جراحی سرطان کبد و عوارض بعد از آن!

در این مقاله از ایران سرطان جراحی سرطان کبد می‌پردازیم. جراحی سرطان کبد، یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سرطان کبد است و شانس درمان سرطان اولیۀ کبد را افزایش می‌دهد. دو روش جراحی سرطان اولیۀ کبد عبارتند از:

• برداشتن قسمتی از کبد (رِزِکْسیون کبد و لوبکتومی)
• پیوند کبد

پزشک، صرفاً در صورتی جراحی سرطان کبد را پیشنهاد می‌دهد که تومور در یک قسمت از کبد وجود داشته باشد و به هیچ قسمت دیگری از بدن سرایت نکرده باشد. به عبارت دیگر، جراحی سرطان کبد برای مرحلۀ 0 و مرحلۀ A در سیستم مرحله‌بندی BCLC موثر است. در صورتی که تومور به خارج از کبد گسترش یافته باشد، نمی‌توان از عمل جراحی استفاده کرد؛ متأسفانه، عمل جراحی برای بسیاری از افراد مبتلا به سرطان اولیه کبد امکان‌پذیر نیست. پیش از تصمیم‌گیری برای انجام عمل جراحی، یک سری آزمایش خون به منظور بررسی نحوه عملکرد کبد انجام می‌شود.

رزکسیون و لوبکتومی

عمل جراحی برداشتن تومور سرطانی و بافت‌های اطراف را رزکسیون یا رزکشن (resection) می‌نامند. پزشک در موارد زیر، این عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد:

• تومور سرطانی، کوچک باشد.
• کبد به خوبی کار می‌کند و سالم است.
• تومور به داخل رگ‌های خونی گسترش نیافته است.

امکان دارد جراح، یک لوب از کبد را بردارد که به این عمل جراحی، لوبکتومی یا هِمی‌هِپاتکتومی می‌گویند. در صورتی که به بیماری دیگری مثل سیروز کبدی مبتلا نباشید، کبد می‌تواند دوباره رشد کرده و به طور طبیعی، کار کند. نوعی سرطان کبد به نام کارسینوم فیبرولاملار در افرادی که به سیروز و سایر بیماری‌‎های کبدی مبتلا نیستند، بیشتر ایجاد می‌شود. بنابراین، اغلب می‌توان این نوع تومورها را با عمل جراحی خارج کرد. متأسفانه، این خطر وجود دارد که سرطان پس از برداشتن قسمتی از کبد، مجدداً عود کند. این نوع درمان فقط برای تومورهای کوچک کبدی که احتمال انتشار کمتری دارند، استفاده می‌‌شود.

در صورتی که به سیروز کبدی مبتلا باشید، امکان دارد پس از عمل جراحی، مقدار کافی از کبد باقی نماند که بتواند به طور موثر کار کند. نارسایی کبد پس از عمل جراحی رزکسیون و لوبکتومی در افرادی که سیروز دارند، بسیار بیشتر است. به همین دلیل است که پزشک با توجه به شرایط، پیوند کبد را توصیه کند.

مشکلات بعد از جراحی سرطان کبد

عمل‌های جراحی مربوط به کبد جزو عمل‌های جراحی حساس هستند و در مراکز تخصصی انجام می‌شوند. جراحی سرطان کبد مانند هر جراحی دیگری، یک سری عوارض و مشکلات به دنبال دارد. عارضه، به هر اتفاقی گفته می‌شود که بعد از جراحی اتفاق افتاده و بهبود بیمار را دشوارتر می‌کند. معمولا پزشکان پیش از انجام عمل جراحی، اطمینان حاصل می‌کنند که مزایای انجام عمل بیش‌تر از خطرات آن است. برخی از مشکلات احتمالی پس از عمل جراحی برداشتن قسمتی از کبد عبارتند از:

عفونت

امکان دارد بعد از عمل جراحی، عفونت ایجاد شود. برای مثال، امکان دارد ناحیۀ تحت جراحی، قرمز و دردناک باشد. عفونت قفسه سینه نیز به صورت سرفه و تنگی نفس نشان داده‌ می‌شود. هم‍‌چنین امکان دارد به طور کلی احساس خوبی نداشته و تب داشته باشید. در صورت بروز هر علامتی مبنی بر عفونت به پزشک اطلاع دهید. پزشک می‌تواند با تجویز آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و تزریقی، وضعیت را بهبود بخشد.

خون‌ریزی

بعد از هر عمل جراحی، خطر خون‌ریزی وجود دارد؛ این خطر در جراحی کبد دو چندان می‌شود، زیرا خون زیادی از کبد عبور می‌کند. ضمن این که کبد به طور معمول موادی می‌سازد که به لخته‌شدن خون کمک می‌کنند. بنابراین، وارد آمدن هر گونه آسیب به کبد می‌تواند منجر به بروز مشکل در توقف خون‌ریزی در هر نقطه‌ای از بدن شود. پس از عمل جراحی، وضعیت شما به صورت منظم توسط پزشک بررسی می‌شود. امکان دارد بعد از عمل جراحی، نیاز به تزریق خون داشته باشید. به ندرت پیش می‌آید که برای توقف خون‌ریزی نیازمند عمل جراحی دیگری باشید.

نشت صفرا

صفرا، مایعی است که با تجزیۀ چربی به هضم غذا کمک می‌کند. مایع صفرا توسط کبد ساخته شده و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. لوله‌های کوچکی به نام مجاری صفراوی، مایع صفرا را حمل می‌کنند و کبد و کیسۀ صفرا را به روده کوچک متصل می‌کنند. در صورتی که کیسه و مجاری صفراوی در حین عمل جراحی آسیب ببیند، منجر به نشت مایع صفرا به بیرون می‌شود. این اتفاق باعث بروز درد، حالت تهوع و تب می‌شود. به ندرت پیش می‌آید که برای این موضوع به عمل جراحی دیگری نیاز داشته باشید.

مشکلات کلیوی

امکان دارد پس از عمل جراحی سرطان کبد، کلیه‌ها به درستی کار نکنند. نتایج آزمایش خون و حجم ادرار به طور منظم توسط پزشک بررسی خواهد شد. به طور معمول، این وضعیت با گذشت زمان بهبود می‌یابد اما برخی افراد پس از عمل جراحی، نیاز به دیالیز دارند.

تجمع مایع در شکم (آسیت)

مهمچنین امکان دارد پس از عمل جراحی کبد، آسیت (تجمع مایع در شکم) اتفاق بی‌افتد. آسیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش فشار خون در یکی از رگ‌های خونی اصلی کبد مانند ورید باب اتفاق بی‌افتد. پزشک می‌تواند با تجویز داروهای مخصوص، این وضعیت را بهبود بخشد و یا این که با قرار دادن لوله، مایع موجود را تخلیه کند.

لخته شدن خون

با توجه به این که بعد از عمل جراحی، حرکت چندانی ندارید، لخته‌شدن خون (ترومبوز سیاهرگی عمقی یا DVT)، یکی از مشکلات احتمالی بعد از جراحی سرطان کبد است. لخته‌ها می‌توانند جریان طبیعی خون را در بدن متوقف کنند. در صورتی که قسمتی از پا، متورم، داغ، قرمز و دردناک شد، به پزشک اطلاع دهید. یک وضعیت خطرناک پس از عمل جراحی سرطان کبد، حرکت لخته خون از طریق جریان خون به سمت ریه‌هاست که منجر به بروز آمبولی ریه می‌شود. علائم آمبولی ریه عبارتند از:

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• سرفه‌های خونی
• احساس سرگیجه یا سبکی سر

در صورت بروز هر یک از این علائم، فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.

پزشک برای جلوگیری از لخته شدن خون، به شما توصیه می‌کند که پس از جراحی، از جوراب‌های فشاری استفاده کنید. ضمناً ممکن است بنا به تشخیص پزشک تا چند روز بعد از عمل از داروهای رقیق‌کنندۀ خون به منظور جلوگیری از بروز لخته استفاده شود. پزشک به شما توصیه می‌کند که پس از عمل جراحی، هر چه سریع‌تر از جای خود بلند شده و تمرینات ورزشی پا را انجام دهید.

توقف خون‌رسانی به کبد در اثر انسداد عروق

اگرچه توقف خون‌رسانی به کبد بسیار نادر است اما ممکن است در اثر ایجاد لخته خونی در یکی از رگ‌های خونی اصلی کبد (شریان کبدی، ورید باب و سیاهرگ‌های کبدی) اتفاق بی‌افتد. در این حالت می‌توان با تجویز داروهای رقیق‌کننده خون، لخته را برطرف کرد. در برخی موارد، امکان دارد نیاز به عمل جراحی دیگری باشد.

نارسایی کبد

این خطر وجود دارد که بخش باقی‌مانده از کبد بعد از جراحی سرطان کبد به خوبی کار نکند. این عارضه، جزو عوارض نادر اما جدی است و می‌تواند حیات بیمار را تهدید کند.