سرطان معده، سرطانی است که در هر جایی درون معده یا دیواره آن شروع می‌شود. سرطان معده بیماری است که در آن سلول‌های بدخیم در پوشش معده تشکیل می‌شوند، عضوی که در قسمت بالایی شکم قرار دارد و می‌تواند به هضم غذا کمک کند.
سرطان معده عمدتاً در سنین بالا و بعد از ۶۵ سالگی بروز می‌کند و شایع‌ترین علت مستعد‌کننده آن عفونت هلیکوباکتر پیلوری است.
سرطان معده در مرحله اولیه اغلب بدون علامت است و همین امر موجب می‌شود تا تشخیص دیرهنگام انجام شود، زمانی که تومور در چندین اندام متاستاز داده و درمان چندان مؤثر نیست. مشکلات گوارشی و ناراحتی ممکن است اولین علائمی باشد که ظاهر می‌شود، اما بدیهی است که بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز می‌توانند همین علائم را ایجاد کنند. در مراحل بعدی، خون در مدفوع، استفراغ، کاهش وزن غیرقابل توضیح، زردی یا مشکلات بلع ممکن است ظاهر شود. گزینه‌های درمانی شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از آن‌ها است.
در این مقاله از ایران سرطان درباره سرطان معده خواهید خواند و با تمام روند درمان سرطان معده، تشخیص و سیر آن آشنا خواهید شد.
معده
معده بخشی از دستگاه گوارش است و در قسمت بالا و چپ شکم قرار گرفته است. بالای معده به بخش پایینی مری متصل است و بخش انتهایی آن نیز به روده وصل می‌شود. این عضو شبیه یک کیسه ماهیچه‌ای است و سه بخش اصلی دارد:
- بخش بالایی (فوندوس)
- بخش میانی (تنه)
- بخش پایینی (آنتر یا پیلور)
در هر انتهای معده یک دریچه (اسفنکتر) قرار گرفته است. این دریچه‌ها کنترل غذا در دستگاه گوارش را کنترل می‌کنند. این دو دریچه عبارتند از:
- اسفنکتر کاردیا: در بالا، مری را به معده متصل می‌شود.
- اسفنکتر پیلور: در پایین معده را به روده متصل می‌کند.
عملکرد معده
غذا از درون مری به معده وارد می‌شود. معده غذا را ذخیره کرده و آن را تجزیه می‌کند (هضم می‌کند)، تا بدن ما بتواند آن را جذب کند. این کار را با تولید شیره معده و مخلوط کردن غذا با آن‌ها انجام می‌دهد، تا غذا به راحتی جذب شود.
شیره معده توسط غددی که در دیواره آن قرار گرفته‌اند تولید می‌شود. شیره معده حاوی اسید معده و پروتئینی به نام پپسین (pepsin) است. ترشح آن‌ها بلافاصله بعد از حس بوی غذا شروع می‌شود.
ماهیچه‌های دیواره معده منقبض شده و غذا را با شیره معدی مخلوط می‌کنند، که آن را به مایع غلیظی تبدیل می‌کند. چند ساعت طول می‌کشد تا این اتفاق رخ دهد و سپس محتویات به سمت روده حرکت می‌کند تا در آن‌جا جذب شود.
حتی وقتی معده خالی است، به تولید شیره معده و هورمون‌ها ادامه می‌دهد. بنابراین، برای محافظت از پوشش داخلی خود از اسید و پپسین، ماده مخاطی ضخیمی نیز تولید می‌کند.
محل شروع سرطان معده
انواع سرطان معده می‌تواند در هر بخشی از معده یا دیواره آن شروع شود. درمان شما بستگی به محل شروع کانسر در معده دارد.
- بیشتر سرطان‌های معده در سلول‌های غده‌ای در پوشش داخلی آن شروع می‌شوند. به این موارد، «آدنوکارسینوم» (adenocarcinoma) می‌گوییم.
- کنسر معده می‌تواند در دیواره آن شروع شود. به این موارد، تومورهای استرومایی دستگاه گوارش (GIST) می‌گوییم و نوعی سارکوم محسوب می‌شوند.
- بعضی سرطان‌ها از سلول‌های سیستم ایمنی معده شروع می‌شوند. به این‌ها لنفوم هوچکین می‌گوییم.
- یا ممکن است در سلول‌های تولیدکننده هورمون در معده شروع شوند. به این نوع، کانسرهای نورواندوکرین می‌گوییم.
شیوع کانسر معده
سرطان معده سالانه حدود ۱۵ هزار نفر را در ایران مبتلا می‌کند و یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران محسوب می‌شود.در واقع، طبق آخرین آمار، سرطان معده شایع‌ترین سرطان در بین مردان ایرانی است.
چه کسی به کنسر معده مبتلا می‌شود؟
علل ایجاد سرطان معده متفاوت است. سرطان معده در افراد مسن‌تر شایع‌تر است. همچنین در مردان شایع‌تر از زنان است.
بسیاری از سرطان‌های معده با سبک زندگی و عوامل محیطی (از جمله غذا) مرتبط هستند. این سرطان با یک نوع باکتری که در معده زندگی می‌کند (هلیکوباکتر پیلوری) مرتبط است. اما تمام افرادی که هلیکوباکتر پیلوری دارند به این نوع سرطان مبتلا نخواهند شد.
علائم سرطان معده
علائم سرطان معده غیر اختصاصی است (یعنی در سایر بیماری‌ها هم دیده می‌شود) و معمولا در مراحل اولیه بیماری بروز نمی‌کند. شایع‌ترین علائم سرطان معده عبارتند از: کاهش اشتها، کاهش وزن، درد شکم، احساس سیری زودرس، سوزش سر دل، تهوع و استفراغ.
تشخیص سرطان معده
در دنیا طرح‌های متفاوتی به منظور غربالگری سرطان معده انجام می‌شود و علت اصلی آن نیز به همان نداشتن علائم اولیه برمی‌گردد.
در صورت بروز علائم و یا مشکلات معده، اولین قدم مراجعه به پزشک برای تشیخص سرطان معده است. سپس از شما برخی از آزمایشات لازم گرفته می‌شود تا به تشخیص دقیق و در صورت وجود سرطان معده، به تشخیص نوع، مرحله و درجه آن کمک کند.
گاستروسکوپی برای سرطان معده
گاستروسکوپی آزمایشی است که به داخل لوله غذا (مری)، معده و اولین قسمت روده کوچک شما (روده باریک) نگاه می‌کند. ممکن است پزشک برای کمک به تشخیص سرطان معده، انجام یک گاستروسکوپی را برای شما ترتیب دهد.
سونوگرافی از داخل بدن (EUS) برای سرطان معده
اگر سرطان معده دارید، ممکن است یک اسکن سونوگرافی آندوسکوپی (EUS) انجام دهید. این برای کمک به کشف اندازه سرطان و گسترش آن است.
سی تی اسکن برای سرطان معده
از معده، قفسه سینه و ناحیه بین باسن (لگن) سی تی اسکن خواهید گرفت تا بفهمید سرطان کجاست و آیا گسترش یافته است یا خیر.
اسکن PET-CT برای سرطان معده
اسکن PET-CT یک سی تی اسکن و یک اسکن PET را در یکی ترکیب می‌کند. می‌تواند نشان دهد که سرطان معده شما کجاست و آیا گسترش یافته است یا خیر.
لاپاراسکوپی برای سرطان معده
لاپاراسکوپی یک عمل کوچک برای بررسی داخل شکم (شکم) است. پزشکان از آن برای کشف اینکه آیا سرطان معده گسترش یافته است استفاده می‌کنند.
درمان سرطان معده
درمان‌های اصلی عبارتند از:
- عمل جراحی
- شیمی درمانی
- دارو‌های سرطان هدفمند
- رادیوتراپی
بسته به مرحله سرطان ممکن است یک یا چند مورد از این درمان‌ها را داشته باشید. ممکن است برای کنترل علائم از درمان‌های دیگری مانند استنت استفاده کنید.
عمل جراحی
اگر سرطان معده شما گسترش نیافته باشد، ممکن است عمل جراحی انجام دهید. پزشکان حذف می‌کنند:
سرطان از پوشش معده (برداشتن مخاط آندوسکوپی یا EMR)
تمام یا بخشی از معده شما (گاسترکتومی جزئی یا کامل)
ممکن است با درمان‌های دیگر، مانند شیمی درمانی، جراحی کنید. و برخی افراد برای تسکین علائم سرطان پیشرفته جراحی می‌کنند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی از دارو‌های ضد سرطان (سیتوتوکسیک) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. دارو‌ها در سراسر بدن در جریان خون شما گردش می‌کنند.
ممکن است قبل و بعد از جراحی شیمی درمانی داشته باشید. یا اگر سرطان شما گسترش یافته و نمی‌توانید جراحی کنید، ممکن است شیمی درمانی را به عنوان درمان اصلی خود داشته باشید.
شیمی درمانی برای سرطان پیشرفته می‌تواند علائم را تسکین دهد. همچنین می‌تواند سرطان را کنترل کرده و کیفیت زندگی شما را برای مدتی بهبود بخشد.
رادیوتراپی
رادیوتراپی از پرتو‌های انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.
ممکن است رادیوتراپی همراه با شیمی درمانی (شیمورادیوتراپی) داشته باشید. یا ممکن است برای کنترل علائم سرطان پیشرفته رادیوتراپی انجام دهید.
دارو‌های سرطانی هدفمند
دارو‌های هدفمند با هدف قرار دادن تفاوت‌های سلول‌های سرطانی که به رشد و بقای آن‌ها کمک می‌کند، کار می‌کنند.
اگر سرطان معده پیشرفته دارید که HER۲ مثبت است، ممکن است یک داروی هدفمند به نام تراستوزوماب (Herceptin) داشته باشید. HER۲ مخفف گیرنده ۲ فاکتور رشد اپیدرمی انسانی است. این پروتئینی است که باعث رشد و تقسیم سلول‌ها می‌شود.
درمان‌های دیگر برای تسکین علائم
سرطان ممکن است ورودی معده یا روده شما را مسدود کند. این می‌تواند باعث درد، بیماری و احساس ناخوشایندی در شما شود.
پزشک ممکن است توصیه کند:
لوله‌ای به نام استنت که به معده شما می‌رود تا غذا از آن عبور کند
لیزر درمانی که از پرتو‌های گرم نور برای سوزاندن سلول‌های سرطانی که باعث انسداد می‌شوند استفاده می‌کند.
