هورمون تراپی نوعی درمان دارویی (سیستمیک) برای سرطان است که براساس مسدودکردن، حذف یا اضافه‌کردن هورمون‌ها برای توقف رشد سلول‌های تومور است. هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که بر متابولیسم و عملکرد اندام‌ها و بافت‌ها از جمله رشد و پیری آنها تأثیر می‌گذارند. هورمون‌ها توسط غدد برخی سلول‌ها یا درون‌ریز مانند تیروئید، هیپوفیز، آدرنال، تخمدان‌ها در زنان و بیضه‌ها در مردان تولید می‌شوند. از آنجا وارد جریان خون می‌شوند و از طریق جریان خون به اندام‌های هدف یا بافت‌های هدف منتقل می‌شوند و عملکرد آنها را تعیین می‌کنند.
در میان آنها تکثیر (تقسیم سلولی که به دلیل آن تولیدمثل آنها اتفاق می‌افتد و در نتیجه رشد بافت‌ها) یکی از مهمترین موارد در بحث توسعه بیماری‌های سرطانی است. به‌عبارت‌دیگر، هورمون‌ها در برخی موارد می‌توانند رشد تومور را تحریک کنند و وظیفه درمان غدد درون‌ریز متوقف کردن این تأثیر است.
هورمون تراپی چیست؟
هورمون‌ها مواد فعال بیولوژیکی هستند که توسط بدن تولید می‌شوند و رشد سلول‌ها را کنترل می‌کنند. برخی از اندام‌های بدن ما برای عملکرد و رشد مناسب به هورمون‌های جنسی مانند استروژن و تستوسترون نیاز دارند. علاوه بر این، هورمون‌های تیروئید و همچنین هورمون انسولین وجود دارند که عملکردهای مختلفی را انجام می‌دهند. ایجاد انواع خاصی از سرطان نیز می‌تواند به دلیل عملکرد هورمون‌ها باشد؛ بنابراین در درمان آنها از داروهایی استفاده می‌شود که کار آنها را مختل، مسدود و متوقف می‌کند. این نوع درمان هورمون درمانی نامیده می‌شود.
در چه مواردی از هورمون تراپی استفاده می‌کنیم؟
هورمون درمانی فقط برای درمان آن دسته از تومورهایی که در اندام‌ها و بافت‌ها ایجاد می‌شوند استفاده می‌شود و تنظیم آنها با کمک هورمون‌ها انجام می‌شود. به طور عمده:
- سرطان تیروئید
- سرطان سینه
- سرطان پروستات
- تومورهای عصبی غدد درون‌ریز
- استثنای لنفوم است که برای درمان آن می‌توان از هورمون‌های گلوکوکورتیکواستروئیدی استفاده کرد.
هورمون تراپی سرطان سینه
هورمون درمانی موضعی برای سرطان سینه به 2 گروه تقسیم می‌شود:
- مواد مسدودکننده استروژن و داروهایی که با هدف کاهش تولید آنها انجام می‌شود.
- مسدودکننده‌های گیرنده استروژن در حاملان جهش‌های ژنی خاص یا بعد از جراحی برای کارسینوم مجرای استفاده می‌شود.
آنها همچنین برای زنان قبل از یائسگی و در دوره پس از یائسگی با فرایند انکولوژیک متاستاتیک مورد نیاز خواهند بود. کاهش تولید استروژن در تخمدان‌ها داروهای هورمون درمانی – مهارکننده‌های آروماتاز.
آنها پس از مداخلات جراحی به عنوان پیشگیری از عود تجویز می‌شوند. با تومورهایی که در پس از یائسگی ایجاد شده‌اند. در ترکیب با مسدودکننده‌های استروژن برای افزایش اثر.
هورمون تراپی سرطان پروستات
هدف از داروها برای این نوع انکوپاتولوژی، مهار عملکرد هورمون‌های جنسی مردانه است. اندیکاسیون‌های هورمون درمانی برای سرطان پروستات: مراحل پایانی بیماری، عود بعد از جراحی یا رادیوتراپی، وجود کانون‌های متاستاتیک.
- این روش همچنین قبل از یک دوره پرتودرمانی برای کاهش اندازه نئوپلاسم استفاده می‌شود. گروه‌های اصلی داروها عبارت‌اند از: آگونیست‌های هورمون آزادکننده هورمون لوتئینه کننده (aLHRH)
- آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده هورمون جسم زرد، داروهایی که مانع تولید آندروژن در خارج از بیضه می‌شوند.
- آنتی آندروژن‌ها همه آنها باعث اخته شدن شیمیایی در بدن می‌شوند و سطح تستوسترون را تا حد ممکن کاهش می‌دهند.
هورمون تراپی سرطان تخمدان
پزشکان از گروه‌های زیر از عوامل دارویی استفاده می‌کنند: آگونیست‌های هورمون آزادکننده هورمون لوتئین کننده، مسدودکننده‌های استروژن، مهارکننده‌های آروماتاز. آگونیست‌ها قبل از یائسگی، مسدودکننده‌ها – برای نئوپلاسم‌های استرومایی، مهارکننده‌ها – در زنان یائسه با عود توصیه می‌شود.
هورمون تراپی سرطان رحم
انکوپروسیس رحم شامل هورمون تراپیاست که شامل پروژسترون مصنوعی (پروژستین) است که از تقسیم سلول‌های غیرمعمول در بافت‌های آندومتر جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، انکولوژیست‌ها آگونیست‌های هورمون آزادکننده هورمون لوتئین کننده، مسدودکننده‌های گیرنده استروژن، مهارکننده‌های آروماتاز – داروهایی که برای سرطان تخمدان مرتبط هستند، تجویز می‌کنند.
هورمون تراپی به طور انتخابی بر فرایندهای تنظیم عملکرد برخی از اندام‌ها تأثیر می‌گذارد و پیوند خاصی را در زنجیره واکنش‌ها خاموش می‌کند که نتیجه آن ممکن است تحریک فعالیت بافت‌های هدف باشد. در سرطان سینه، ما در مورد اثر استروژن بر بافت پستان صحبت می‌کنیم و در سرطان تیروئید، ما در مورد اثر هورمون محرک تیروئید (TSH) صحبت می‌کنیم که باعث تحریک تکثیر سلول‌های تیروئید می‌شود.
ترکیب هورمون تراپی با سایر روش‌های درمان سرطان
هورمون تراپی را می‌توان به‌تنهایی استفاده کرد و یا به عنوان درمان اصلی یا در ترکیب با انواع دیگر درمان؛ مانند جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی استفاده کرد.
بر خلاف شیمی درمانی، هورمون درمانی آسیب مستقیمی به تمام‌اندام‌ها و بافت‌های بدن وارد نمی‌کند، علاوه بر این، تحمل نسبتاً خوبی دارد – اینها مزایای اصلی آن است. در تعدادی از شرایط (به عنوان مثال، با آسیب شناسی غده تیروئید)، استفاده مادام‌العمر از داروهای هورمونی مورد نیاز است. این امر به‌هیچ‌وجه بر کیفیت زندگی تأثیر نمی‌گذارد و برعکس حفظ آن ضروری است.
کارشناسان مواد فعال بیولوژیکی را در چنین شرایطی توصیه می‌کنند:
- قبل از سایر انواع مراقبت از سرطان (پرتودرمانی، جراحی) برای کاهش حجم تومور.
- پس از یک دوره رادیوتراپی، جراحی برای جلوگیری از ظهور کانون‌های ثانویه، متاستازها.
- مراحل پایانی یک فرایند بدخیم با کانون‌های متاستاتیک.
- سرطان‌های عودکننده.
- اشکال بسیار متمایز نئوپلازی.
آیا هورمون درمانی عوارض جانبی دارد؟
هورمون تراپی عوارض جانبی دارد و برخی از آنها می‌توانند کاملاً جدی باشند. در سرطان پروستات، می‌تواند منجر به کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، پوکی‌استخوان، خستگی، افزایش وزن و از دست دادن تمرکز شود. در سرطان سینه، هورمون درمانی می‌تواند باعث خشکی واژن، التهاب، کاهش میل جنسی، خستگی، حالت تهوع، درد ماهیچه‌ها و مفاصل، شکنندگی استخوان‌ها، پوکی‌استخوان و در موارد کمتر لخته‌شدن خون شود که می‌تواند باعث فلج شود. تعداد عوارض جانبی ممکن است متفاوت باشد. در این راستا، قبل از شروع هورمون درمانی، بسیار مهم است که بدانید چه عوارض جانبی ممکن است رخ دهد و آنها را با اثربخشی درمان مرتبط کنید.
آیا ایمنی در طول هورمون درمانی سرکوب می‌شود؟
علیرغم اینکه هورمون درمانی دارای عوارض جانبی زیادی است، بر سیستم ایمنی بدن تأثیری ندارد؛ بنابراین نیازی به مصرف داروهای اضافی برای تقویت سیستم ایمنی نیست. با این حال، قبل از شروع درمان، باید عوارض جانبی را به‌دقت مطالعه کنید و همچنین در مورد نحوه مقابله با آنها با پزشک خود مشورت کنید. در صورت افزایش یا ادامه طولانی‌مدت با وجود تمامی اقدامات انجام شده، مراجعه مجدد به پزشک ضروری است. درمان عوارض جانبی به مصرف دارو محدود نمی‌شود. برای مثال، اگر استخوان‌های ضعیفی دارید (پوکی‌استخوان)، برخی ورزش‌ها نیز می‌توانند مفید باشند. همچنین ممکن است مکمل‌های کلسیم و ویتامین و مواد معدنی توصیه شود.
اثربخشی هورمون درمانی
هورمون تراپی یکی از روش درمانی بسیار مؤثر است. بدون شک ویژگی‌های مثبت آن عبارتند از:
- سهولت استفاده از رژیم‌های درمانی
- بیمار خارج از بیمارستان درمان می‌شود – هیچ الزامی به بیمارستان و تخت وجود ندارد.
- بیمار در حین مصرف هورمون‌ها به یک سبک زندگی فعال ادامه می‌دهد.
اثرات منفی هورمون تراپی در مقایسه با سایر انواع مراقبت از سرطان (به عنوان مثال، سیتواستاتیک – داروهای شیمی درمانی) بسیار کمتر است. در مقایسه با شیمی درمانی، تحمل مصرف هورمون‌ها بسیار آسان‌تر است. ممکن است در همان ابتدای دوره هورمون درمانی احساسات ناخوشایند ایجاد شود، اما این ضروری نیست. بیماران از حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شکایت ندارند. علاوه بر این، مصرف مواد فعال بیولوژیکی نیازی به نظارت بر شاخص‌های تشخیصی آزمایشگاهی ندارد.
پیش آگهی برای درمان غدد درون‌ریز
طبق مطالعات آماری، استفاده از هورمون درمانی در عمل انکولوژیک در انواع و رژیم‌های مختلف به افزایش میزان بقا کمک می‌کند:
بقای کلی 10 ساله 75٪ از بیماران، بقای بیماران با تومور خاص 80٪ است.
برای تعیین پیش آگهی انکوپاتولوژی، تعیین سطح گیرنده‌های نئوپلاسم بدخیم با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی ضروری است. وضعیت گیرنده ممکن است در طول درمان ضد سرطان، تغییرات در چرخه قاعدگی در زنان، و سطوح هورمونی در طول یائسگی (در زنان و مردان) تغییر کند؛ بنابراین، در ارزیابی داده‌های پیش آگهی، پزشکان نه تنها بر اساس تعداد گیرنده‌های فعال هدایت می‌شوند. عوامل مهم نوع و مرحله فرایند تومور – ویژگی‌های پاتوآناتومیک و بیولوژیکی نئوپلاسم است. ویژگی‌های فردی ارگانیسم نیز مهم است مانند سن بیمار، وجود و شدت آسیب شناسی همزمان، شدت اثر درمان قبلی.
