار آمدن با همانژیوبلاستوم
کنار آمدن با تشخیص تومور مغزی هم در عمل و هم از نظر عاطفی بسیار دشوار است. به ویژه اگر فرد به یک تومور نادر مبتلا شود شرایط سخت‌تر می‌شود. کسب اطلاعات کافی در مورد نوع تومور، و روش درمان آن می‌تواند روند کنار آمدن با تومور را آسان‌تر کند.
