تومور مغزی کودکان انواع مختلف دارد. این تومورها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: اولیه و ثانویه.
- به تومورهایی که از مغز شروع می‌شوند «تومورهای مغزی اولیه» گفته می‌شود. تومورها می‌توانند در هر قسمتی از مغز یا طناب نخاعی شروع شوند. در این صفحه با شایعترین تومور مغزی کودکان و بعضی دیگر از انواع تومورهای سیستم عصبی مرکزی آشنا خواهید شد.
- به سرطانی که از دیگر نواحی بدن به مغز پخش شده باشد «سرطان مغزی ثانویه» یا «متاستاز مغزی» گفته می‌شود. شیوع تومورهای مغزی ثانویه در کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار کمتر است.
برای آشنایی با انواع تومور مغزی کودکان، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
چند نوع تومور مغزی کودکان وجود دارد؟
بیش از ۱۳۰ نوع تومور مختلف وجود دارد که می‌توانند در مغز یا سیستم عصبی مرکزی شروع شوند. این تومورها معمولا براساس نوع سلولی که از آن منشا گرفته‌اند نامگذاری می‌شوند. همچنین ممکن است بر اساس ناحیه‌‌ای از مغز که در آن رشد می‌کنند نیز نامگذاری شوند.
بخش‌های مختلف مغز
مغز با ارسال پیام‌های الکتریکی از طریق فیبرهای عصبی، بدن را کنترل می‌کند. این فیبرها از مغز خارج می‌شوند و به هم می‌پیوندند و نهایتا طناب نخاعی را تشکیل می‌دهند. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل می‌دهند. نواحی اصلی مغز عبارتند از:
- مخ (مغز قدامی)
- ساقه مغز
- مخچه
شایعترین انواع تومور مغزی کودکان
شایعترین نوع تومورهای مغزی در کودکان عبارتند از:
- آستروسیتوم (گلیوم درجه پایین و درجه بالا)
- مدولوبلاستوم
- اپاندیموم
- تومورهای سلولهای زایا (ژِرم سل)
- تومورهای شبکه کوروئید
آستروسیتوم (تومور مغزی کودکان)
«آستروسیتوم‌ها» شایعترین نوع تومور مغزی و نخاعی در کودکان هستند. «آستروسیتوم‌ها» جزء دسته‌ای از تومورهای مغزی به نام «گلیوم» هستند. بیش از ۴ مورد از هر ۱۰ مورد تومور مغزی و نخاعی در کودکان (بیش از ۴۰ درصد) از نوع «آستروسیتوم» هستند. این تومورها می‌توانند در هر قسمتی از مغز شروع شوند. بیشتر آستروسیتوم‌ها از نوع «درجه پایین» هستند. «تومور درجه پایین» به این معناست که سلولهای این تومورها مشابه سلولهای طبیعی هستند، این تومورها به آهستگی رشد می‌کنند و احتمال پخش شدن آنها به دیگر نواحی بدن بسیار کم است.
در مورد آستروسیتوم کودکان بیشتر بدانید.
گلیوم ذاتی منتشر در پل مغزی (DIPG)
گلیوم ذاتی منتشر در پل مغزی (DIPG) نوعی گلیوم منتشر خط وسط (میدلاین) است. نام دیگر این تومور «گلیوم ساقه مغز» است. این تومورها در بخشی از ساقه مغز به نام پل مغزی (پونز) شروع می‌شوند. پل مغزی عملکردهای حیاتی بدن را که معمولا به آنها فکر نمی‌کنیم کنترل می‌کند، از جمله این موارد عبارتند از:
- تنفس
- بلع
- ضربان قلب و فشار خون
اعصابی که حركات چشم را كنترل می‌کنند نیز در ساقه مغز قرار دارند. اعصاب کنترل‌کننده اندام‌های تحتانی و تعادل نیز از طریق این ناحیه عمل می‌کنند.
تومورهای DIPG درجه بالا هستند و سرعت رشد بالایی دارند. بنابراین علائم ناشی از این تومورها به سرعت بروز می‌کنند.
معمولا امکان جراحی تومورهای DIPG وجود ندارد. علت این امر این است که این تومورها در یکی از نواحی ظریف و حیاتی مغز قرار دارند. پزشکان معمولا برای درمان تومورهای DIPG از پرتو درمانی استفاده می‌کنند.
محققان در حال بررسی هستند که چگونه می‌توانند روند تشخیص و درمان را در کودکان مبتلا به DIPG بهبود ببخشند.
یک کارآزمایی بالینی در حال بررسی روی موضوع روبرو است: آیا در کودکان مبتلا به DIPG، «درمان هدفمند سرطان» همراه با پرتو درمانی بهتر از پرتو درمانی به تنهایی جواب می‌دهد؟ این محققان نمونه‌های تومورهای DIPG را از نزدیک و به دقت مشاهده می‌کنند و بیولوژی سلول را بررسی می‌کنند. محققان امیدوارند که این اطلاعات روند درمان را در آینده بهبود ببخشند.
تومورهای رویانی در مغز یا نخاع
منشا «تومورهای رویانی» سلول‌هایی است که از رشد اولیه رویان در رحم باقی می‌مانند. اطلاعاتی در خصوص علت ایجاد تومورهای رویانی در دست نداریم. علت ایجاد آنها کارهایی نیست که شما یا فرد دیگر حین بارداری انجام داده‌اید. این سلولها معمولا بی ضرر هستند، اما به ندرت نیز ممکن است سرطانی شوند.
مدولوبلاستوم (تومور مغزی کودکان)
«مدولوبلاستوم» نوعی تومور رویانی است. «مدولوبلاستوم» دومین تومور شایع مغزی در کودکان است. این تومورها شایعترین نوع تومور مغزی بدخیم (درجه بالا) در کودکان هستند. «مدولوبلاستوم» در بخش خلفی مغز در مخچه شروع می‌شود. این نوع تومورها اغلب به سرعت رشد می‌کنند و می‌توانند به دیگر نواحی مغز و نخاع نیز پخش شوند.
پزشکان تا همین اواخر هم مدولوبلاستوم را عضو تومورهایی به نام PNET در نظر می‌گرفتند. امروزه تحقیقات نشان داده‌اند که سلولهای مدولوبلاستوم با سلولهای دیگر تومورهای PNET تفاوت دارند.
در مورد مدولوبلاستوم بیشتر بخوانید.
PNET (تومورهای نورواکتودرمال ابتدایی)
PNET (به این صورت تلفظ می‌شود: پی‌نِت) مخفف عبارت «تومور نورواکتودرمال ابتدایی» است. این تومورها گروهی از تومورهای رویانی هستند. پزشکان از این نام برای قرار دادن این تومورها در یک گروه استفاده می‌کنند، زیرا سلولهای این تومورها در زیر میکروسکوپ مشابه هم به نظر می‌رسند. این تومورها می‌توانند در نواحی مختلف مغز شروع شوند. درمان‌های اصلی PNET عبارتند از:
- جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی‌درمانی
اپاندیموم (تومور مغزی کودکان)
اپاندیموم معمولا از سلولهای اپاندیمال شروع می‌شود. این سلولها لایه پوشاننده نواحی پر از مایع مغز (بطن‌های مغز) و نخاع را تشکیل می‌دهند. وظیفه این سلولها ترمیم بافتهای عصبی آسیب‌دیده است.
این بیماری عمدتا در شیرخواران کوچک تا حداکثر ۵ سال دیده می‌شود.
در مورد اپاندیموم کودکان بیشتر بدانید.
کرانیوفارنژیوم (تومور مغزی کودکان)
کِرانیوفارِنژیوم ها تومورهای مغزی بسیار نادری هستند.
این تومورها معمولا در نزدیکی ساقه مغز، درست بالای غده هیپوفیز رشد می‌کنند. این تومورها اغلب در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می‌شوند.
تومورهای «کرانیوفارنژیوم» معمولا پخش نمی‌شود، اما نزدیک به ساختارهای مهم مغز تشکیل می‌شوند و در صورتی که شروع به رشد کنند باعث بروز مشکلاتی در فرد می‌شوند. این تومورها می‌توانند سطح هورمونها را تغییر دهند و مشکلات بینایی ایجاد کنند.
پزشکان معمولا «کرانیوفارنژیوم» را با جراحی و در صورت لزوم با پرتو درمانی تحت درمان قرار می‌دهند.
در مورد کرانیوفارنژیوم بیشتر بدانید.
دیگر انواع تومورهای مغزی و نخاعی در کودکان
انواع تومورهای مغزی و نخاعی در کودکان به شرح زیر است:
تومورهای نخاعی کودکان
ممکن است در نخاع کودکان تومور ایجاد شود. این تومورها به این جهت در یک گروه قرار می‌گیرند که در نخاع ایجاد می‌شوند. بسته به نوع سلولی که تومور از آن منشا می‌گیرد این تومورها ممکن است از انواع زیر باشند:
- آستروسیتوم
- اپاندیموم
- گانگلیوم
تومور آتیپیک رابدوئید تراتوئید (ATRT)
این تومورها نادر هستند. معمولا در شیرخواران کوچک بروز می‌کنند و رشد سریعی دارند (درجه بالا). این تومورها می‌توانند از قسمتهای مختلف مغز شروع شوند.
تومورهای سلولهای زایا در کودکان
تومورهای سلولهای زایا (ژِرم سل) در کودکان بسیار نادر هستند و بیشتر در نوجوانان و جوانان دیده می‌شوند.
این تومورها از سلول‌هایی که از رشد اولیه بدن در رحم باقی مانده‌اند شروع به رشد می‌کنند. این سلولها به طور معمول بی‌ضرر هستند، اما برخی از آنها می‌توانند به صورت غیر قابل کنترلی شروع به رشد کنند.
برخی از تومورهای سلولهای زایا موادی ایجاد می‌کنند که در خون نمایان می‌شود. به این مواد «تومور مارکر» (نشانگر تومور) گفته می‌شود. اگر حدس پزشک بر این باشد که کودک مبتلا به تومور سلول زایا است، آزمایش خون انجام می‌دهد و به دنبال موارد زیر می‌گردد:
- آلفا فیتوپروتئین (AFP)
- کوریوگنادوتروپین بتای انسانی (HCG بتا= بتا اچ سی جی)
سایر تومورهای سلولهای زایا چنین مارکرهایی ایجاد نمی‌کنند. به این تومورها «ژِرمینوم» گفته می‌شود.
درمان تومورهای سلولهای زایای ترشح‌کننده
درمان‌های اصلی برای تومورهای سلولهای زایای ترشح‌کننده مارکر عبارتند از:
- شیمی‌درمانی
- پرتو درمانی
ممکن است در موارد نادری کودک بعد از شیمی‌درمانی و پرتو درمانی تحت جراحی قرار گیرد.
درمان ژرمینوم‌ها
تومورهای ژرمینوم معمولا به پرتو درمانی و شیمی‌درمانی به خوبی پاسخ می‌دهند. به همین دلیل هم پزشکان در تلاش هستند که از میزان پرتو درمانی انجام شده روی کودکان و جوانان مبتلا به ژرمینوم بکاهند. پزشکان امیدوار هستند که با این کار بتوانند عوارض بلندمدت ناشی از درمان تومور مغزی را کاهش دهند.
تومورهای شبکه کوروئید
شبکه کوروئید متشکل از عروق خونی و سلولها است و مایع مغزی-نخاعی (CSF) را تولید می‌کند. پزشکان تومورهای موجود در شبکه کوروئید را با روش‌های زیر درمان می‌کنند:
- جراحی
- پرتو درمانی
برخی از کودکان ممکن است تحت شیمی درمانی هم قرار گیرند.
