در این نوشته از ایران سرطان با انواع سرطان کبد آشنا خواهید شد. سرطان کبد، به صورت یک توده در قسمت فوقانی راست شکم و با علائمی هم‌چون زردی و ضعف خود را نشان می‌دهد. سرطان اولیه کبد، سرطانی است که از خود سلول‌های کبدی شروع شده باشد و به عبارتی، سرطان از اندام دیگری به کبد گسترش نیافته باشد. ۵ نوع اصلی برای سرطان اولیه کبد وجود دارد. انواع سرطان کبد، بر اساس منشأ سلول‌های سرطانی مشخص می‌شود.
بسیاری از اوقات، سرطان از سایر نقاط بدن به کبد متاستاز می‌دهد. در صورتی که سرطان از اندام دیگری به کبد انتشار یافته باشد، به آن، سرطان ثانویه کبد گفته می‌شود. سرطان ثانویه کبد شیوع بیشتری نسبت به سرطان اولیه کبد دارد.
انواع سرطان اولیه کبد عبارتند از:
کارسینوم هپاتوسلولار (HCC)
کارسینوم هپاتوسلولار را هپاتوما، کارسینوم سلول کبدی و HCC نیز می‌گویند. هپاتوما، شایع‌ترین نوع سرطان اولیه کبد در ایران و جهان است.
هپاتوما از سلول‌های اصلی کبد به نام هپاتوسیت‌ها شروع می‌شود. این بیماری در افراد مبتلا به سیروز کبدی شایع‌تر است. کبد ما انسان‌ها از سلول‌های سالم تشکیل شده است، ولی گاهی به دلایل مختلفی زخم‌ها جای بافت سالم را می‌گیرند. به تدریج زخم گسترش پیدا کرده و در این صورت می‌گوییم که فرد دچار سیروز کبدی شده است. در واقع بافت سالم دچار تخریب شدید شده و بافتِ زخم جای آن را می‌گیرد.
از علت ایجاد سیروز کبدی می‌توان به ویروس هپاتیت C یا B و مصرف طولانی‌مدت مشروبات الکلی اشاره کرد. شیوع کارسینوم سلول کبدی در مردان بیشتر از زنان است و با افزایش سن نیز احتمال ابتلا به HCC افزایش می‌یابد. از علائم HCC می‌توان به توده شکمی، درد شکم و پشت، تهوع، کم خونی، زردی، خارش، کاهش وزن و تب اشاره کرد.
کارسینوم فیبرولاملار
کارسینوم فیبرولاملار، زيرگروه نادري از كارسينوم هپاتوسلولار (HCC) است. اگرچه اين نوع از انواع سرطان کبد به طور غالب در ميان نژاد كوكازين آمريكا شيوع دارد، اما در كشورهاي ديگر و ایران نیز با شيوع بسيار كمتر و به صورت كمياب ديده شده است. اين نوع تومور داراي پيش‌آگهي نسبتاً بهتري نسبت به ساير انواع HCC است و غالباً در افراد ۲۰ تا ۳۰ ساله و بدون بيماري زمينه‌اي كبدي اتفاق مي‌افتد و ارتباطی با سیروز یا عفونت ناشی از هپاتیت B و C ندارد.
تفاوت اصلی دیگر این است که افراد مبتلا به کارسینوم فیبرولاملار، معمولاً سطوح بالاتری از آلفافِتوپروتئین (AFP) را در خون خود ندارند.
آنژیوسارکوم کبد
آنژیوسارکوم یکی دیگر از انواع سرطان کبد است که با عنوان همانژیوسارکوم نیز شناخته می‌شود.
این نوع سرطان از رگ‌های خونی کبد شروع می‌شود و بسیار نادر است اما رشد سریعی دارد. اغلب در افراد ۷۰ تا ۸۰ ساله تشخیص داده می‌شود.
هپاتوبلاستوم
هپاتوبلاستوم، نوع بسیار نادری از سرطان اولیه کبد است که معمولاً خردسالان را درگیر می‌کند و اغلب در کودکان زیر ۳ سال تشخیص داده می‌شود. شیمی‌درمانی و جراحی اصلی‌ترین روش‌های درمانی هپاتوبلاستوم هستند.
کلانژیوکارسینوم (سرطان مجاری صفراوی)
کلانژیوکارسینوم، یکی دیگر از انواع سرطان کبد است. واژۀ کُلانژیو به مجاری صفراوی اشاره دارد و به همین ترتیب، کُلانژیوکارسینوم، به معنای سرطان مجاری صفراوی است. مجاری صفراوی اصلی، لوله‌هایی هستند که کبد و کیسۀ صفرا را به روده کوچک متصل می‌کنند. مجاری صفراوی، حامل مایع صفرا هستند که توسط کبد ساخته می‌شود. صفرا به هضم چربی‌های موجود در غذا کمک می‌کند.
کلانژیوکارسینوم یکی از انواع سرطان کبد است که بسیار نادر است. سرطانی که از ناحیۀ مجاری صفراوی خارج کبد شروع شود را کلانژیوکارسینوم خارج‌کبدی می‌نامند. سرطانی که از ناحیۀ مجاری صفراوی داخل کبد شروع شود را کلانژیوکارسینوم داخل‌کبدی می‌نامند. کلانژیوکارسینوم داخل‌کبدی به عنوان نوعی سرطان اولیۀ کبد طبقه‌بندی می‌شود.
نشانه‌های این بیماری شامل درد شکمی، یرقان، کاهش وزن، خارش و تب هستند. رنگ روشن مدفوع یا رنگ تیره ادرار نیز می‌توانند دیده شوند.
کلانژیوکارسینوم معمولاً در زمانی که تشخیص داده می‌شود، غیرقابل درمان است. در این موارد مراقبت‌های تسکینی شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و گذاشتن استنت انجام می‌شوند. در حدود یک سوم موارد، مجرای صفراوی مشترک و در موارد کمتر شایعی در سایر مناطق مجرای صفراوی، تومور را می‌توان با جراحی خارج کرد. حتی در موارد جراحی موفق هم شیمی‌درمانی و پرتودرمانی توصیه می‌شوند. در برخی موارد خاص هم جراحی شامل پیوند کبد است. حتی پس از جراحی موفق، احتمال بقای ۵ ساله کمتر از ۵۰ درصد است.
تومور کبدی خوش‌خیم (تومور غیرسرطانی)
بیشتر تومورهای کبدی از نوع خوش‌خیم هستند و در آینده نیز تبدیل به سرطان نمی‌شوند.
تومورهای خوش‌خیم معمولاً نیازی به درمان ندارند. این امر بستگی به اندازه تومور و ایجاد یا عدم ایجاد علائم دارد.
شایع‌ترین انواع تومورهای کبدی خوش‌خیم عبارتند از:
- همانژیوم
- آدنوم کبدی
- هایپرپلازی
