پرتودرمانی از پرتوهای یونیزان برای هدف قرار دادن تومورهای بدخیم استفاده می‌کند. یونیزاسیون به این معنی است که تابش می‌تواند مولکول‌ها را تجزیه کند. در رابطه با تومور، این بدان معنی است که DNA سلول‌های تومور آسیب دیده و سلول در نتیجه می‌میرد. پرتو درمانی از این واقعیت بهره می‌برد که سلول‌های تومور نسبت به سلول‌های سالم به تشعشع حساس‌تر هستند.
در پرتودرمانی از کدام پرتوها استفاده می‌شود؟
پرتوهای یونیزان که در پرتودرمانی استفاده می‌شود شامل تابش فوتون و الکترون است. فوتون‌ها زمانی استفاده می‌شوند که تومور کمی عمیق‌تر در بدن قرار گیرد، در حالی که الکترون‌ها برای تابش تومورهایی که سطحی‌تر هستند بسیار مناسب هستند.
عوارض ناشی از پرتو درمانی چیست؟
یک دوره پرتودهی بین سه تا شش هفته طول می‌کشد. اگرچه در طول جلسات پرتو درمانی چیزی از اشعه‌ها احساس نمی‌کنید، اما ممکن است در طول زمان، بسته به ناحیه‌ای از بدن که تحت تابش قرار می‌گیرد، عوارض جانبی مختلفی را تجربه کنید. عوارض جانبی رایج قرمز شدن پوست و خستگی خفیف است. به طور معمول، پرتوها فقط در جایی که تابیده می‌شوند کار می‌کنند. برای مثال، تنها زمانی که سر تحت تابش قرار می‌گیرد، ریزش مو وجود دارد، یا زمانی که سر و گردن تحت تابش قرار می‌گیرند، مشکل در بلع وجود دارد.
هدف پرتودرمانی از بین بردن سلول‌های تومور و در عین حال حفظ بافت‌های سالم تا حد امکان است. در برخی موارد تنها استفاده از اشعه کافی است. سایر تومورها به درمان ترکیبی بهتر پاسخ می‌دهند.
به عبارت دیگر هدف از درمان تسکینی کاهش یا از بین بردن علائمی مانند درد، محدودیت حرکت، احتباس ادرار، مشکل در بلع یا تنگی نفس است. پیشگیری از عوارض قریب الوقوع، مانند شکستگی استخوان یا فلج، نیز بخشی از هدف درمان تسکینی است. در بیشتر موارد، بیماران درمان را به خوبی تحمل می‌کنند که می‌توان آن را به صورت سرپایی انجام داد.
چگونه می‌توانم عوارض جانبی را به حداقل برسانم؟
واکنش‌های پوستی را می‌توان به خوبی با مراقبت روزانه از پوست خنثی کرد. در مورد تشعشعات سر و گردن باید به طور منظم و شش بار در روز با دهانشویه مخصوص یا چای مریم گلی غرغره کنید. نوشیدن چای مریم گلی به تشعشعات مری نیز کمک می‌کند. پزشک شما در مورد اقدامات مراقبتی خاص، رفتار و تغذیه با شما صحبت خواهد کرد.
چه نوع تشعشعاتی وجود دارد؟
دو نوع پرتو را می‌توان برای درمان استفاده کرد:
- اشعه ایکس فوق سخت (فوتن‌های با انرژی بالاتر)، که به ویژه برای درمان تومورهای عمیق مناسب هستند.
- الکترون‌هایی که تنها چند سانتی متر به داخل بافت نفوذ می‌کنند و بنابراین برای درمان تومورهایی که نزدیک به سطح هستند بسیار مناسب هستند.
روند انجام پرتو درمانی چگونه است؟
پرتودرمانی معمولاً در چند جلسه انجام می‌شود و برای این کار به دقت برنامه ریزی می‌شود. برای انجام این کار، پزشک از تصویربرداری (توموگرافی کامپیوتری CT، تصویربرداری تشدید مغناطیسی MRI) برای تعیین میدان تابش استفاده می‌کند.
همچنین تعیین دوز و مدت تابش صحیح بسیار مهم است. در مورد بیماران سرطانی، نوع تومور در برنامه ریزی لحاظ شده است. تومورهای حساس به تشعشع (مانند سمینوما، لنفوم) وجود دارند که می‌توانند با دوز پایین به خوبی درمان شوند، و تومورهای مقاوم به تشعشع (مانند ملانوما بدخیم، سارکوم) که می‌توانند با دوز بالا درمان شوند. علاوه بر این، دوز پرتو درمانی به گونه‌ای انتخاب می‌شود که به طور موثر بافت تومور را بدون آسیب رساندن به بافت اطراف تا حد امکان از بین می‌برد.
