سرطان ریه یک سرطان بسیار تهاجمی و یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان است. تنها در سال 2020، 2 میلیون و 200 هزار نفر به سرطان ریه مبتلا شدند و حدود 1 میلیون و 800 هزار مورد مرگ ثبت شده است. یعنی از هر 5 مورد مرگ، 1 مورد در زمینه سرطان به سرطان ریه مربوط می‌شود.(11 درصد از کل سرطان‌ها) طول عمر مبتلایان به ریه بستگی به عوامل مختلفی دارد که در ادامه به آنها می پردازیم .
آناتومی ریه
از نظر آناتومیکی، سیستم تنفسی توسط بینی، حلق، حنجره، نای، ریه‌ها، پلورا (پرده‌جنب)، برونش‌ها (نایژه‌ها) و برونشیل‌ها تشکیل می‌شود. این ریه‌ها هستند که وظیفه پاکسازی خون از دی اکسید کربن و مواد زائد از گردش خون محیطی را بر عهده دارند. پس از پاکسازی، خون مملو از اکسیژن به قلب و از آنجا به اندام‌ها و بافت‌ها فرستاده می‌شود. ریه‌ها اندام‌هایی با خاصیت ارتجاعی زیادی هستند که برای تسهیل خروج هوا در هنگام بازدم کاربرد دارند. همانند کلیه‌ها، تنفس تنها با یک ریه نیز ممکن است رخ دهد.
علل و عوامل خطر سرطان ریه چیست؟
علت اصلی سرطان ریه کشیدن سیگار است. 90 درصد موارد سرطان ریه مردان سیگاری و 75 تا 80 درصد در زنان سیگاری دیده می‌شود. بروز این بیماری در کشورهایی مانند اروپا و ایالات متحده و به طور کلی در کشورهای صنعتی که مصرف سیگار در آنها شایع‌تر است، بیشتر است. تخمین زده می‌شود که عادات عمومی سیگار کشیدن (چه از نظر کاهش و چه از نظر افزایش) حتی پس از چندین سال (حتی 20 سال) در بروز این تومور منعکس می‌شود. علاوه بر این، خطر ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری 14 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است. اگر بیش از 20 نخ سیگار در روز بکشید، این خطر به 20 برابر می‌رسد.
قرار گرفتن در معرض دود تنباکو، خطر ابتلا به سرطان ریه را از 20 تا 50 درصد در افراد غیر سیگاری افزایش می‌دهد. همچنین سایر عوامل خطر مرتبط با بیماری سرطان ریه وجود دارد. که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- قرار گرفتن در معرض عواملی مانند گرد و غبار ریز، الیاف آزبست، آرسنیک، کروم، رادون، نیکل.
- قرار گرفتن در معرض دودهای آشپزی که مانند آزبست؛ اگر فرد سیگاری نیز باشد، اغلب منبع خطر بیشتری است.
- امروزه آلودگی هوا به عنوان عامل مهمی برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود.
علائم سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه رشدی بدون علامت دارد و به همین دلیل تشخیص روی افرادی که سرطان در آنها اغلب به مرحله پیشرفته و متاستاتیک رسیده است را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال، ظهور علائم سرطان ریه، همچنین سایر بیماری‌های ریوی، در تشخیص زودهنگام مهم هستند. از جمله علائمی که می‌توانند نشان دهنده سرطان ریه باشند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیسترس تنفسی
- سرفه‌های مداوم
- خونریزی بعد از سرفه (هموپتیزی)
- تنگی قفسه سینه
- کاهش وزن
سرطان ریه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیشتر موارد سرطان ریه در بیماران 65 ساله و بالاتر تشخیص داده می‌شود. اولین قدم در تشخیص سرطان ریه، عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه است که می‌تواند ناحیه متراکم را در ریه‌ها نشان دهد. اشعه ایکس معمولاً توسط یک توموگرافی کامپیوتری با کنتراست (CT) انجام می‌شود. این روش تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی بدن را ارائه می‌دهد که از زوایای مختلف گرفته شده است. سپس برای ایجاد یک تصویر سه بعدی از بافت‌ها و اندام‌ها استفاده می‌شود که ناهنجاری‌ها یا تومورها را نشان می‌دهد. این آزمایش به شما امکان می‌دهد پارامترهای مختلف مانند اندازه، شکل، تراکم و رشد ضایعه را در طول زمان ارزیابی کنید.
در ارتباط با سی تی اسکن، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) هم در تشخیص ندول ریوی و هم در ارزیابی گسترش آن در داخل بدن و وجود هرگونه ضایعات تومور پس از درمان مهم است. PET اجازه می‌دهد تا با دقت بیشتری وجود بافت تومور را در مقایسه با تغییرات غیر توموری تشخیص دهد.
طول عمر مبتلایان به سرطان ریه یا امید به زندگی این افراد چقدر است؟
امید به زندگی برای بیماران مبتلا به سرطان ریه به مرحله بیماری در زمان تشخیص بستگی دارد. نرخ بقای 5 ساله بیماران مبتلا به سرطان مرحله I بیشتر از 70٪ است. زمانی که سرطان در مرحله دوم است بین 50 تا 70٪ کاهش می‌یابد. سرطان‌های مرحله III باعث بقای بین 30 تا 40 درصد می‌شوند. در حالی که تومورهای متاستاتیک (مرحله IV) خطرناک‌تر هستند و کمتر از 10٪ از بیماران 5 سال پس از تشخیص زنده هستند. میزان بقا، به ویژه برای بیماری‌های متاستاتیک، در سال‌های اخیر به لطف معرفی ایمونوتراپی و درمان‌های هدف خاص، بهبود قابل توجهی داشته است.
پزشکان متخصص در درمان سرطان ریه چه نقشی دارند؟
سرطان ریه یک بیماری پیچیده است که نیازمند یک رویکرد تشخیصی و درمانی با هماهنگی چندین متخصص است. در صورت مشکوک بودن به سرطان ریه، اولین متخصصی که با آن مشورت می‌شود، جراح است که ویژگی‌های ضایعه یافت شده در بیمار را ارزیابی می‌کند و تصمیم می‌گیرد که آیا تحقیقات بیشتری را انجام دهد یا خیر.
آیا سرطان ریه قابل پیشگیری است؟
عامل خطر اصلی در شروع سرطان ریه سیگار کشیدن است. احتمال ابتلا به این عارضه در افراد سیگاری به طور متوسط حدود 10 برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری است. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض محیطی با دود غیرفعال تنباکو، خطر ابتلا به سرطان ریه را از 20 تا 50 درصد در افراد غیر سیگاری افزایش می‌دهد. بنابراین اجتناب از دود سیگار، چه فعال و چه غیرفعال، تأثیر بسیار مهمی در احتمال ابتلا به این بیماری دارد. با این حال، دود تنباکو تنها عامل خطر مرتبط با سرطان ریه نیست. قرار گرفتن در معرض عواملی مانند گرد و غبار سیلیس، الیاف آزبست، آرسنیک، کروم، رادون، نیکل و بخارات پخت و پز خطر ایجاد این نوع تومور را افزایش می‌دهند.
