تشخیص سرطان معده شامل بحث مفصلی بین پزشک و بیمار وجود است که پس از آن یک معاینه فیزیکی کلی انجام می‌شود. هدف از معاینات اندازه‌گیری محل و اندازه تومور، تعیین نوع و مرحله و تعیین اینکه آیا متاستاز قبلاً در سایر اندام‌ها ایجاد شده است یا خیر. تومور‌ها با استفاده از معیار‌های مختلف به مراحل مختلف توسعه و گسترش تقسیم می‌شوند (رده‌بندی UICC: طبقه‌بندی TNM).
در این بخش درباره انواع روش‌های تشخیص سرطان معده توضیح داده‌شده است. درصورتی که نسبت به ایجاد این بیماری شک دارید، مراحل زیر را دنبال کنید.
مراجعه به پزشک به منظور تشخیص سرطان معده
در صورت مشاهده تغییراتی که طبیعی نیستند یا در صورت وجود نشانه‌ها و علائم احتمالی سرطان معده باید به پزشک مراجعه کنید.
حتی اگر نمی‌دانید علت علائم‌تان چیست و نگران این موضوع هستید، دیدن پزشک را به تاخیر نیاندازید. اگر با پزشک ملاقات نکنید بعید است که نگرانی‌تان برطرف شود. ممکن است علت بروز این علائم، سرطان معده نباشد. اما اگر سرطان باعث بروز علائم شده باشد، هرچه زودتر اقدام کنید، احتمال موفقیت درمان نیز بیشتر خواهد بود. قطعا وقتی که برای ملاقات با دکتر سپری می‌کنید بیهوده نخواهد بود.
سعی کنید خجالتی نباشید. صحبت‌های شما با پزشکتان محرمانه خواهد بود. پزشکان صمیمانه با بیمار در خصوص مشکلات‌شان گفتگو می‌کنند و سعی می‌کنند راحتی بیمار را برای گفت‌وگو فراهم کنند.
برای اطلاع از علائم سرطان معده این مقاله را مطالعه کنید.
از جلسه ویزیت بیشترین استفاده را ببرید
هنگام مراجعه به پزشک به یاد آوردن مواردی که می‌خواستید مطرح کنید شاید دشوار باشد. نکات زیر به شما کمک می‌کنند تا از ملاقات خود بیشترین استفاده را ببرید.
پیشنهادات
- علائم خود را بنویسید و بگویید که این علائم از کی شروع شده‌اند، زمان بروز علائم و دفعات بروز علائم را نیز با پزشک مطرح کنید.
- هر عاملی را که باعث بدتر یا بهتر شدن علائم می‌شود یادداشت کنید.
- اگر نگران هستید که به سرطان مبتلا شده باشید، این قضیه را با پزشک مطرح کنید.
- اگر سابقه خانوادگی سرطان دارید به پزشک بگویید.
- یکی از دوستان یا اقوام خود را برای دلگرمی همراه خود ببرید – آنها همچنین می‌توانند یک سری سوالات بپرسند و کمک کنند صحبت‌های پزشک را به خاطر بسپارید.
- از پزشک بخواهید مسائلی را که درک نمی‌کنید برایتان توضیح دهد.
- اگر به نظرتان نوشتن موارد لازم برایتان مفید واقع می‌شود از پزشک بخواهید نکات لازم را برایتان یاداشت کند.
آزمایش‌هایی که ممکن است پزشک روی بیمار انجام دهد
ممکن است پزشک فشار خون، ضربان قلب و دمای بدن شما را بررسی کند.
شاید تست ادرار و مدفوع درخواست شود.
بسته به علائم‌تان ممکن است پزشک یک معاینه عمومی نیز روی شما انجام دهد. آنها هر ناحیه‌ای را که ممکن است متورم شده باشد یا در حالت طبیعی نباشد، لمس خواهند کرد. و اگر در ناحیه‌ای احساس درد کنید، آن ناحیه را معاینه می‌کنند.
آنها به صداهای قفسه سینه نیز گوش می‌دهند تا بررسی کنند که آیا صدای قفسه سینه طبیعی است یا خیر. به عنوان مثال آنها از روی صداها می‌توانند متوجه تجمع مایعات شوند.
همچنین ممکن است پزشک دیگر نواحی بدن بیمار را از نظر وجود علائم سرطان بررسی کند. آنها ممکن است نواحی را که احتمال متورم شدن آنها وجود دارد بررسی کنند. همچنین به صدای قفسه سینه بیمار گوش دهند تا بررسی کنند که آیا صدای قفسه سینه طبیعی است یا خیر.
ممکن است پزشک پس از معاینه بیمار را به منظور انجام آزمایش، مثلا اندوسکوپی، به بیمارستان ارجاع دهد. یا ممکن است او را مستقیما به متخصص مربوطه ارجاع دهد.
اگر از نظر پزشک نیازی به ارجاع یا انجام آزمایش ندارید، از او بخواهید علت امر را توضیح دهد. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که در صورت ادامه علائم، یک یا دو هفته دیگر مجددا مراجعه کند. در صورت تغییر یا بدتر شدن علائم باید مجددا به پزشک مراجعه کنید.
سوالات احتمالی که می‌توانید از پزشک بپرسید:
- آیا لازم است که به متخصص مراجعه کنم؟ آیا مشکل اضطراری است؟
- کی به متخصص مراجعه کنم؟
- کجا به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا لازم است آزمایش انجام دهم؟ آزمایش‌های لازم شامل چه مواردی هستند؟
- تا کی باید منتظر نتیجه آزمایش بمانم؟
- از کجا می‌توانم اطلاعات بیشتری در خصوص آزمایش‌ها به دست بیاورم؟
- به منظور آماده شدن برای آزمایش‌ها باید چه اقدامی انجام دهم؟
- چه زمانی نتیجه آزمایش را می‌گیرم و چه کسی نتیجه را به من می‌گوید؟
ممکن است پزشک نتواند به همه سوالات پاسخ دهد. پزشک در این مرحله هر چه را که بتواند به بیمار توضیح می‌دهد. کنار آمدن با عدم آگاهی از بیماری دشوار است و ممکن است بیمار را مضطرب کند.
اگر از نظر پزشک به هیچ آزمایش یا ارجاعی احتیاج نباشد ممکن است بیمار سوالات زیر را بپرسد:
- آیا ممکن است توضیح دهید که چرا نیازی به آزمایش یا ارجاع به متخصص ندارم؟
- چه کاری می‌توانم برای کمک به خودم انجام دهم؟
- آیا لازم است دوباره به شما مراجعه کنم؟
- در صورت تداوم یا بدتر شدن علائم، به ویژه شب یا آخر هفته با چه کسی تماس بگیرم؟
اتفاقات بعدی چه هستند؟
از اتفاقات پیش رو اطلاعات کسب کنید. در صورت برطرف نشدن، تغییر یا بدتر شدن علائم مجددا با پزشک ملاقات کنید.
گرفتن نوبت ویزیت برای تشخیص سرطان معده
می‌توانید ویزیت با اکثر پزشکان را بصورت آنلاین رزرو کنید. یا اینکه می‌توانید تماس بگیرید یا شخصا مراجعه کنید.
اگر پاسخ گرفتن با تلفن دشوار است، ساعات مختلفی از روز را امتحان کنید. ممکن است خط تلفن در ابتدای روز شلوغ باشد یا در ساعاتی از روز کسی پاسخگو نباشد. ممکن است پزشک مورد نظر کلینیک داشته باشد و بتوانید به آنجا مراجعه کنید و با پزشک دیدار کنید.
اگر رفتن به مطب دشوار است، بپرسید که آیا امکان برقراری ویزیت تلفنی با پزشک وجود دارد یا خیر. در صورتی که لازم باشد به مطب مراجعه کنید به شما اطلاع خواهند داد. زمان ملاقاتی را که برایتان رزرو شده است بپذیرید، حتی اگر به نظرتان مدت انتظار طولانی است. می‌توانید درمورد لغو نوبت ویزیت نیز سوال بپرسید.
ارجاع به متخصص در شک به سرطان معده
اگر بیمار علائمی داشته باشد که احتمالا ناشی از سرطان معده هستند، پزشک عمومی باید بیمار را به پزشک متخصص ارجاع دهد. بسته به علائم بیمار و سایر عوامل دیگر، ممکن است ارجاع فوری صورت گیرد.
ممکن است پزشک پس از معاینه شما را مستقیما به منظور انجام آزمایش، مثلا اندوسکوپی، به بیمارستان ارجاع دهد.
ویزیت پزشک عمومی برای تشخیص سرطان معده در صورت شک
ممکن است برای پزشک عمومی تشخیص اینکه بیمار به سرطان معده مبتلاست و یا به یک بیماری خفیف‌تر، دشوار باشد.
ممکن است پزشک در خصوص برخی علائم از شما بخواهد صبر کنید تا ببینید که آیا علائم بهتر می‌شوند یا به درمان پاسخ می‌دهند یا خیر.
دستورالعمل‌هایی برای پزشکان عمومی وجود دارد که به آنها کمک می‌کند تا در خصوص اینکه چه کسانی به ارجاع نیاز دارند تصمیم بگیرند.
دستورالعمل‌های ارجاع
در ادامه دستورالعمل‌های ارجاع که از انگلستان اقتباس شده است را خواهید خواند. ارجاع فوری بدان معناست که ارجاع باید ظرف دو هفته صورت بگیرد.
ارجاع فوری
در صورت وجود توده یا تورم در شکم که احتمال می‌رود سرطان معده باشد، باید فوراً به متخصص مراجعه کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر نیز پزشک باید شما را به منظور انجام آندوسکوپی فوری ارجاع دهد:
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- اگر بالای ۵۵ سال سن دارید و وزن کم کرده‌اید و دچار یکی از مشکلات زیر هستید:
- درد در قسمت فوقانی شکم
- اسید معده که به سمت بالا، به سمت گلو، برمی‌گردد (ریفلاکس اسید معده)
- سوء هاضمه (دیس‌پپسی)
در این موارد نیز ممکن است ارجاع فوری داشته باشید:
- اگر دچار تهوع و استفراغی شوید که بیش از ۲ هفته طول بکشد.
- یا اگر بالای ۵۵ سال سن دارید و دچار کاهش وزن همراه با کاهش بی‌دلیل سطح آهن خون یا استفراغ شده باشید.
ارجاع غیر فوری
بسته به علائم ممکن است پزشک شما را برای انجام آندوسکوپی غیرفوری ارجاع دهد.
سوالاتی که ممکن است از پزشک خود بپرسید:
- آیا رژیم غذایی، مصرف الکل یا سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده را در من افزایش می‌دهد؟
- من مکررا دچار سوء هاضمه می‌شوم، آیا این بدین معنی است که احتمال ابتلای من به سرطان معده بیشتر است؟
- آیا سن من تفاوتی در احتمال ابتلا به سرطان معده ایجاد می‌کند؟
- آیا ممکن است از نظر ابتلا به سرطان معده غربالگری شوم؟
- یکی از اقوامم سرطان معده داشت. آیا این بدان معناست که احتمال ابتلای من به سرطان معده بیشتر است؟
آزمایشات لازم برای تشخیص سرطان معده
همان طور که در بالا توضیح دادیم، در صورت داشتن علائم معمولاً با مراجعه به پزشک خود شروع می‌کنید. آنها شما را معاینه می‌کنند و ممکن است شما را برای آزمایش یا نزد یک متخصص ارجاع دهند.
ممکن است تعدادی آزمایش برای کمک به تشخیص سرطان معده داشته باشید یا ببینید که سرطان چقدر بزرگ است و آیا گسترش یافته است (در مرحله). دانستن مرحله به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد به چه درمانی نیاز دارید.
همچنین اگر علائمی دارید که می‌تواند نشانه بازگشت سرطان پس از درمان باشد، ممکن است برخی از این آزمایش‌ها را انجام دهید.
گاستروسکوپی برای سرطان معده
گاستروسکوپی آزمایشی است که به داخل لوله غذا (مری)، معده و اولین قسمت روده کوچک شما (روده باریک) نگاه می‌کند. پزشک شما از هر ناحیه غیر طبیعی (بیوپسی) در طول گاستروسکوپی نمونه می‌گیرد.
سونوگرافی از داخل بدن (EUS) برای سرطان معده
اگر سرطان معده دارید، ممکن است یک اسکن سونوگرافی آندوسکوپی (EUS) انجام دهید. این برای کمک به کشف اندازه سرطان و گسترش آن است.
سی تی اسکن برای سرطان معده
از معده، قفسه سینه و ناحیه بین باسن (لگن) سی تی اسکن خواهید گرفت تا بفهمید سرطان کجاست و آیا گسترش یافته است یا خیر.
اسکن PET-CT برای سرطان معده
اسکن PET-CT یک سی تی اسکن و یک اسکن PET را در یکی ترکیب می‌کند. می‌تواند نشان دهد که سرطان معده شما کجاست و آیا گسترش یافته است یا خیر.
لاپاراسکوپی برای سرطان معده
لاپاراسکوپی یک عمل کوچک برای بررسی داخل شکم (شکم) است. پزشکان از آن برای کشف اینکه آیا سرطان معده گسترش یافته است استفاده می‌کنند.
غربالگری سرطان معده به منظور تشخیص سرطان معده
غربالگری سرطان به معنی یافتن یک سرطان قبل از ایجاد علائم و نشانه‌های بیماری است. این کار، باعث تشخیص سرطان در مراحل ابتدایی‌تر می‌شود که قابلیت درمان آن بیشتر است. با توجه به اینکه سرطان معده در مراحل ابتدایی علامتی ندارد، بعضی کشورها غربالگری آن را در پیش گرفته‌اند.
انواع رویکرد به غربالگری سرطان معده
به طور کلی کشورهای دنیا سه رویکرد مختلف را برای غربالگری سرطان معده در پیش گرفته‌اند:
۱- غربالگری سراسری: در این رویکرد که در کشورهای با شیوع بسیار بالای سرطان معده انجام می‌شود، تمامی افراد بر اساس دستورالعملی غربالگری می‌شوند.
۲- غربالگری برای افراد پرخطر: از این رویکرد در بعضی از کشورهای با شیوع کم یا متوسط سرطان معده انجام می‌شود. در این روش فقط افرادی که خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان معده دارند تحت غربالگری قرار می‌گیرند.
۳- بدون برنامه غربالگری: در بسیاری از کشورهای دنیا، هیچ برنامه جامعی برای غربالگری سرطان معده وجود ندارد.
غربالگری سراسری سرطان معده
کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی به علت شیوع بالای سرطان معده، از سال‌ها قبل غربالگری سراسری این سرطان را شروع کردند. دستورالعمل غربالگری در این کشورها با هم متفاوت است، اما هر دو کشور نتایج مثبت قابل توجهی از غربالگری به دست آوردند.
غربالگری انتخابی سرطان معده
در بعضی کشورهای دنیا، مانند چین، غربالگری برای افراد پرخطر انجام می‌شود. افراد پرخطر، افرادی هستند که به علت دارا بودن عوامل خطر ایجاد سرطان معده، احتمال بالاتری برای ابتلا به آن دارند. افراد مبتلا به بیماری‌‌ها و مشکلات زیر در خطر بالاتر سرطان معده هستند:
- آدنوم معده
- کم‌خونی پرنیشیوز
- متاپلازی روده‌ای در معده
- سندرم FAP (پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی)
- سندرم لینچ (HNPCC)
- سندرم پوتز-جگرز
- سندرم پولیپوز جوانان
افرادی که سابقه خانوادگی سرطان معده منتشر ارثی دارند، احتمالا کاندیداهای خوبی برای غربالگری نیستند. چرا که تومور این افراد زیر مخاط دست‌نخورده ایجاد می‌شود و امکان رویت آن با تصویربرداری و اندوسکوپی وجود ندارد. البته، بعضی گایدلاین‌ها از غربالگری و اندوسکوپی و بیوپسی در این افراد دفاع می‌کنند.
عدم غربالگری سرطان معده
در بسیاری از کشورهای دنبا، غربالگری سراسری سرطان معده انجام نمی‌شود. علت این امر این است که:
- سرطان معده در این کشورها نادر است و انجام آزمایش روی بسیاری افراد غیرضروری است.
- مزیت‌های غربالگری بر هزینه تحمیلی نمی‌چربد.
غربالگری سرطان معده در ایران
در حال حاضر هیچ برنامه غربالگری جامعی برای سرطان معده در ایران وجود ندارد. در مقایسه آمار سرطان معده در ایران و دیگر کشورهای دیگر دنیا به نتیجه زیر می‌رسیم:
ایران یکی از چند کشور با شیوع بالای سرطان معده است. هر چند بروز آن از عمده کشورهای شرقی آسیا کمتر است، اما به مراتب از کشورهای غربی و اروپایی بیشتر است. به عنوان مثال بروز (ASR) سرطان معده در چین ۲۰.۷ نفر در هر صد هزار نفر است. در مقایسه، این عدد برای ایران و آمریکا به ترتیب ۱۷.۵ نفر و ۴.۲ نفر است.
نیاز به غربالگری سرطان معده در ایران
با توجه به آمار بالا، به نظر می‌رسد حداقل نوعی از غربالگری در ایران نیاز است. احتمالا انجام غربالگری برای افراد پرخطر بیشترین سودمندی را خواهد داشت.
