سرطان پستان وضعیتی است که سلول‌های غیرطبیعی در پستان به شکلی خارج از کنترل شروع به رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند و نهایتاً یک توده (تومور) تشکیل می‌دهند. سرطان پستان از بافت پستان، و معمولاً در سلول‌هایی شروع می‌شود که مجاری شیر را می‌پوشانند. این سرطان یکی از شایع ترین سرطان‌ها در ایران است. در موارد نادری، این سرطان، آقایان را نیز مبتلا کند.
در این مقاله قصد داریم به معرفی سرطان پستان بپردازیم، باما همراه باشید.
پستان
پستان‌ها از اجزای زیر تشکیل شده‌اند:
- چربی
- بافت غده‌ای که به چندین لوب (بخش) تقسیم می‌شود (و هر یک از این لوب‌ها خود شامل تعداد زیاد لوبول است)
- شبکه‌ای از کانال‌ها یا مجاری شیری
- بافت همبند
مجاری شیر از لوب‌ها به سمت نیپل گسترده می‌شوند.
اندازه و تراکم پستان
معمولاً یکی از پستان‌ها کوچک‌تر از دیگری است. همچنین امکان دارد در زمان های مختلف در طول ماه حس متفاوتی در پستان‌های خود داشته باشید. احساس سفتی و ناهمواری درست قبل از عادت ماهانه حسی شایع است. در زنان جوان بافت غده‌ای بیشتر از چربی است، که سبب می‌شود پستان‌ها متراکم‌تر باشند. با متوقف شدن عادت ماهانه (یعنی رسیدن به یائسگی)، به تدریج بافت چربی جایگزین بافت غده‌ای می‌شود، که تراکم کمتری دارد.
محل شروع سرطان پستان
سرطان پستان اغلب از سلول‌هایی شروع می‌شود که سطح داخلی مجاری شیر را پوشانده‌اند. در حدود هفتاد مورد از هر صد مورد سرطان پستان (یعنی تقریباً هفتاد درصد)، وقتی سلول‌ها را در زیر میکروسکوپ نگاه می‌کنیم، هیچ ویژگی خاصی ندارند. به این موارد سرطان پستان تهاجمی غیر ویژه (NOS) گفته می‌شود. پزشک شما به آن، سرطان داکتال مهاجم (IDC) می‌گوید. واژۀ «تهاجمی» یا «مهاجم» (invasive) به این معنا است که سلول‌های سرطانی به فضای خارج از مجاری شیر، و در بافت پیرامون آن‌ها، گسترده شده‌اند. «داکت» یا مجرا هم همان مجاری شیری است. بنابراین منظور از سرطان داکتال مهاجم از نوع غیر ویژه (IDC-NOS) که در پاتولوژی خود مشاهده می‌کنید به این معناست که:
- سرطان از سلول‌های پوشاننده مجاری شیری شروع شده است
- به خارج از مجاری شیری گسترش یافته است
- ظاهر یا ویژگی خاصی ندارد که بتوان آن را در دسته دیگری قرار داد
تقریباً پانزده مورد از هر صد مورد (حدود پانزده درصد) کارسینوم لوبولار تهاجمی (ILC) (یا سرطان لوبولی مهاجم) هستند. در این حالت سرطان از لوبول‌ها شروع شده و در فضای خارج از لوبول ها و در بافت اطراف آن ها گسترش یافته است. سرطان پستان انواع نادرتر دیگری نیز دارد. می‌توانید در مقاله انواع سرطان پستان و بیماری‌های مرتبط آن را مطالعه کنید.
گره‌های لنفاوی
شبکه‌ای از غدد لنفاوی (که گره لنفاوی نیز نامیده می‌شوند) در نزدیکی پستان‌ها قرار دارد. این شبکه بخشی از سیستم لنفاوی است که در سراسر بدن گردش می‌کند. گره‌ها و عروق لنفاوی حاوی مایعی زردرنگ به نام لنف هستند که در سیستم لنفاوی جریان دارد. لنف مواد زاید را جمع‌آوری کرده و آن را به درون وریدها تخلیه می‌کند تا از بدن دفع شوند.
سلول‌های سرطانی که از بافت پستان جدا شده‌اند، امکان دارد توسط مایع لنف به گره‌های لنفاویِ نزدیک منتقل شوند. اگر فردی سرطان داشته باشد اما هیچ سلول سرطانی در هیچ‌یک از غدد لنفاوی وی مشاهده نشود، احتمال اینکه سرطان در بدنش پخش شده باشد کم است. نمودار زیر شبکه غدد لنفاوی اطراف پستان را نشان می‌دهد.
غده‌های لنفاوی زیر بغل به نام گره‌های لنفاوی زیربغل (یا آگزیلاری) خوانده می‌شوند. یک رشته گره لنفاوی نیز وجود دارد که در امتداد خط میانی قفسۀ سینه، و نزدیک به جناغ سینه، قرار گرفته‌اند. این رشته، زنجیره پستانی داخلی (internal mammary) نامیده می‌شود.
شیوع و سن ابتلای سرطان پستان
سرطان پستان در زنان بیشتر از مردان شایع است. سالانه حدود ۱۷ هزار زن در ایران مبتلا به سرطان پستان می‌شوند. این تعداد در سال‌های اخیر در حال افزایش بوده است. ابتلا در سنین پایین بسیار نادر است. اما با افزایش سن، میزان ابتلا نیز بیشتر می‌شود. در کشورهای غربی این افزایش، تا حدود ۸۰ سالگی نیز ادامه می‌یابد. اما در ایران به نظر می‌رسد بیشتر افراد در سنین ۴۵ تا ۵۴ سالگی مبتلا می شوند. بنابراین توصیه می‌شود غربالگری در افراد از سن ۴۰ سالگی شروع شود. سن، سابقۀ خانوادگی، و عوامل مرتبط با سبک زندگی (مانند چاقی و سیگار کشیدن) می‌توانند بر خطر ابتلا به سرطان پستان تأثیر بگذارند.
سرطان سینه چگونه ایجاد می‌شود؟
سرطان سینه زمانی اتفاق می‌افتد که سلولی در سینه به‌طور بدخیم تغییر می‌کند، به‌طور غیرقابل کنترلی تکثیر می‌شود و در بافت اطراف رشد می‌کند. محرک‌های سرطان معمولاً تغییرات در ماده ژنتیکی یا خطا در خواندن اطلاعات ژنتیکی هستند. سلول آسیب دیده بسیاری از تغییرات ژنی را خودش ترمیم می‌کند، می‌میرد یا از بدن خارج می‌شود. اگر سلول آسیب دیده از بین نرود، تغییرات ژنی فردی برای همیشه باقی می‌ماند. بنابراین آن‌ها می‌توانند در طول زندگی انباشته شوند. همچنین تغییرات ژنتیکی وجود دارد که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد که می‌توانید از والدین خود به ارث ببرید. چنین تغییر ژنی ارثی در هر سلول فرد مبتلا وجود دارد.
چرا سرطان پستان ایجاد می‌شود؟
علت دقیق سرطان سینه اغلب نامشخص است. در اکثر زنان، تغییرات ژنی که منجر به سرطان می‌شود، به طور تصادفی زمانی رخ می‌دهد که سلول‌ها به طور نادرست تقسیم شوند. اما تأثیرات خارجی نیز می‌تواند منجر به آسیب دائمی به ماده ژنتیکی و در نتیجه تغییرات ژنتیکی شود.
منبع: سایت cancerresearchuk
