پونکسیون کمری هدایت شده با فلوروسکوپی (LP) یک روش تشخیصی و درمانی با حداقل تهاجم با هدایت تصویر است که شامل برداشتن حجم کمی از مایع مغزی نخاعی (CSF) یا تزریق دارو یا مواد دیگر (مانند رادیو ردیاب، عوامل شیمی درمانی) است. علاوه بر بهبود میزان موفقیت، هدایت فلوروسکوپی می‌تواند بروز LP به اصطلاح تروماتیک را کاهش دهد. LP یا کشیدن مایع مغزی نخاعی آزمایشی است که به منظور بررسی مایعی صورت می‌گیرد که در اطراف مغز و نخاع در گردش هستند. به این مایع، مایع مغزی نخاعی یا CSF گفته می‌شود.
LP مخفف عبارت Lumbar Puncture است که به معنای سوراخ کردن کمر است! علت این نام‌گذاری این است که برای انجام LP، سوزنی در ناحیه کمری وارد شده و CSF را خارج می‌کند. در این صفحه درباره نکات مرتبط با LP آشنا خواهید شد؛ با ایران سرطان همراه باشید.
Lp چه زمانی انجام می‌شود؟
راهنمایی فلوروسکوپی برای LP به دلایل زیر انجام می‌شود:
- تلاش‌های ناموفق بدون تصویربرداری.
- برای بیمارانی که آناتومی سختی به دلیل چاقی، جراحی قبلی ستون فقرات یا دلایل دیگر دارند.
- نمونه برداری CSF (برای مننژیت یا آنسفالیت مشکوک، یا در خونریزی زیر عنکبوتیه مشکوک با CT طبیعی).
- تجویز شیمی درمانی داخل نخاعی.
- تجویز ماده حاجب (مانند سی تی میلوگرافی، مطالعات نشت CSF پزشکی هسته‌ای).
موارد منع مصرف LP
هیچ منع مصرف مطلقی برای انجام این روش وجود ندارد. با این حال، در بیماران مبتلا به موارد زیر باید احتیاط کرد:
- افراد مشکوک به آبسه اپیدورال نخاعی
- افزایش احتمالی فشار داخل جمجمه‌ای
- ترومبوسیتوپنی یا دیاتز خونریزی‌دهنده دیگر (از جمله درمان مداوم ضد انعقاد)
هدف از انجام LP
انواع خاصی از تومورهای مغزی می‌توانند از مغز به مایع مغزی-نخاعی پخش شوند. بنابراین امکان دارد پزشکان مقداری از CSF را برای بررسی وجود سلولهای توموری مورد آزمایش قرار دهند. آن‌ها از سوزن برای برداشتن نمونه CSF از ناحیه تحتانی کمر استفاده می‌کنند. گاهی فشار درون مغز و کانال نخاعی (فشار درون جمجمه) خیلی بالا است. در این صورت امکان دارد کشیدن مایع مغزی نخاعی ایمن نباشد. این آزمایش معمولا در بخش سرپایی با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. یعنی شما بیدار هستید اما منطقه مورد نظر بی‌حس است.
سیر فرایند LP
فرآیند LP به چه صورت است:
آمادگی برای کشیدن مایع مغزی نخاعی
نحوه آماده شدن برای LP معمولا در برگه‌ای به شما توضیح داده می‌شود. معمولا قبل از آزمایش می‌توانید غذا بخورید و نوشیدنی مصرف کنید. داروهای خود را همانند گذشته مصرف کنید. کودکان و برخی از بزرگسالان این آزمایش را تحت بیهوشی عمومی (GA) یا به کمک آرام بخش انجام می‌دهند. اگر قرار است تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرید، باید از مدتی قبل از آزمایش مصرف غذا و نوشیدنی را متوقف کنید
در زمان LP
پزشک اطلاعاتی در مورد روش کار را برای شما توضیح خواهد داد و از شما میخواهد فرم رضایتنامه را امضا کنید. این زمان بسیار مناسبی برای پرسیدن سوالات احتمالی‌تان است. با ورود به کلینیک، کارکنان مربوطه از شما می‌خواهند لباسهای بالاتنه را در بیاورید و گان بیمارستان بپوشید. معمولا باید به پهلو دراز بکشید و زانوهای خود را روی سینه قرار دهید. باید در طول نمونه‌برداری تا جایی که امکان دارد بی‌حرکت بمانید، بنابراین قبل از شروع عملیات اطمینان حاصل کنید که کاملا در شرایط راحتی هستید.
پزشک یا پرستار با پوشش‌های استریل شما را می‌پوشانند. سپس ناحیه انجام عملیات را با مایع ضدعفونی‌کننده، که کمی هم احساس سرما به شما می‌دهد، تمیز می‌کنند. در محل تزریق ماده بی‌حسی تزریق می‌شود. پس از بی‌حس شدن ناحیه تزریق، پزشک یا پرستار سوزن LP را وارد پوست می‌کند. این سوزن به قسمت کوچکی از پشت و به فضای اطراف نخاع وارد می‌شود. هنگام ورود سوزن امکان دارد کمی احساس فشار کنید. وقتی سوزن در جای مناسبی قرار بگیرد، مایعات خارج شده و به ظرف مخصوص می‌ریزند. این کار فقط چند ثانیه طول می‌کشد.
پزشک یا پرستار سوزن را بیرون کشیده و پانسمان روی ناحیه تزریق قرار می‌دهد. کل این فرایند ۲۰ الی ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. این پروسه تا حدودی ناخوشایند است اما معمولا دردناک نیست.
بعد از کشیدن مایع مغزی نخاعی
پس از انجام آزمایش باید حدود یک ساعت صاف دراز بکشید. اگر درد داشتید می‌توانید به پزشک یا پرستار اطلاع دهید تا به شما داروی ضد درد بدهند. دراز کشیدن و نوشیدن مقدار زیادی مایعات می‌تواند درد شما را کم کند.
روی محل انجام آزمایش باید پانسمان شود. معمولا همان روز می‌توانید به خانه برگردید.
عوارض احتمالی LP
پونکسیون لومبار یک فرآیند بسیار ایمن است اما پزشک یا پرستار به شما توضیح خواهند داد که در صورت بروز هرگونه مشکل بعد از پونکسیون لومبار باید با چه کسی تماس بگیرید. پزشکان اطمینان حاصل می‌کنند که مزایای انجام این روش از خطرات احتمالی آن بیشتر است.
سردرد
اگر سردردتان بهتر نشد با تیم درمان بیمارستان تماس بگیرید.
درد
امکان دارد تا چند روز پس از آزمایش در ناحیه تحتانی کمر احساس درد کنید. اگر دردتان شدید است با تیم بیمارستان تماس بگیرید.
خونریزی
این مورد بسیار نادر است. اگر بیش از ۱۵ دقیقه خونریزی داشتید با بیمارستان تماس بگیرید.
عفونت
این مورد بسیار نادر است. در صورت مشاهده موارد زیر با بیمارستان تماس بگیرید:
- تب
- استفراغ
- حساس شدن نسبت به نور زیاد
- حس گز گز یا بی‌حسی در پاها
- سردرد شدید
