ایران سرطان در این مقاله به یکی دیگر از روش‌های درمان سرطان کبد می‌پردازد. درمان هدفمند سرطان کبد یا تارگِت‌تراپی سرطان کبد، روشی است که در آن از داروهایی به منظور مورد هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی، بدون تأثیر بر سلول‌های طبیعی استفاده می‌شود. به طور کلی از این روش برای درمان تومور سرطانی که نمی‌توان آن را با عمل جراحی خارج کرد و یا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است (سرطان پیشرفته)، استفاده می‌شود.
داروهای درمان هدفمند سرطان کبد
سلول‌های سرطانی دارای تغییراتی در ژن‌های خود هستند که آن‌ها را از سلول‌های طبیعی متمایز می‌کند. این تغییرات ژنی منجر به بروز رفتارهای غیرطبیعی از سوی سلول‌های سرطانی می‌شود. به عنوان مثال، سلول‌های سرطانی می‌توانند سریع‌تر از سلول‌های طبیعی رشد کنند و می‌توانند به سایر نقاط بدن گسترش یابند. داروهای مورد استفاده در درمان هدفمند سرطان کبد از طریق هدف قراردادن همین تفاوت‌ها عمل می‌کنند.
برخی از موارد موجود در سلول‌های سرطانی که به «اهداف» درمان هدفمند تبدیل می‌شوند، عبارتند از:
- وجود مقادیر بیش‌از حد از یک پروتئین خاص در سلول‌های سرطانی
- وجود نوعی پروتئین خاص روی سلول‌های سرطانی که روی سلول‌های سالم نیست
- وجود نوعی پروتئین خاص درون سلول سرطانی
- تغییرات ژنی خاص در سلول سرطانی
داروهای مورد استفاده در درمان هدفمند سرطان به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند. به عنوان مثال، این داروها می‌توانند:
- از تقسیم و رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کنند.
- سیستم ایمنی را وادار به حمله به سلول‌های سرطانی کنند.
- ساخت رگهای خونی جدید را برای تغذیه سلول‌های سرطانی متوقف کنند.
- پروتئین‌های موجود در سلول‌های سرطانی را تغییر بدهند تا این سلول‌ها از بین بروند.
سورافنیب (نکساوار)
پزشکان ممکن است از سورافنیب به عنوان اولین درمان هدفمند سرطان کبد برای افراد مبتلا به کارسینوم هپاتوسلولار پیشرفته (HCC) استفاده کنند. برای تجویز این دارو، کبد باید به خوبی کار کند.
سورافنیب، نوعی مهارکننده رشد تومور به نام مهارکننده تیروزین کیناز (TKI) است. تیروزین کینازها، پروتئین‌هایی هستند که سلول‌ها از آن‌ها برای پیام دادن به یکدیگر برای رشد و تقسیم استفاده می‌کنند. این دارو با مهار چندین کیناز داخل سلولی و سطحی، از رشد رگهای جدید به‌سمت تومور جلوگیری می‌کند؛ از این رو باعث کاهش تکثیر سلول‌های سرطانی می‌شود.
هشدارهای مربوط به داروی سورافنیب:
- در ۶ هفته ابتدایی درمان با سورافنیب، فشار خون باید به صورت هفتگی بررسی شود و در صورت نیاز، کنترل و درمان شود.
- در حین مصرف و تا ۲ هفته پس از مصرف این دارو، باید از بارداری جلوگیری شود.
- احتمال بروز ایست قلبی در اثر مصرف این دارو وجود دارد؛ بنابراین، در بیماران با سابقه بیماری‌های قلبی با احتیاط تجویز شود.
لنواتینیب (لِنویما) = Lenvatinib (Lenvima)
لنواتینیب از دستۀ داروهای مهارکننده تیروزین کیناز است. این دارو منجر به کاهش یا توقف رشد سلول‌های سرطانی کبد می‌شود. لنواتینیب با روشی مشابه سورافنیب عمل می‌کند اما عوارض جانبی متفاوتی دارد.
ممکن است از این دارو به جای سورافنیب به عنوان اولین درمان برای افراد مبتلا به کارسینوم هپاتوسلولار پیشرفته (HCC) استفاده شود. برای تجویز این دارو، کبد باید به خوبی کار کند.
هشدارهای مربوط به داروی لنواتینیب
- در مطالعات بالینی مربوط به این دارو، افزایش فشار خون گزارش داده شده است و بنابراین باید کنترل شود.
- دفع پروتئین در ادرار در اثر مصرف این دارو
- ممکن است منجر به کاهش باروری در خانم‌ها و آسیب رساندن به بافت‌های تولید مثلی آقایان شده و منجر به کاهش قدرت باروری به مدت نامعلوم شود.
رگورافنیب (استیوارگا) = Regorafenib (Stivarga)
ممکن است پس از درمان با سورافنیب و عدم دریافت جواب مثبت، از این دارو برای درمان سرطان پیشرفته کبد استفاده شود. به طور کلی، این دارو برای درمان سرطان‌های دستگاه گوارش مقاوم به سایر درمان‌ها استفاده می‌شود و به عنوان مهارکنندۀ خاص تعدادی از آنزیم‌های تیروزین کیناز عمل می‌کنند.
هشدارهای مربوط به داروی رگورافنیب
- بیماری‌های قلبی مانند فشار خون بالا
- اختلال خون‌ریزی یا لخته شدن خون مانند هموفیلی
- سابقه حمله اخیر قلبی یا سکته مغزی
نحوه مصرف داروهای درمان هدفمند سرطان کبد
داروهایی که به آن‌ها اشاره شد، به صورت خوراکی (قرص یا کپسول) تجویز می‌شوند. تا زمانی که عوارض جانبی داروها شدید نباشد و سرطان را کنترل کنند، به مصرف آن‌ها ادامه می‌دهید. حتماً باید داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک معالج، مصرف دارو را قطع نکنید.
عوارض جانبی درمان هدفمند سرطان کبد
بروز عوارض جانبی به نوع دارویی که مصرف می‌کنید، بستگی دارد. برخی از عوارض جانبی رایج این داروها عبارتند از:
- اسهال؛ اگر ۴ بار یا بیشتر در روز یا شب دچار اسهال شدید، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
- درد و قرمزی کف دست و کف پا
- ضایعات پوستی، قرمزی و خشکی پوست
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- افزایش فشار خون
- افزایش خطر خون‌ریزی مانند خون‌ریزی از بینی یا خون‌ریزی لثه؛ در صورت مشاهده خون در مدفوع یا استفراغ، فوراً پزشک را در جریان قرار دهید.
- افزایش خطر عفونت؛ در صورت بروز تب و احساس ناخوشی، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
در صورتی که بعد از درمان هدفمند سرطان کبد، عوارض جانبی شدیدی در شما بروز یافت و با گذشت زمان، بهبود پیدا نکرد، به پزشک اطلاع دهید. درمان زودهنگام عوارض به بهبود آن‌ها کمک می‌کند.
