هر سال از هر 10000 زن، دو نفر به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند. زنان بیشتر پس از یائسگی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. زنان باید علائم هشدار دهنده مانند خونریزی غیرمعمول واژینال را جدی بگیرند و توسط پزشک معاینه شوند. اگر سرطان رحم زود تشخیص داده شود، شانس بهبودی بیشتر است.
سرطان رحم چیست؟
در بیشتر موارد، سرطان رحم از سطح پوشش داخلی رحم منشأ می‌گیرد. کارشناسان در این مورد از کارسینوم آندومتر صحبت می‌کنند. با گذشت زمان، سرطان همچنین می‌تواند به لایه عضلانی رحم رشد کند و سپس به بافت‌ها و اندام‌های مجاور نیز گسترش یابد. برای مثال، سرطان می‌تواند به غدد لنفاوی، لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها و بعداً به مثانه یا روده گسترش یابد. اگر سرطان خیلی دیر کشف شود، تک تک سلول‌های سرطانی می‌توانند از طریق رگ‌های لنفاوی و رگ‌های خونی به اندام‌های دوردست برسند. متاستازها سپس می‌توانند در غدد لنفاوی، کبد، ریه‌ها یا استخوان‌ها ایجاد شوند.
علت سرطان دهانه رحم چیست؟
علت سرطان رحم به طور کامل شناخته نشده است. متخصصان بین دو نوع کارسینوم آندومتر تمایز قائل می‌شوند. هورمون جنسی زنانه استروژن نقش تعیین کننده‌ای در ایجاد این نوع سرطان دارد. زنانی که بدن آنها برای مدت طولانی در معرض استروژن بوده است، خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. مثلاً قاعدگی فرد زودتر از موعد شروع شده باشد. این نوع در 80 زن از 100 زن که منشأ سرطان آنها از پوشش داخلی رحم است، دیده می‌شود. کارسینوم نوع 1 معمولاً پیش آگهی خوبی دارد.
تاموکسیفن
این دارو در موارد خاصی در درمان سرطان سینه استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند خطر ابتلا به سرطان رحم را به خصوص در زنان پس از تغییر افزایش دهد.
استعداد ژنی
از هر 100 زن مبتلا به سرطان سینه 3 نفر استعداد ارثی برای سرطان رحم دارند. برخی از زنان ممکن است همزمان در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های دیگر نیز باشند. سندرم لینچ نیز خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد. در صورت مشکوک بودن به تجمع فامیلی باید مشاوره ژنتیک و شفاف سازی انجام شود.
درمان جایگزینی هورمون با استروژن
نشان داده شده است که زنانی که فقط برای درمان علائم خود در دوران یائسگی استروژن دریافت کرده‌اند، افزایش تکثیر مخاط رحم را تجربه کرده‌اند. در برخی از زنان، این می‌تواند منجر به سرطان رحم شود. برای جلوگیری از این اتفاق، امروزه رایج است که زنانی که هنوز رحم دارند علاوه بر استروژن، به اصطلاح پروژستین نیز دریافت کنند. پروژستین‌ها می‌توانند در برابر چنین رشدی محافظت کنند.
سرطان رحم چه علائمی ایجاد می‌کند؟
سرطان رحم را می‌توان در مراحل اولیه با خونریزی غیر معمول واژینال تشخیص داد. مخصوصا خانم‌ها پس از تغییر، باید هرگونه خونریزی جدید را جدی بگیرید و با متخصص زنان خود مشورت کنید. خونریزی بعد از یائسگی شایع‌ترین علامت هشدار دهنده سرطان آندومتر است. 90 درصد از همه سرطان‌های آندومتر منجر به خونریزی غیر معمول و عمدتاً خونریزی پس از یائسگی می‌شود. با این حال، تنها حدود 10-12 درصد از تمام زنانی که پس از یائسگی خونریزی می‌کنند، در واقع سرطان آندومتر دارند.
علائم دیگر سرطان رحم عبارتند از:
- تغییرات در دوره معمول قاعدگی
- خونریزی ناگهانی
- لکه بینی خارج از دوره طبیعی ماهانه
- قاعدگی‌‌هایی که به طور غیرعادی طول می‌کشد.
- ترشحات بد بو
- درد در قسمت پایین شکم
- کاهش وزن بی‌دلیل
بیشتر این علائم علت دیگری و بی‌ضررتر از سرطان رحم دارند. با این وجود، هم خانم‌های جوان‌تر و هم خانم‌های مسن‌تر باید خونریزی یا ترشح غیرمعمول را توسط پزشک بررسی کنند. هر چه زودتر سرطان تشخیص داده شود، شانس درمان بیشتر است.
انواع سرطان رحم
علت سرطان‌های رحم می‌تواند انواغ مختلفی از سرطان رحم را به وجود آورد. در این قسمت به بررسی انواع سرطان رحم پرداخته‌ایم. انواع سرطان رحم عبارتند از؛
سرطان رحم مستقل از استروژن
این نوع بدون ارتباط با استروژن ایجاد می‌شود و کمتر شایع است و معمولا در افراد مسن رخ می‌دهد. کارشناسان همچنین از آن به عنوان کارسینوم نوع 2 یاد می‌کنند. این شکل اغلب فقط در مراحل پیشرفته کشف می‌شود و روند بهبودی ضعیف‌تری دارد.
هیپرپلازی غیر معمول آندومتر
متخصصان از هیپرپلازی آندومتر زمانی صحبت می‌کنند که پوشش داخلی رحم به طور غیرعادی ضخیم باشد. در صورت تغییر سلول‌های اضافی غشای مخاطی، آنها رحم را غیر معمول توصیف می‌کنند. زنان مبتلا اغلب از خونریزی غیرمعمول، مانند خونریزی شدید یا طولانی قاعدگی، خونریزی بین قاعدگی یا خونریزی پس از آن شکایت دارند. چنین شکایاتی باید توسط پزشک تشخیص داده شود. گاهی اوقات سرطان می‌تواند از چنین هیپرتروفی مخاطی ایجاد شود. اگر پزشک متوجه شود که این در واقع یک پیش ساز سرطان است، خطر ابتلا به سرطان رحم بسیار افزایش می‌یابد. سپس کارشناسان توصیه می‌کنند که رحم و احتمالاً تخمدان‌ها را به عنوان یک اقدام احتیاطی خارج کنند.
سرطان رحم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در حال حاضر هیچ آزمایش غربالگری وجود ندارد که سرطان رحم را در زنان بدون علائم تشخیص دهد. به همین دلیل زنان در صورت داشتن مشکلاتی که برای مدت طولانی ادامه داشته است، مانند خونریزی غیر معمول، به متخصص زنان مراجعه می‌کنند. پس از بررسی دقیق، پزشک معاینه زنان را انجام خواهد داد. سپس پزشک یک سونوگرافی از واژن انجام می‌دهد. متخصصان از این معاینه به عنوان سونوگرافی ترانس واژینال یاد می‌کنند. رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ و همچنین بافت اطراف آن قابل مشاهده است.
پزشک همچنین می‌تواند ضخامت پوشش داخلی رحم را اندازه گیری کند. اگر معلوم شود که دهانه رحم به طور غیرعادی ضخیم است، پزشک رحم را با دقت بیشتری بررسی می‌کند. برای این منظور، هیستروسکوپی انجام می‌شود. در هیستروسکوپی یک دوربین کوچک از طریق واژن وارد رحم می‌شود. به این ترتیب می‌توان داخل رحم را مشاهده کرد. علاوه بر این می‌توان همزمان از نواحی مشکوک نمونه بافت گرفت. غشای مخاطی رحم تقریباً همیشه در طول هیستروسکوپی خراشیده می‌شود. کارشناسان از آن به عنوان آبراسیو یا کورتاژ یاد می‌کنند. سپس بافت برداشته شده در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.
اگر در آزمایشگاه مشخص شود که نمونه سرطانی است آزمایشات بیشتری لازم است.این آزمایش‌ها عبارتند از:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
- توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
- سونوگرافی شکم
- معاینه با اشعه ایکس قفسه سینه
- سیستوسکوپی
- کولونوسکوپی
با کمک نتایج این معاینات، پزشک می‌تواند مرحله سرطان را تخمین بزند. به این ترتیب می‌توان درمان را به خوبی برنامه ریزی کرده و روند درمان را تخمین زد.
برای اینکه بتوانند بهترین درمان را پیدا کنند، پزشکان همچنین باید بدانند که بافت سرطانی چقدر با بافت سالم رحم تفاوت دارد. برای این منظور متخصصان نمونه‌های بافت گرفته شده را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند. این کار به آنها اجازه می‌دهد تخمین بزنند که سرطان چقدر کند یا سریع رشد می‌کند. هرچه تفاوت بافت سرطانی با بافت سالم بیشتر باشد، سرطان بدخیم‌تر است.
سرطان رحم چگونه درمان می‌شود؟
تقریباً هر زن مبتلا به سرطان رحم نیاز به جراحی دارد. در طول عمل، پزشکان می‌توانند در نهایت تعیین کنند که سرطان تا چه حد گسترش یافته است. هنگامی که سرطان در مراحل اولیه است، اکثر زنان به هیچ درمانی غیر از جراحی نیاز ندارند. اگر سرطان بیشتر گسترش یافته باشد، متخصصان پرتو درمانی یا شیمی درمانی اضافی را توصیه می‌کنند. این کار می‌تواند خطر عود را کاهش دهد.
عمل جراحی
هدف از این عمل برداشتن کامل بافت سرطانی است. حتی در مراحل اولیه، متخصصان برداشتن رحم و معمولاً تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را توصیه می‌کنند. آنها از اصطلاح هیسترکتومی برای اشاره به برداشتن رحم استفاده می‌کنند. امروزه در بیشتر موارد غدد لنفاوی به اصطلاح نگهبان نیز برداشته می‌شوند. یک رنگ فلورسنت بلافاصله قبل از عمل به دهانه رحم تزریق می‌شود.
پس اولین غدد لنفاوی رنگ‌آمیزی در ناحیه تخلیه لنفاوی تومور را می‌توان در حین عمل، معمولاً به روش آندوسکوپی با استفاده از فناوری مادون قرمز، برداشت. به این ترتیب، هر گونه گسترش سلول‌های تومور به غدد لنفاوی تشخیص داده می‌شود و درمان بعدی مطابق با آن تنظیم می‌شود. در مراحل پیشرفته، سایر اندام‌ها و بافت‌ها نیز باید برداشته شوند.
پس از برداشتن رحم، فرد مبتلا دیگر نمی‌تواند بچه دار شود. اگر زنی بخواهد بچه دار شود و سرطان رحم در مراحل اولیه داشته باشد، برداشتن رحم به تعویق می‌افتد. فرد مبتلا پس از معاینه اولیه مناسب با هورمون جسم زرد درمان می‌شود. پس از زایمان، متخصصان توصیه می‌کنند که در هر صورت رحم را خارج کنید. در غیر این صورت خطر بازگشت سرطان زیاد است.
درمان‌های کمکی
اگر سرطان پیشرفته‌تر باشد، علاوه بر عمل، درمان بیشتری نیز ضروری است. این درمان‌ها باید شانس بهبودی را افزایش دهند و خطر عود را کاهش دهند.
رادیوتراپی
هدف پرتودرمانی از بین بردن سلول‌های سرطانی است که در طی جراحی قابل برداشتن نیستند. مزیت پرتودرمانی این است که فقط به صورت موضعی کار می‌کند. یعنی در جایی که پرتودرمانی به آن برخورد می‌کند. در برخی موارد، جراحی برای برداشتن سرطان رحم امکان پذیر نیست. در این موارد فرد آسیب دیده بلافاصله پرتودرمانی را دریافت می‌کند.
بسته به موقعیت از دو روش مختلف پرتو درمانی استفاده می‌شود. این روش‌ها عبارتند از؛
پرتودرمانی از داخل
اگر سرطان در مراحل اولیه باشد و پرتودرمانی اضافی لازم باشد، می‌توان این کار را از داخل و از طریق واژن انجام داد. متخصصان از این روش درمانی به عنوان براکی تراپی یاد می‌کنند. این درمان برای جلوگیری از عود سرطان واژن است. مزیت این نوع تابش این است که فقط در یک محل مشخص کار می‌کند و اندام‌های مجاور مانند مثانه و روده کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
تابش از خارج
اگر سرطان پیشرفته‌تر یا بدخیم‌تر باشد، شکم از خارج و از طریق پوست تحت تابش قرار می‌گیرد. کارشناسان از این درمان به عنوان رادیوتراپی از راه پوست یاد می‌کنند.
شیمی درمانی
متخصصان فقط شیمی درمانی را برای بیماران مبتلا به سرطان رحم در مراحل پیشرفته توصیه می‌کنند. با کمک این‌ها می‌توان سلول‌های سرطانی یا متاستازهای باقی مانده در بدن پس از عمل را از بین برد. با این حال، شیمی درمانی نه تنها به سلول‌های سرطانی، بلکه به سلول‌های سالم نیز حمله می‌کند. به همین دلیل است که اغلب با عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ یا ریزش مو همراه است. اکثر عوارض جانبی را می‌توان با دارو و اقدامات همراه کنترل کرد.
عواقب احتمالی درمان سرطان رحم
جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی می‌تواند منجر به علائم مختلفی شود. راه‌های زیادی برای کاهش چنین علائمی وجود دارد. کارشناسان چنین اقدامات حمایتی را تحت عنوان درمان‌های حمایتی خلاصه می‌کنند. از جمله داروها، مراقبت‌های روانی و همچنین اقداماتی مانند ورزش منظم یا ماساژ استفاده می‌شود.
مراقبت‌های بعدی برای سرطان رحم
پس از درمان سرطان، زنان مبتلا باید در معاینات پیگیری منظم شرکت کنند. به این ترتیب، زمانی که سرطان عود می‌کند، می‌توان آن را در اسرع وقت تشخیص داد. علاوه بر این، عوارض جانبی احتمالی و عوارض دیررس درمان را می‌توان به موقع تشخیص داد و درمان کرد. در صورت عود سرطان علاوه بر جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی، ایمونوتراپی و درمان‌هایی که برای سرکوب خون رسانی به تومور (آنتی انژیونوژنز) در نظر گرفته شده است، امروزه در دسترس هستند.
