سرطان پستان در مردان نادر است. بین سرطان سینه در مردان و زنان شباهت‌هایی وجود دارد، اما تفاوت‌های مهمی هم بین این دو موجود است. شایع‌ترین نوع، هم در زنان و هم در مردان، کارسینوم مجرایی تهاجمی – نوع غیرویژ نامیده می‌شود. بعضی از مردان به انواع نادرتر سرطان پستان، مانند سرطان التهابی پستان، مبتلا می‌شوند. یا اینکه امکان دارد دچار مشکلاتی مرتبط با سرطان پستان شوند، اما این موارد بسیار غیرمعمول هستند. از جمله:
- کارسینوم مجرایی درجا یا غیرتهاجمی (DCIS)
- سرطان لوبولار تهاجمی
- بیماری پاژۀ پستان
عوامل خطر سرطان پستان در مردان
عوامل خطرساز سرطان سینه در مردان عبارتند از:
افزایش سن
بزرگترین عامل خطرساز سرطان پستان در مردان بالا رفتن سن است. بیشتر موارد سرطان پستان در مردان بین سنین 60 تا 70 سال تشخیص داده می‌شوند.
سطوح بالای استروژن
همه‌ی مردان مقادیر کمی از هورمون استروژن تولید می‌کنند. این کاملاً طبیعی است. اما مقادیر زیاد استروژن با خطر بیشترِ ابتلا به سرطان پستان مرتبط شناخته شده است. افزایش سطح استروژن در موارد زیر ممکن است رخ دهد:
- مردانی که اضافه وزن زیادی دارند (مردان چاق)
- بیماری‌های مزمن کبدی، مانند سیروز
- برخی شرایط ژنتیکی
سندرم کلاین‌فلتر
سندرم کلاین‌فلتر یک بیماری نادر ژنتیکی است که در آن نوزادان پسر با یک کروموزم زنانه‌ی اضافی به دنیا می‌آیند؛ به این معنی که به جای کروموزوم XY، دارای کروموزوم XXY هستند. این وضعیت منجر به عدم تعادل هورمونی می‌شود که در آن، بدن تستوسترون کمتری تولید می‌کند. خطر ابتلا به سرطان پستان در مردان کلاین‌فلتر بیشتر است، اما این بدان معنا نیست که این افراد حتماً به این بیماری مبتلا خواهند شد. سرطان پستان در مردان نادر است، بنابراین حتی در مواردی که خطر بیشتری وجود دارد (مانند وضعیت سندرم کلاین‌فلتر)، این خطر باز هم نسبتاً پایین است.
قرار گرفتن در معرض تابش
مردانی که قبلاً در معرض تابش در ناحیۀ قفسۀ سینه بوده‌اند، بیشتر با خطر ابتلا به سرطان پستان روبرو هستند.
وجود سرطان پستان، یا ژن آن، در اعضای خانواده
مردانی که بستگان مؤنثی با سرطان پستان دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند، به خصوص اگر بستگان نزدیک آنها (مادر یا خواهر) دچار این بیماری باشند. همچنین، اگر این بیماری در سنین پایین‌تر (زیر 40 سال) در زنان فامیل تشخیص داده شده باشد، خطر ابتلا افزایش می‌یابد. مردان هم می‌توانند، مثل زنان، ژن‌های معیوبی را که موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان می‌شوند، به ارث ببرند.
تصور می‌شود حدود دو درصد از موارد سرطان پستان در زنان مستقیماً ناشی از یک ژن معیوب موروثی باشد. این وضعیت در مردان شایع‌تر است. پزشکان معتقدند که در حدود 5 تا 10 درصد از موارد سرطان پستان در مردان به دلیل انتقال ژن‌های معیوب است. در مردان مبتلا به سرطان پستان، تغییرات ژن معیوب BRCA2 شایع‌تر از ژن BRCA1 است.
علائم سرطان پستان در مردان
شایع‌ترین علائم سرطان سینه در مردان شامل موارد زیر است:
- وجود توده‌ای در پستان که تقریباً همیشه بدون درد است؛
- نشت مایع (ترشح) از نوک پستان که ممکن است خون‌آلود باشد.
- فرورفتگی نوک پستان
- ورم پستان (ژنیکوماستی)
- وجود زخم در پوست پستان
- توده یا ورم زیر بغل
- بثورات پوستی روی نوک پستان یا اطراف آن
چنانچه هریک از این علائم را دارید فوراً به پزشک عمومی خود مراجعه کنید. یافتن سرطان در مراحل اولیه بهترین فرصت را برای درمان موفقیت‌آمیز آن فراهم می‌کند.
تشخیص سرطان سینه در مردان
معمولاً اسکنی از پستان و گره‌های لنفاوی زیربغل (آگزیلا) انجام می‌شود که به آن سونوگرافی می‌گویند. همچنین امکان دارد یک عکس رادیولوژی (ماموگرافی) از پستان گرفته شود. اگر این آزمایش‌ها ناحیه‌ای را نشان دهند که احتمال سرطانی بودن دارد، پزشک یا پرستار مراقبت از پستان نمونه‌ای از بافت پستان را می‌گیرند (بیوپسی) که بعداً توسط پزشک متخصص در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. اگر با این آزمایش‌ها معلوم شود که سرطان پستان دارید، ممکن است تحت آزمایش‌های دیگری قرار بگیرید تا مشخص شود که آیا سرطان منتشر شده است یا نه. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- اسکن MRI
- اسکن استخوان
- سی‌تی اسکن
- اسکن کبد
درمان سرطان سینه در مردان
در حال حاضر روش‌های درمانی که برای معالجه‌ی سرطان پستان در مردان به کار می‌رود همان روش‌هایی است که برای زنان نیز مورد استفاده است. برای تصمیم‌گیری در مورد مناسب‌ترین روش، پزشکان معمولاً موارد زیر را در نظر می‌گیرند:
- نوع سرطان سینه در مردان
- اندازه‌ی سرطان و اینکه آیا منتشر شده است یا نه (مرحله سرطان)
- سلول‌ها در زیر میکروسکوپ تا چه حد غیرعادی به نظر می‌رسند (درجه سرطان)
- آیا سلول‌های سرطانی گیرنده‌هایی برای هورمون‌های خاص دارند یا نه
- آیا این سلول‌ها گیرنده‌هایی برای دارودرمانی هدفمند دارند یا نه
برای معالجۀ سرطان ممکن است یک یا چند مورد از گزینه‌های درمانی زیر را داشته باشید:
- جراحی پستان
- پرتو درمانی
- شیمی‌درمانی
- هورمون درمانی
- دارودرمانی هدفمند
جراحی سرطان سینه در مردان
متداول‌ترین عمل برداشت کل پستان (ماستکتومی)، همراه با نیپل یا نوک پستان است. بافت پستان در مردان زیاد نیست، به همین دلیل معمولاً نمی‌توان قسمتی از آن را باقی گذاشت. گاهی اوقات اگر ماهیچۀ زیرین نزدیک به ناحیۀ سرطانی باشد، جراح بخشی از آن را هم برمی‌دارد.
بعضی از مردان ممکن است جراحی حفظ پستان (شامل برداشتن تودۀ سرطانی همراه با حاشیه‌ای از بافت سالم اطراف آن) انجام دهند. این موضوع هم به اندازۀ پستان و هم به اندازۀ ناحیۀ سرطانی بستگی دارد. جراحی حفظ پستان به اندازۀ ماستکتومی رایج نیست. اگر انجام آن در شرایط شما مناسب باشد، جراحتان به شما خواهد گفت.
علاوه بر این ممکن است جراح تعدادی از گره‌های لنفاوی ناحیه زیربغل را هم بردارد. سپس آنها را به آزمایشگاه می‌فرستد تا معلوم شود که آیا دارای سلول‌های سرطانی هستند یا نه. همچنین ممکن است جراح گره‌های لنفاوی نزدیک به پستان را هم با استفاده از روشی موسوم به «نمونه‌برداری از گره‌های لنفاوی نگهبان» بررسی کند.
این تصویر علائمی را نشان می‌دهد که قبل از انجام ماستکتومی و نمونه‌برداری از گره‌های لنفاوی نگهبان روی بدن بیمار ترسیم شده‌اند.
ایجاد نیپل جدید
پس از پایان معالجه، در صورت تمایل جراح می‌تواند نیپل جدیدی (نوک سینه) بسازد. لازم است بعد از ماستکتومی چند ماه صبر کرد تا ورم آن کاملاً برطرف شود و زخم عمل بهبود یابد.
ممکن است جراح بتواند شکل نیپل را با استفاده پوست قسمت دیگری از بدن خود فرد ایجاد کند. به این کار پیوند پوستی گفته می‌شود. برای مثال، می‌توان از پوست کشالۀ ران استفاده کرد. نیپل جدید هیچ حسی ندارد و به لمس یا دما هم واکنش نشان نمی‌دهد.
گزینه‌های دیگر عبارتند از تتو کردن یک نیپل جدید با هالۀ طراف آن در روی سینه. همچنین می‌توان از نیپل‌های چسب‌دار استفاده کرد.
شیمی‌درمانی
ممکن است بعد از جراحی، برخی از بیمارن به شیمی‌درمانی نیاز داشته باشند. این کار به کاهش احتمال برگشت سرطان یا پخش شدن آن در بدن کمک می‌کند. اگر یک یا چند مورد از موارد زیر برقرار باشد معمولاً پزشک معالج شیمی‌درمانی را توصیه خواهد کرد:
- سلول‌های سرطانی در گره‌های لنفاوی زیر بغل
- تومور بزرگتر از 2 سانتیمتر
- سنین پایین
- اگر درجۀ سرطان بالا باشد.
در برخی موارد، شیمی‌درمانی قبل از عمل جراحی انجام می‌شود تا یک تودۀ سرطانی بزرگ کوچک شده و برداشتن آن امکان‌پذیر شود.
پرتودرمانی سرطان سینه در مردان
احتمال دارد پزشک متخصصتان بعد از جراحی، پرتودرمانی را پیشنهاد بدهد. این شیوۀ درمانی خطر رشد دوبارۀ سلول‌های سرطانی در ناحیۀ پستان را کاهش می‌دهد. پرتودرمانی معمولاً به مدت 3 تا 6 هفته، از دوشنبه تا جمعه، و روزانه چند دقیقه انجام می‌شود.
هورمون‌درمانی سرطان سینه در مردان
رشد بعضی از سلول‌های سرطانی در سرطان پستان تحت تأثیر هورمون استروژن یا پروژسترون تحریک می‌شود. مردان مقدار کمی استروژن یا پروژسترون در بدن خود دارند. بیش از 95 درصد از سلول‌های سرطان پستان در مردان دارای گیرنده‌هایی برای این هورمون‌ها هستند. به این وضعیت «سرطان پستان با گیرندۀ هورمونی مثبت» گفته می‌شود.
پس از تشخیص سرطان، در ابتدا پزشک متخصص آزمایش‌های مربوط به گیرنده‌ها را بر روی سلول‌های سرطانی انجام می‌دهد و اگر سلول‌های سرطانی دارای گیرنده‌های هورمونی باشند، ممکن است هورمون‌درمانی را برایتان تجویز کند. این کار می‌تواند به کاهش احتمال برگشت بیماری کمک کند. این درمان‌ها معمولاً حداقل تا پنج سال ادامه می‌یابند.
متداول‌ترین داروی هورمون‌درمانی در سرطان پستان مردان تاموکسیفن است که عوارض جانبی آن از این قرارند:
- گُر گرفتگی
- کاهش میل جنسی
- احساس تهوع – پس از آنکه دارو را برای مدتی استفاده کردید، ممکن است این حالت برطرف شود.
- افزایش وزن
- بی‌خوابی
- افسردگی یا اندوه
دارودرمانی هدفمند سرطان پستان در مردان
پزشک معالج سلول‌های سرطانی را از لحاظ وجود پروتئین‌هایی به نام «گیرنده‌های HER2» بررسی خواهد کرد، اما این گیرنده‌ها به ندرت در سرطان پستان مردان یافت می‌شوند. چنانچه سلول‌های سرطانی شما مقادیر زیادی از این نوع گیرنده‌ها را داشته باشند، پزشک برایتان دارودرمانی هدفمند تجویز خواهد کرد. متداول‌ترین داروی هدفمند برای سرطان پستان تراستوزوماب (یا هرسپتین) است.
اگر سرطان پستان گسترش پیدا کرده باشد
در مورد برخی مردان سرطان پستان زمانی تشخیص داده می‌شود که در بدن منتشر شده است. یا اینکه ممکن است مدتی پس از درمان، سرطان دوباره عود کند و پخش شود. این وضعیت را «سرطان پستان ثانویه»، «سرطان پستان پیشرفته»، یا «سرطان پستان متاستاتیک» می‌نامند.
در این شرایط پزشکتان ممکن است اقدامات زیر را به شما توصیه کند:
- شیمی‌درمانی
- هورمون‌درمانی
- دارودرمانی هدفمند سرطان
- پرتودرمانی
- ترکیبی از روش‌های درمانی بالا
یافتن حمایت
موضوع سرطان پستان در زنان بسیار معمول است، اما شنیدن دربارۀ این بیماری در مردان چندان عادی نیست.
کنار آمدن با تشخیص سرطان ممکن است مشکل باشد – چه از لحاظ عملی و چه از نظر عاطفی. و در صورتی که به انواع نادر آن مبتلا باشید این کار احتمالاً به طور خاص دشوار است. آگاهی داشتن درباره‌ی سرطان و درمان آن می‌تواند تصمیم‌گیری و کنار آمدن با رویدادهای بعدی را آسانتر کند.
از آنجا که سرطان پستان در مردان نادر است، احتمال دارد در یک بیمارستان بزرگ تخصصی تحت معالجه قرار بگیرید. بنابراین ممکن است مشاورتان مردان دیگری را با این بیماری سراغ داشته باشد که بتوانید با آنها صحبت کنید.
پیگیری سرطان سینه در مردان
بعد از درمان معمولاً معاینات منظم برای بیمار انجام خواهد شد. در این ویزیت‌ها پزشک یا پرستار ویژۀ مراقبت از پستان معاینات را انجام می‌دهد و سؤالاتی دربارۀ وضعیت عمومی سلامتی بیمار می‌پرسد، و فرد تحت معالجه نیز این فرصت را دارد تا سؤالات خود را مطرح کرده و اگر مسأله‌ای باعث نگرانیش باشد، آن را به اشتراک بگذارد.
تعداد این معاینات بستگی به شرایط فردی‌تان دارد، اما ممکن است حداقل تا پنج سال ادامه داشته باشند.
اگر فردی هستید که به تازگی درمان سرطان سینه را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اید:
به یاد داشته باشید که اگر سؤالی دارید یا نگران علامتی هستید، می‌توانید در فاصلۀ دو ویزیت با پزشک یا پرستارتان تماس بگیرید؛ مجبور نیستید تا زمان ویزیت بعدی صبر کنید. همچنین می‌توانید با پزشک عمومی خود نیز صحبت کنید.
در برخی بیمارستان‌ها بعد از مراحل درمان، ویزیت‌های مرتب نخواهید داشت، اما اگر علائم جدیدی پیدا کنید یا نگران موضوعی باشید، می‌توانید با پزشک یا پرستار ویژۀ مراقبت خود تماس تلفنی بگیرید یا برای ملاقات نوبتی تعیین کنید.
دستورالعمل‌های بریتانیا مقرر می‌کنند که هر فردی که تحت درمان سرطان پستان اولیه (زودرس) قرار می‌گیرد باید یک نسخۀ کتبی از طرح مراقبت را در اختیار داشته باشد. این طرح حاوی اطلاعاتی در مورد آزمایش‌هایی است که خواهید داشت، و علائم و نشانه‌هایی که باید مراقبشان باشید. اطلاعات تماس کادر تخصصی (مانند پرستار ویژۀ مراقبتتان) نیز در آن درج شده است.
کارآزمایی و تحقیق
سازمان‌دهی کارآزمایی و تحقیق برای سرطان‌های نادر کار آسانی نیست. برای مثال، ممکن است فراخواندن تعداد کافی از مردان مبتلا به سرطان پستان در یک زمان معین مشکل باشد. به همین دلیل گروهی از متخصصان از سراسر جهان برنامه‌ای با عنوان «برنامۀ بین‌المللی سرطان پستان مردان» تدوین کرده‌اند.
بخش اول این برنامه شامل جمع‌آوری اطلاعات دربارۀ مردانی است که در طی بیست سال گذشته مبتلا به سرطان پستان بوده‌اند. و بخش دوم به جمع‌آوری اطلاعات مردانی اختصاص دارد که هم‌اکنون این بیماری برایشان تشخیص داده می‌شود.
برنامۀ یادشده به بررسی موارد زیر می‌پردازد:
- عوامل خطرساز سرطان پستان در مردان
- انواع سرطان پستان
- پروتئین‌های (نشانگرهای) موجود در سرطان
- درمان
- میزان اثربخشی درمان
- کیفیت زندگی و سلامت
هدف از این برنامه، اجرای کارآزمایی‌های بالینی است که به طور خاص برای مردان مبتلا به سرطان پستان انجام می‌شوند.
اگر محققان بتوانند درک بهتر و کامل‌تری از این تفاوت‌ها به دست بیاورند، ممکن است بتوان در آینده از آنها برای ایجاد و توسعۀ روش‌های درمانی جدید بهره گرفت.
در بعضی از کارآزمایی‌های سرطان پستان تنها زنان شرکت داده می‌شوند. اما اکنون به نحو روزافزونی، علاوه بر زنان، مردان مبتلا به سرطان پستان نیز برای شرکت در کارآزمایی‌های درمانی فراخوانده می‌شوند. این کارآزمایی‌ها در تلاش هستند درمان‌های استاندارد سرطان پستان را بهبود بخشند و علاوه بر آن، روش‌های درمانی جدیدی را نیز بررسی کنند.
