سرطان ریه، علائمی دارد که با مشاهده این علائم، شخص مشکوک شده و به پزشک مراجعه می‌کند. پزشک نیز برای تشخیص قطعی سرطان ریه می‌تواند از آزمایشات مختلفی استفاده کند. در این مطلب از ایران سرطان، با آزمایشات تشخیصی سرطان ریه آشنا خواهیم شد. این آزمایش‌ها، میزان گسترش سرطان و مرحله آن را نیز نشان می‌دهند. مرحله سرطان، نشان‌دهنده میزان پیشرفت و جدی بودن سرطان است. این عدد، یکی از مبناهای تصمیم‌گیری برای انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی است.
تصویربرداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ایکس
در تصویربرداری اشعۀ ایکس، تصاویری از قلب، ریه‌ها، مجاری تنفسی و استخوان‌های قفسه سینه و ستون مهره‌ها به دست می‌آید. از طریق این تصاویر، پزشک می‌تواند عفونت‌های تنفسی و سرطان ریه را تشخیص دهد. همچنین پزشک می‌تواند بررسی کند که آیا سرطان ریه به سایر قسمت‌ها گسترش یافته است یا خیر.
تصویری که به دست می‌آید، یک عکس سیاه‌وسفید است که اعضای موجود در قفسۀ سینه را نمایش می‌دهد. ساختارهایی که نور را جذب کنند، سفید دیده می‌شوند و ساختارهایی که نور را از خود عبور می‌دهند، سیاه دیده می‌شوند. استخوان‌ها با توجه به اینکه متراکم هستند، به رنگ سفید دیده می‌شوند. قلب به صورت نواحی روشن دیده می‌شود. از آنجایی که ریه‌ها با هوا پر شده‌اند و اشعۀ کمی جذب می‌کنند، به صورت نواحی سیاه در عکس دیده می‌شوند. مقدار تابش اشعه در این نوع تصویربرداری بسیار ناچیز است و نیازی به نگرانی نیست.
تشخیص سرطان ریه با سی‌تی‌اسکن (CT Scan)
یکی دیگر از راه‌های تشخیص سرطان ریه، سی‌تی‌اسکن است. سی‌تی اسکن، یک نوع تصویربرداری برای ایجاد تصاویر مقطعی از بدن توسط رایانه و دستگاه‌های چرخش اشعه ایکس است. تصاویر مقطعی به‌دست‌آمده از ریه را می‌توان در چندین صفحه نمایش داد و حتی می‌توان با استفاده از آن‌ها تصویر سه‌بعدی ایجاد کرد. تصویری که به دست می‌آید، یک عکس سیاه‌وسفید است که اعضای موجود در قفسه‌سینه را نمایش می‌دهد. ساختارهایی که نور را جذب کنند، سفید دیده می‌شوند و ساختارهایی که نور را از خود عبور می‌دهند، سیاه دیده می‌شوند.
استخوان‌ها با توجه به اینکه متراکم هستند، به رنگ سفید دیده می‌شوند. قلب به صورت نواحی روشن دیده می‌شود. از آنجایی که ریه‌ها با هوا پر شده‌اند و اشعه کمی جذب می‌کنند، به صورت نواحی سیاه در عکس دیده می‌شوند. مقدار تابش اشعه در این نوع تصویر برداری بسیار ناچیز است و نیازی به نگرانی نیست.
با استفاده از سی‌تی‌اسکن ریه، بررسی دقیق‌تر ناهنجاری‌هایی که با استفاده از روش قبلی تشخیص داده شده‌اند، ممکن می‌شود. دستگاه سی‌تی‌اسکن، یک دستگاه بزرگ و شبیه به دونات است که یک تونل در مرکز آن قرار دارد. بیمار روی تخت دراز کشیده و این تخت به درون دستگاه حرکت می‌کند.
اسکن MRI
روش تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (Magnetic Resonance Imaging) که آن را به اختصار ام‌آرآی یا MRI می‌نامند، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تصویربرداری است. در طی فرآیند تصویربرداری MRI، به هیچ عنوان از اشعۀ ایکس استفاده نمی‌شود؛ در اسکن MRI از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از بدن استفاده می‌شود. این روش می تواند به تشخیص سرطان ریه و میزان گسترش آن کمک کند.
بیوپسی سوزنی ریه از طریق پوست
این روش یکی از روش‌های تشخیص سرطان ریه است که بیوپسی (نمونه‌برداری) سوزنی ریه از طریق پوست نامیده می‌شود. پزشک برای نمونه‌برداری از ناحیۀ خارجی ریه‌ها، سوزنی را از طریق سینه، بین دو دنده قرار می‌دهد.
در این روش، بیمار هوشیار بوده و پوست با استفاده از بی‌حس‌کنندۀ موضعی، بی‌حس می‌شود. برای یافتن بهترین محل برای انجام این روش، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا نوع خاصی از اسکن، به نام فلوروسکوپی انجام خواهد شد. با ورود سوزن به ریه، ممکن است بیمار احساس ناراحتی کند اما باید از سرفه‌کردن خودداری کرده و در صورت نیاز، نفس خود را حبس کند.
بیوپسی جراحی
در این روش که نیازمند بیهوشی عمومی است، برش بزرگتری توسط پزشک روی سینه ایجاد شده و امکان دسترسی پزشک به بافت ریه فراهم می‌شود. بیوپسی جراحی می‌تواند به تشخیص سرطان ریه کمک کند. نمونۀ برداشته‌شده طی عمل جراحی به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا توسط متخصص پاتولوژی بررسی شود.
سونوگرافی و بیوپسی غدد لنفاوی گردن
گاهی اوقات سلول‌های سرطانی ریه می‌توانند به غدد لنفاوی گردن گسترش یابند. در این روش مشخص می‌شود که آیا سلول‌های سرطانی ریه به غدد لنفاوی گردن گسترش یافته‌اند یا خیر.
مدیاستینوسکوپی (Mediastinoscopy)
مدیاستینوسکوپی یا مدیاستینوتومی یکی دیگر از راه‌های تشخیص سرطان ریه است. روشی است که در طی آن، لوله‌ای در قفسۀ سینه قرار می‌گیرد و از طریق آن، بخش‌های مختلف دستگاه تنفس قابل‌مشاهده خواهد بود. این لوله از برشی نزدیک استخوان سینه وارد می‌شود. مدیاستینوسکوپی می‌تواند به تشخیص انتشار سرطان ریه به غدد لنفاوی اطراف نای و قفسۀ سینه کمک کند.
مدیاستینوسکوپ، دستگاه لوله‌شکل و باریکی است که دارای چراغ و دوربین است. همچنین این دستگاه، دارای قطعه‌ای است که می‌تواند نمونه برداری کرده و از نمونۀ برداشته‌شده برای بررسی دقیق‌تر وضعیت بیمار استفاده کرد.
برونکوسکوپی (Bronchoscopy)
برونکوسکوپی یکی دیگر از روش‌های تشخیص سرطان ریه است. در این روش، با استفاده از لوله‌ای نازک و نورانی به نام برونکوسکوپ، می‌توان مستقیما به درون مجاری تنفسی ریه‌ها نگاه کرد. لولۀ برونکوسکوپ در بینی یا دهان قرار می‌گیرد. سپس به سمت نای و مجاری تنفسی منتقل می‌شود. در این زمان، پزشک می‌تواند حنجره، نای، نایژه‌ها و نایژک‌ها را ببیند. روش های مختلفی برای انجام برونکوسکوپی وجود دارند. روش انجام برونکوسکوپی به وضعیت بیمار و روش‌های انجام فرآیند توسط پزشک بستگی دارد. از این روش برای تشخیص سرطان ریه، عفونت‌های ریوی و انسداد مجاری تنفسی استفاده می‌شود.
آزمایش جهش‌های ژنی
در برخی از انواع سرطان‌های ریه، تغییرات ژنی در سلول‌ها رخ می‌دهد که می‌تواند نحوۀ رشد و پیشرفت سرطان را تغییر دهد. نمونۀ برداشته‌شده طی بیوپسی، برای بررسی جهش‌های ژنی به آزمایشگاه تخصصی ارسال می‌شود.
اسکن استخوان
تصویربرداری از استخوان به وسیله نوعی ماده رادیواکتیو، روشی است که برای تشخیص سرطان ریه به استخوان‌های مجاور به کار می‌رود.
سونوگرافی
در سونوگرافی شکم از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویر قسمتی از بدن استفاده می‌شود. این روش نیز می‌تواند به تشخیص انتشار سرطان ریه به سایر قسمت‌های بدن کمک کند.
سونوگرافی داخل برونش (Endobronchial ultrasound for lung cancer)
سونوگرافی داخل برونش (نايزه) که به طور خلاصه به آن EBUS می‌گوییم، می‌تواند به تشخیص سرطان ریه کمک کند. همچنین می‌تواند نشان دهد که سرطان ریه به قسمت‌های دیگر گسترش یافته است یا خیر. این روش معمولاً در طی برونکوسکوپی انجام می‌شود. روش EBUS، به عنوان روشی مطمئن و با حداقل تهاجم در نظر گرفته می‌شود.
سونوگرافی آندوسکوپی (Endoscopic ultrasound)
سونوگرافی آندوسکوپی (EUS)، روشی کم‌تهاجمی برای بررسی اعضای دستگاه تنفس است. این روش، ترکیبی از هر دو روش آندوسکوپی و سونوگرافی است. در آندوسکوپی سونوگرافی، از یک لوله آندوسکوپ مخصوص استفاده می‌شود که در نوک آن، پروب سونوگرافی قرار دارد و این لوله از طریق بینی وارد بدن می‌شود. پزشک می‌تواند به کمک این روش، قسمت‌های مختلف دستگاه تنفسی را مشاهده کند. به دلیل قرارگیری پروب سونوگرافی در داخل بدن، تصاویر به‌دست‌آمده از این روش، کیفیت بسیار بالاتر و دقیق‌تری نسبت به سونوگرافی عادی دارند.
در این روش می‌توان بررسی کرد که آیا سرطان ریه به غدد لنفاوی واقع در مرکز قفسۀ سینه و نزدیک به نای گسترش یافته است یا خیر.
PET-CT اسکن برای تشخیص و مرحله بندی سرطان ریه
این روش با عنوان توموگرافی انتشار پوزیترون یا پت اسکن نیز شناخته می‌شود. تصاویر حاصل از پت اسکن می‌تواند محل دقیق سرطان در ریه را نشان بدهد. همچنین از این روش می‌توان برای تشخیص انتشار سرطان ریه به سایر قسمت‌های بدن استفاده کرد. پت اسکن به دلیل حساسیت و کیفیت بالا، امکان بررسی دقیق‌تر وسعت سرطان ریه را فراهم می‌آورد.
