جراحی سرطان ریه توسط پزشکان متخصص و در یک مرکز تخصصی انجام می‌شود. جراحي سرطان ريه در ايران كاملاً به روز است و تمام تكنيک‌های جراحی سرطان ریه در بيشتر استان‌ها استفاده می‌شود. با توجه به سنگین بودن عمل جراحی سرطان ریه، تقریباً حدود ۳ تا ۴ ساعت به طول می‌انجامد. متاسفانه درصد كمی از بيماران در موقع تشخيص سرطان ریه، واجد شرايط مناسب و لازم برای عمل جراحی هستند؛ بنابراین در صورت مشاهده علائم سرطان ریه، مراجعه به پزشک را به هیچ وجه به تاخیر نیندازید.
نوع جراحی مورد نیاز برای سرطان ریه به موارد زیر بستگی دارد:
- اندازه تومور
- موقعیت تومور در ریه
- نوع سرطان ریه ( سرطان SCLC یا NSCLC)
- انتشار سرطان به سایر قسمت‌ها
جراحی سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC)
عمل جراحی، بیشتر برای درمان سرطان ریه سلول غیرکوچک استفاده می‌شود. اما در صورتی که تومور سرطانی با هر یک از ساختارهای زیر، فاصله اندکی داشته باشد، امکان دارد نتوان از عمل جراحی استفاده کرد:
- قلب
- نای
- مری
- رگ‌های خونی اصلی
در این شرایط، بنابر تشخیص پزشک از سایر روش‌ها مانند پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی به جای جراحی سرطان ریه استفاده می‌شود.
جراحی سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)
عمل جراحی معمولاً برای درمان سرطان ریه سلول کوچک استفاده نمی‌شود؛ مگر این‌که سرطان در مراحل اولیه باشد. سرطان ریه سلول کوچک معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که تومور به فراتر از ریه گسترش یافته است؛ بنابراین حذف کل تومور با جراحی امکان‌پذیر نیست. برای درمان SCLC بیشتر از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده می‌شود.
انواع جراحی سرطان ریه
عمل جراحی سرطان ریه، انواع مختلفی دارد که بنابر تشخیص پزشک، از یکی از آن‌ها استفاده می‌شود:
برداشتن یک لوب (لوبکتومی)
هر یک از ریه‌ها از قسمت‌هایی به نام لوب تشکیل شده‌اند. ریه راست دارای ۳ لوب و ریه چپ دارای ۲ لوب است. لوبکتومی، نوعی جراحی سرطان ریه است که در آن، یکی از لوب‌های ریه که درگیر سرطان است، برداشته می‌شود. لوبکتومی، رایج‌ترین عمل جراحی سرطان ریه است.
برداشتن دو لوب (بای‌لوبکتومی)
در بای‌لوبکتومی، دو لوب از لوب‌های ریه برداشته می‌شود.
برداشتن کل ریه (پنومونکتومی)
به عمل جراحی برداشتن کل ریه، پنومونکتومی (pneumonectomy) گفته می‌شود. در صورتی که تومور در ناحیۀ مرکزی ریه باشد و هر ۲ لوب ریۀ چپ یا هر ۳ لوب ریۀ راست را درگیر کرده باشد، پنومونکتومی توسط جراح توصیه خواهد شد. اگر تومور به مرکز قفسه سینه نزدیک باشد، ممکن است جراح مجبور شود کل ریه را خارج کند.
بسیاری از افراد، نگران این مسئله هستند که آیا می‌توانند با یک ریه به خوبی تنفس کنند یا خیر. در صورتی که نتیجۀ آزمایش عملکردی ریه قبل از جراحی خوب باشد، بعد از جراحی هم بیمار می‌تواند به خوبی با یک ریه تنفس کند. اما اگر قبل از عمل دچار مشکلات تنفسی بوده باشد، احتمالاً بعد از عمل نیز هم‌چنان دچار مشکل خواهد بود. با انجام آزمایش‌های تنفسی پیش از عمل جراحی، پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که عمل جراحی برای بیمار فایده‌ای خواهد داشت یا خیر.
برداشتن قسمتی از ریه
در برخی از عمل‌های جراحی، مناطق خاصی از ریه برداشته می‌شود. این نوع عمل جراحی در موارد زیر انجام می‌شود:
- سرطان زود تشخیص داده شده باشد.
- سرطان صرفاً منطقه‌ای کوچک را درگیر کرده باشد.
در صورتی که سلول‌های سرطانی به مناطق مختلف انتشار یافته باشند، متخصص ریه این نوع عمل را توصیه نمی‌کند.
برداشتن گوه‌ای (Wedge resection)
در طی این عمل، ناحیه‌ای از ریه که شامل قسمتی از یک یا چند لوب است، برداشته می‌شود. اگر جراح نتواند تمام لوب ریه را خارج کند، می تواند تومور را که توسط یک حاشیه سالم از ریه احاطه شده است، خارج کند.
سگمنتکتومی (Segmentectomy)
در سگمنتکتومی، بخشی از ریه همراه با رگ‌ها و مسیرهای تنفسی آن برداشته می‌شود.
برداشتن اسلیو (Sleeve resection)
در صورتی که تومور در ناحیه مرکزی ریه باشد و به یکی از مجاری تنفسی اصلی (نایژه) انتشار یافته باشد، پزشک این عمل جراحی را توصیه می‌کند. در این عمل، قسمت آسیب‌دیده مجرای تنفسی و تومور اطرف آن برداشته می‌شود. این عمل به اندازه سایر انواع جراحی سرطان ریه رایج نیست.
برداشتن غدد لنفاوی
جراح در طول عمل، ریه و ناحیه اطراف آن را به دقت بررسی می‌کند. برخی از غدد لنفاوی مجاور، در صورت وجود سلول‌های سرطانی که از تومور موجود در ریه انتشار یافته‌اند، برداشته می‌شوند. به این عمل، لنفادنکتومی گفته می‌شود. تعداد غدد لنفاوی که برداشته می‌شود، به تشخیص پزشک بستگی دارد. در صورتی که غدد لنفاوی دارای سلول سرطانی باشند، معمولاً پزشک توصیه می‌کند که بیمار بعد از عمل جراحی، تحت شیمی‌درمانی قرار گیرد.
نحوه انجام عمل جراحی سرطان ریه
برای برداشتن تومور سرطانی، ممکن است از جراحی باز یا لاپاراسکوپی استفاده شود. برای بیشتر افراد، جراحی باز انجام می‌شود.
جراحی باز
به جراحی باز، توراکوتومی (Thoracotomy) نیز گفته می‌شود. توراکوتومی به جراحان امکان دسترسی به حفره قفسه سینه را در طول جراحی می‌دهد. برش ایجادشده می‌تواند کوچک یا بزرگ باشد. این روش در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
لاپاراسکوپی (توراکوسکوپی)
لاپاراسکوپی با استفاده از یک دوربین و برش‌های کوچک (معمولاً به اندازه ۰٫۵–۱٫۵ سانتی‌متر) در ناحیه قفسۀ سینه انجام می‌شود. اصطلاح پزشکی لاپاراسکوپی، عمل جراحی توراکوسکوپی با کمک دوربین (VATS) است. به جراحی توراکوسکوپی، جراحی کم تهاجمی و هم‌چنین جراحی سوراخ کلید (Keyhole Surgery) نیز گفته می‌شود و جزو فنون نوین جراحی است. جراح، ۱، ۲ یا ۳ برش کوچک در کنار قفسه سینه بیمار ایجاد می‌کند. این نوع جراحی چند مزیت نسبت به جراحی باز دارد. این مزایا شامل درد کمتر به علت ایجاد شکاف‌های کوچک‌تر، کاهش خون‌ریزی و دوره بهبود کوتاه‌تر است.
در لاپاراسکوپی، از یک لولۀ منعطف و بلند به نام توراکوسکوپ استفاده می‌شود.
نحوۀ انجام توراکوسکوپی
توراکوسکوپ به یک دوربین متصل است. با ورود توراکوسکوپ به داخل بدن، تصاویری از قسمت داخلی قفسه سینه روی نمایشگر نشان داده می‌شود. ابزارهای جراحی از یک برش دیگر وارد بدن شده و بافت سرطانی برداشته می‌شود.
