تومور مغزی یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است که علت آن عمدتا ناشناخته است. این بیماری افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و موارد شدیدتر آن عمدتا در دوران کودکی یا افراد مسن رخ می‌دهد. انواع مختلفی از تومورهای مغزی وجود دارد. خوش خیم و بدخیم. درمان و پیش آگهی آنها بسیار متفاوت است. گزینه‌های درمانی شامل جراحی، پرتودرمانی و یا شیمی درمانی است. درمان‌های مختلفی برای تومورهای مغزی وجود دارد. بنابراین برای هر بیمار و هر تومور، باید به به انتخاب درمان تومور مغزی بپردازیم. درمان‌های اصلی برای تومورهای مغزی و نخاعی عبارتند از:
- جراحی
- پرتودرمانی
- شیمی‌درمانی
ددر ادامه این صفحه از ایران سرطان، در مورد نحوه انتخاب درمان تومور مغزی به طور کامل‌تر خواهید خواند.
تومور مغزی چیست؟
اصطلاح تومور مغزی به هر تومور خوش خیم یا بدخیم در جمجمه اشاره دارد. در مقایسه با سرطان روده بزرگ، ریه، سینه یا سایر سرطان‌ها، تومورهای مغزی نادر هستند. در مقایسه با سایر سرطان‌ها، تومورهای مغزی دومین نوع شایع تومور در کودکان است. با توجه به ثبت سرطان کودکان، از هر 1400 کودک زیر 18 سال، یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود که به معنای حدود یک چهارم سرطان‌های دوران کودکی است. به طور کلی، پسران 20 درصد بیشتر از دختران به این بیماری مبتلا می‌شوند.
انتخاب درمان تومور مغزی
روند درمان بیمار به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع تومور مغزی
- محل تومور مغزی
- پخش بودن یا نبودن تومور
- میزان طبیعی بودن ظاهر سلول‌ها زیر میکروسکوپ (درجه یا گرید)
- وجود یا عدم وجود تغییرات ژنی یا جهش در سلولهای تومور
- سلامت عمومی بیمار و سطح آمادگی بدنی او
جراحی برای درمان تومور مغزی
درمان اصلی برای اکثر تومورهای مغزی جراحی است. ممکن است جراحی به منظور نیل به اهداف زیر انجام شود:
- برداشتن کل تومور
- برداشتن بخشی از تومور (که جراحی کاهنده حجم (deulking) نام دارد)
- بیوپسی (نمونه برداری)
- خالی کردن مایعاتی که روی مغز جمع شده‌اند (هیدروسفالی)
جمجمه از استخوان ساخته شده است، بنابراین مغز فضای ثابتی در اختیار دارد. وجود یک تومور در حال رشد در این فضای ثابت منجر به افزایش فشار در داخل جمجمه می‌شود. به این پدیده افزایش فشار داخل جمجمه‌ای می‌گویند. این افزایش فشار باعث بروز برخی علائم تومورهای مغزی می‌شود. حتی اگر جراح مطمئن نباشد که بتواند کل تومور را بردارد، باز هم به احتمال زیاد جراحی را انجام خواهد داد و هر چقدر از تومور را که ممکن باشد برمی‌دارد. این کار موجب کاهش پیشرفت تومور و رفع نسبی علائم می‌شود.
اگر سرعت رشد تومور شما به قدری کند باشد (درجه پایین) که موجب بروز علائم نشود، احتمالا بلافاصله نیاز به جراحی نداشته باشید. در این موارد پزشک انجام اسکن به طور منظم را پیشنهاد می‌دهد.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از اشعه ایکس پرانرژی برای نابود کردن سلولهای تومور استفاده می‌کند. ممکن است پرتودرمانی به تنهایی یا بعد از جراحی انجام می‌شود. معمولا پرتودرمانی روی نواحی زیر انجام می‌شود:
- تومور و ناحیه اطراف بافت سالم مغز
- کل مغز
- نخاع
معمولا نوعی پرتودرمانی به نام «پرتودرمانی خارجی» روی بیمار انجام می‌شود. احتمالا برای درمان تومورهای کوچک تحت «پرتودرمانی استریوتاکتیک» (Stereotactic Radiotherapy) یا «پرتوجراحی» (رادیوسرجری Radiosurgery یا SRS) انجام شود.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی از داروهای ضد سرطان (سایتوتوکسیک) برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌کند. شیمی درمانی در مواقع زیر انجام می‌شود:
- بعد از جراحی به منظور کاهش احتمال بازگشت (عود) تومور
- در صورت بازگشت (عود) تومور مغزی
معمولا شیمی‌درمانی به تنهایی یا بعد از جراحی انجام می‌شود. بعضی داروهای شیمی‌درمانی نمی‌توانند از سد خونی-مغزی گذر کنند. این سد در واقع یک فیلتر طبیعی بین خون و مغز است و مغز را از مواد مضر در امان نگه می‌دارد.
ممکن است برخی داروهای شیمی‌درمانی را وارد مایع مغزی-نخاعی شما کنند. به این روش «شیمی‌درمانی درون نخاعی» می‌گویند.
آزمایش‌هایی که روی سلولهای توموری انجام می‌شوند
احتمالا لازم باشد یک سری آزمایش‌ها روی سلولهای برخی انواع تومورهای مغزی صورت گیرد تا پزشک بتواند در خصوص درمان لازم برای بیمار تصمیم‌گیری کند. این آزمایش‌ها نشانگر زیستی (بیومارکر) نامیده می‌شوند و پروتئین‌هایی از قبیل موراد زیر را بررسی می‌کنند:
- IDH
- 1p/19q
- MGMT
از پزشکتان بپرسید که آیا این آزمایش‌ها با توجه به شرایط شما مفید هستند یا خیر.
نوع درمان با توجه به نوع تومور مغزی
نوع درمان به نوع تومور مغزی یا نخاعی بستگی زیادی دارد. در مورد درمان هر نوع از تومورهای مغزی، در صفحه مربوطه توضیح داده‌ایم. نوع تومور مغزی را انتخاب کنید.
مشورت گرفتن از پزشکان دیگر
تصمیمات درمانی می‌توانند پیچیده و گیج‌کننده باشند. می‌توانید با پزشک دیگری نیز مشورت کنید و نظر یک شخص دوم را نیز بپرسید. یعنی به ملاقات متخصص دیگری نیز بروید. آنها باید نتایج تمام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های شما را ببینند. پرسیدن نظر یک پزشک دیگر معمولا به این معنا نیست که پزشک جدید روند درمان شما را برعهده خواهد گرفت. ممکن است آنها با شما و پزشک فعلی‌تان گفتگو کنند تا در خصوص بهترین روش درمانی تصمیم‌گیری کنند. اگر بخواهید نظر یک پزشک دیگر را نیز بپرسید، معمولا پزشکتان خوشحال می‌شود که این کار را برای شما ترتیب دهد. ترتیب دادن این کار کمی زمان می‌برد. یعنی امکان دارد روند درمان شما نیز مدتی به تعویق بی‌افتد.
ابتدا باید دوباره با متخصص فعلی خود درباره نوع درمان انتخابی صحبت کنید. ممکن است پس از شنیدن دلایل پزشک برای انتخاب این نوع درمان شما احساس کنید که به نظر پزشک دیگری احتیاج ندارید. همیشه بهتر است قبل از مراجعه به بیمارستان برای ملاقات با متخصص، سوال‌هایتان را یادداشت کنید. به یاد آوردن سوال‌هایی که می‌خواستید بپرسید دشوار است بنابراین بهتر است آنها را یادداشت کنید. نوشتن سوالاتتان از قبل از ملاقات با متخصص به شما کمک می‌کند تا در هنگام گفتگو با متخصص اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید.
