در این صفحه از ایران سرطان، به بررسی مراحل سرطان ریه می‌پردازیم. مرحله سرطان ریه، وسعت درگیری و گسترش آن را نشان می‌دهد. ضمن این‌که یکی از مبناهای تصمیم‌گیری برای انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی است. با مشخص‌شدن مرحله سرطان ریه، پزشک می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد چشم‌انداز وضعیت بیمار (پیش‌آگهی) به وی بدهد. پیش‌آگهی، پیش‌بینی‌ای در مورد طول عمر و پیشرفت بیماری است که پزشک با توجه به وضعیت بالینی بیمار و امکانات پزشکی برای بیمار بیان می‌کند.

مرحله ۱ سرطان ریه

مرحله ۱، اولین مرحله از مراحل سرطان ریه در سیستم مرحله‌بندی عددی است و بدین معناست که تومور سرطانی، کوچک بوده و به غدد لنفاوی و اندام‌های دوردست گسترش نیافته است.

مرحله ۱ به دو زیرمرحله 1A و 1B تقسیم می‌شود:

زیرمرحله 1Aاندازه تومور، ۳ سانتی‌متر یا کوچک‌تر است.

زیرمرحله 1B اندازه تومور، بین ۳ تا ۴ سانتی‌متر است. هم‌چنین ممکن است به یکی از ساختارهای زیر گسترش یافته باشد: لایه احشایی پرده جنب (پرده پوشاننده ریه‌ها) نایژه یا ممکن است با انسداد مجرای تنفسی، تمام یا بخشی از ریه از کار افتاده باشد.

تطبیق با سیستم مرحله‌بندی TNM

زیرمرحله 1A معادل مرحله زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T1a-c, N0, M0

زیرمرحله 1B معادل مرحله زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T2a, N0, M0

روش درمان سرطان ریه مرحله ۱

همان‌طور که بیان شد، مرحله سرطان نقش مهمی در تصمیم‌گیری برای انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی دارد. ضمناً در انتخاب روش درمانی، عوامل زیر نیز موثر هستند:

• نوع سرطان ریه
• محل قرارگیری تومور
• سایر بیماری‌هایی که شخص به آن‌ها مبتلاست.

روش درمان سرطان ریه NSCLC با SCLC متفاوت است که در ادامه به آن می‌پردازیم:

درمان سرطان ریه NSCLC مرحله ۱

در صورتی که شرایط بدنی و سلامت عمومی بیمار اجازه دهد، تحت عمل جراحی قرار خواهد گرفت. در این عمل جراحی:

• بخشی از ریه برداشته می‌شود (لوبکتومی، سگمنتکومی، برداشتن گوه‌ای)
• تمام ریه برداشته می‌شود (پنومونکتومی)

پس از عمل جراحی و بنابه تشخیص پزشک از شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی، احتمال بازگشت و عود سرطان را کاهش می‌دهد. به این کار، شیمی‌درمانی اَدجوانت (کمکی) گفته می‌شود.

در صورتی که جراح نتواند تمام تومور سرطانی را خارج کند، بیمار بعد از عمل جراحی تحت پرتودرمانی قرار خواهد گرفت. اما اگر بنابه تشخیص پزشک، انجام عمل جراحی امکان‌پذیر نباشد، از یکی از روش‌های زیر استفاده خواهد شد:

• پرتودرمانی
• درمان با امواج RF

درمان سرطان ریه SCLC مرحله ۱

انجام شیمی‌درمانی و سپس پرتودرمانی در ناحیۀ قفسۀ سینه، اصلی‌ترین روش درمان سرطان ریه SCLC است. در صورتی که وضعیت بدنی و سلامت عمومی بیمار اجازه دهد، پزشک می‌تواند از کمورادیوتراپی استفاده کند که به انجام همزمان شیمی‌درمانی و پرتودرمانی اشاره دارد.

انجام جراحی برای برداشتن تمام یا قسمتی از ریه در سرطان SCLC بسیار نادر است. به طور معمول، نمی‌توان تمام تومور را با عمل جراحی خارج کرد. پس از عمل جراحی، احتمالاً بیمار تحت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی قرار خواهد گرفت.

پس از پایان درمان، ممکن است بیمار در ناحیۀ سر، تحت پرتودرمانی قرار گیرد که به این کار، پرتودرمانی پیشگیرانۀ جمجمه (PCI) گفته می‌شود. علت انجام پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه این است که به طور معمول، سرطان ریه SCLC به مغز گسترش می‌یابد. پرتودرمانی، هرگونه سلول سرطانی که ممکن است به مغز رسیده باشد و در تصاویر حاصل از اسکن دیده نشود را از بین می‌برد. در شرایط زیر، از پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه استفاده می‌شود:

• بیمار تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار گرفته و جلوی رشد تومور گرفته شده است.
• بیمار، وضعیت بدنی و سلامت عمومی مطلوبی دارد.

مرحله ۲ سرطان ریه

مرحله ۲، دومین مرحله از مراحل سرطان ریه در سیستم مرحله‌بندی عددی است. این مرحله به دو زیرمرحله 2A و 2B تقسیم می‌شود. در مرحله ۲، ممکن است بخشی از ریۀ درگیر سرطان، از کار افتاده باشد. گاهی اوقات، سرطان NSCLC مرحله ۲، سرطان اولیه NSCLC نامیده می‌شود.

زیرمرحله 2A: اندازه تومور، بین ۴ تا ۵ سانتی‌متر است و هیچ اثری از سرطان در هیچ یک از غدد لنفاوی مشاهده نمی‌شود.

زیرمرحله 2B: · اندازه تومور، حداکثر ۵ سانتی‌متر است و در غدد لنفاوی نزدیک به ریۀ درگیر سرطان، سلول سرطانی یافت می‌شود. · اندازه تومور، بین ۵ تا ۷ سانتی‌متر است اما هیچ سلول سرطانی در هیچ یک از غدد لنفاوی یافت نمی‌شود. · سرطان به هیچ یک از غدد لنفاوی سرایت نکرده است اما به یک یا چندتا از ساختارهای زیر گسترش یافته است: دیوارۀ قفسۀ سینه (دنده‌ها، عضلات و پوست سینه) عصب نزدیک به ریه (عصب فِرِنیک) لایه‌های پوشانندۀ قلب (پِلور مدیاستینال و پریکارد پاریتال) سرطان کوچکتر از ۷ سانتی‌متر است، اما بیش از یک تومور در همان لوب ریه وجود دارد.

تطبیق با سیستم مرحله‌بندی TNM

زیرمرحله 2A معادل مراحل زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T2b, N0, M0

زیرمرحله 2B معادل مراحل زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T1a-c, N1, M0
• T2a-b, N1, M0
• T3, N0, M0

روش درمان سرطان ریه مرحله ۲

روش درمان سرطان ریه NSCLC و SCLC در مرحله ۲ با یکدیگر متفاوت است که در ادامه به آن‌ می‌پردازیم:

درمان سرطان ریه NSCLC مرحله ۲

در صورتی که شرایط بدنی و سلامت عمومی بیمار اجازه دهد، تحت عمل جراحی قرار خواهد گرفت. در این عمل جراحی:

• بخشی از ریه برداشته می‌شود (لوبکتومی، سگمنتکومی، برداشتن گوه‌ای)
• تمام ریه برداشته می‌شود (پنومونکتومی)

پس از عمل جراحی و بنابه تشخیص پزشک از شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی، احتمال بازگشت و عود سرطان را کاهش می‌دهد. به این کار، شیمی‌درمانی اَدجوانت (کمکی) گفته می‌شود.

در صورتی که جراح نتواند تمام تومور سرطانی را خارج کند، بیمار بعد از عمل جراحی تحت پرتودرمانی قرار خواهد گرفت.

اما اگر بنابه تشخیص پزشک، انجام عمل جراحی امکان‌پذیر نباشد، از یکی از روش‌های زیر استفاده خواهد شد:

• پرتودرمانی
• شیمی‌درمانی همراه با پرتودرمانی (کمورادیوتراپی)

درمان سرطان ریه SCLC مرحله ۲

انجام شیمی‌درمانی و سپس پرتودرمانی در ناحیۀ قفسۀ سینه، اصلی‌ترین روش درمان سرطان ریه SCLC است. در صورتی که وضعیت بدنی و سلامت عمومی بیمار اجازه دهد، پزشک می‌تواند از کمورادیوتراپی استفاده کند که به انجام همزمان شیمی‌درمانی و پرتودرمانی اشاره دارد.

انجام جراحی برای برداشتن تمام یا قسمتی از ریه در سرطان SCLC بسیار نادر است. به طور معمول، نمی‌توان تمام تومور را با عمل جراحی خارج کرد. پس از عمل جراحی، احتمالاً بیمار تحت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی قرار خواهد گرفت.

پس از پایان درمان، ممکن است بیمار در ناحیه در ناحیۀ سر، تحت پرتودرمانی قرار گیرد که به این کار، پرتودرمانی پیشگیرانۀ جمجمه (PCI) گفته می‌شود. علت انجام پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه این است که به طور معمول، سرطان ریه SCLC به مغز گسترش می‌یابد. پرتودرمانی، هرگونه سلول سرطانی که ممکن است به مغز رسیده باشد و در تصاویر حاصل از اسکن دیده نشود را از بین می‌برد. در شرایط زیر، از پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه استفاده می‌شود:

• بیمار تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار گرفته و جلوی رشد تومور گرفته شده است.
• بیمار، وضعیت بدنی و سلامت عمومی مطلوبی دارد.

مرحله ۳ سرطان ریه

مرحله ۳، سومین مرحله از مراحل سرطان ریه در سیستم مرحله‌بندی عددی است. این مرحله به سه زیرمرحله 3A و 3B و 3C تقسیم می‌شود. گاهی اوقات، زیرمرحله 3C سرطان NSCLC را سرطان موضعی پیشرفته می‌نامند.

زیرمرحله 3A: می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد: اندازه تومور، حداکثر ۵ سانتی‌متر است و به غدد لنفاوی واقع در مرکز قفسۀ سینه گسترش یافته است (غدد لنفاوی واقع در همان سمت ریه درگیر سرطان). اندازۀ تومور، بین ۵ تا ۷ سانتی‌متر است و بیش از یک تومور سرطانی در یکی از لوب‌های ریه وجود دارد. سرطان به یک یا چندتا از مناطق زیر در بیرون از ریه گسترش یافته است: دیوارۀ قفسۀ سینه (دنده‌ها، عضلات و پوست سینه) لایه‌های پوشانندۀ قلب (پِلور مدیاستینال و پریکارد پاریتال) غدد لنفاوی موجود در ریه یا نزدیک به ریه اندازه تومور، بیش از ۷ سانتی‌متر است و به غدد لنفاوی گسترش نیافته است اما به یک یا چندتا از نواحی زیر گسترش یافته است: دیافراگم ناحیۀ مرکزی قفسۀ سینه (مدیاستینوم) قلب رگ‌های خونی اصلی نای عصبی که به حنجره می‌رود. مری ستون فقرات محل انشعاب نای (جایی که وارد دو ریه می‌شود) سرطان، بیش از یکی از لوب‌های یک ریه را درگیر کرده و ممکن است به غدد لنفاوی نزدیک به ریه درگیر سرطان نیز گسترش یافته باشد.

زیرمرحله 3B:می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد: اندازۀ تومور، کمتر از ۵ سانتی‌متر است و به غدد لنفاوی واقع در یکی از نواحی زیر گسترش یافته است: طرف دیگر قفسۀ سینه گردن بالای استخوان ترقوه اندازه تومور، بین ۵ تا ۷ سانتی‌متر است و به غدد لنفاوی واقع در مرکز قفسه سینه گسترش یافته است. تومور می‌تواند هر اندازه‌ای داشته باشد، ضمناً به غدد لنفاوی مرکز قفسۀ سینه گسترش یافته و هم‌چنین یکی از نواحی زیر را نیز درگیر کرده است: دیوارۀ قفسۀ سینه (دنده‌ها، عضلات و پوست سینه) دیافراگم لایه‌های پوشانندۀ قلب (پِلور مدیاستینال و پریکارد پاریتال) تومور به غدد لنفاوی واقع در مرکز قفسۀ سینه گسترش یافته است. اندازۀ تومور، بیش از ۷ سانتی‌متر است و یکی از موارد زیر را نیز درگیر کرده است: قلب نای مری رگ‌های خونی اصلی

زیرمرحله 3C:می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد: تومور در چند لوب یک ریه وجود دارد و اندازه تومور ۵ تا ۷ سانتی‌متر یا بیش از ۷ سانتی‌متر است. اندازه تومور، بزرگ‌تر از ۷ سانتی‌متر است و یکی از ساختارهای زیر را نیز درگیر کرده است: دیافراگم ناحیۀ مرکزی قفسۀ سینه (مدیاستینوم) قلب رگ‌های خونی اصلی نای عصبی که به حنجره می‌رود. مری ستون فقرات محل انشعاب نای و ورود به دو ریه و ضمناً به غدد لنفاوی واقع در نواحی زیر نیز گسترش یافته است: مرکز قفسه سینه بالای ریه بالای استخوان ترقوه اندازۀ تومور، بین ۵ تا ۷ سانتی‌متر است و یک یا هر دو مورد زیر را درگیر کرده است: عصب نزدیک به ریه (عصب فِرِنیک) لایه پوشانندۀ قلب (پریکارد پاریتال) و ضمناً به غدد لنفاوی واقع در نواحی زیر نیز گسترش یافته است: مرکز قفسه سینه بالای ریه بالای استخوان ترقوه

تطبیق با سیستم مرحله‌بندی TNM

زیرمرحله 3A معادل مراحل زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T1a-c, N2, M0
• T2a-b, N2, M0
• T3, N1, M0
• T4, N0, M0
• T4, N1, M0

زیرمرحله 3B معادل مراحل زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T1a-c, N3, M0
• T2a-b, N3, M0
• T3, N2, M0
• T4, N2, M0

زیرمرحله 3C معادل مراحل زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• T3, N3, M0
• T4, N3, M0

روش درمان سرطان ریه مرحله ۳

مرحله ۳ سرطان ریه، انواع مختلفی از تومورها را شامل می‌شود و ممکن است این تومورها به نواحی مختلفی از بدن گسترش یافته باشند. به همین خاطر، روش‌های درمانی متفاوتی برای سرطان ریه مرحله ۳ وجود دارد. روش درمان سرطان ریه NSCLC با SCLC متفاوت است. پزشک در مورد روش‌های درمانی، مزایا و عوارض احتمالی هر یک از آن‌ها با بیمار صحبت خواهد کرد.

درمان سرطان ریه NSCLC مرحله ۳

روش‌های درمان مختلفی برای سرطان NSCLC مرحله ۳ وجود دارد. پزشک در مورد هر یک از این روش‌ها با بیمار صحبت خواهد کرد. اعضای تیم درمان بررسی می‌کنند که آیا عمل جراحی به نفع بیمار خواهد بود یا خیر. برخی از روش‌های درمانی سرطان NSCLC مرحله ۳ عبارتند از:

• کمورادیوتراپی و سپس جراحی

ممکن است بیمار ابتدا تحت کمورادیوتراپی (شیمی‌درمانی و پرتودرمانی) قرار گرقته و سپس، عمل جراحی انجام شود. در طی این عمل، تمام یا قسمتی از ریه برداشته می‌شود. آمادگی بیمار برای جراحی، به وضعیت بدنی و سلامت عمومی وی بستگی دارد. ممکن است بعد از عمل جراحی، باز هم از شیمی‌درمانی استفاده شود.

• جراحی و سپس شیمی‌درمانی

ممکن است بیمار ابتدا تحت عمل جراحی قرار بگیرد و پس از آن، شیمی‌درمانی انجام شود. ضمناً، بنابر تشخیص پزشک می‌توان بعد از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی انجام داد.

در صورتی که نتوان از عمل جراحی بهره برد، بیمار تحت کمورادیوتراپی (شیمی‌درمانی و پرتودرمانی) قرار می‌گبرد. ممکن است بعد از کمورادیوتراپی، از ایمونوتراپی استفاده شود (در ایمونوتراپی سرطان ریه از سیستم ایمنی بدن برای نابودکردن سلول‌های سرطانی موجود در دستگاه تنفسی استفاده می‌شود. داروهای تجویز‌شده در ایمونوتراپی مستقیماً به تومورها حمله نمی‌کنند، بلکه با تقویت سیستم ایمنی بدن به تخریب آن‌ها سرعت می‌بخشند).

درمان سرطان ریه SCLC مرحله ۳

انجام شیمی‌درمانی و سپس پرتودرمانی در ناحیۀ قفسۀ سینه، اصلی‌ترین روش درمان سرطان ریه SCLC است. در صورتی که وضعیت بدنی و سلامت عمومی بیمار اجازه دهد، پزشک می‌تواند از کمورادیوتراپی استفاده کند که به انجام همزمان شیمی‌درمانی و پرتودرمانی اشاره دارد.

انجام جراحی برای برداشتن تمام یا قسمتی از ریه در سرطان SCLC بسیار نادر است. به طور معمول، نمی‌توان تمام تومور را با عمل جراحی خارج کرد. پس از عمل جراحی، احتمالاً بیمار تحت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی قرار خواهد گرفت.

پس از پایان درمان، ممکن است بیمار در ناحیه در ناحیۀ سر، تحت پرتودرمانی قرار گیرد که به این کار، پرتودرمانی پیشگیرانۀ جمجمه (PCI) گفته می‌شود. علت انجام پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه این است که به طور معمول، سرطان ریه SCLC به مغز گسترش می‌یابد. پرتودرمانی، هرگونه سلول سرطانی که ممکن است به مغز رسیده باشد و در تصاویر حاصل از اسکن دیده نشود را از بین می‌برد.

در شرایط زیر، از پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه استفاده می‌شود:

• بیمار تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار گرفته و جلوی رشد تومور گرفته شده است.
• بیمار، وضعیت بدنی و سلامت عمومی مطلوبی دارد.

مرحله ۴ سرطان ریه

مرحله ۴، چهارمین مرحله از مراحل سرطان ریه در سیستم مرحله‌بندی عددی است. سرطان مرحله ۴، سرطان پیشرفته نیز نامیده می‌شود و به دو زیرمرحله 4A و 4B تقسیم می‌شود.

زیرمرحله 4Aاین زیرمرحله، یکی از ویژگی‌های زیر را دارد: هر دو ریه، درگیر سرطان شده‌اند. سرطان به لایه پوشاننده قلب (پریکارد) یا لایه پوشاننده ریه (پرده جنب) گسترش یافته است. در مایع اطراف ریه یا قلب، سلول‌های سرطانی مشاهده می‌شود. سرطان به اندام‌های خارج از قفسۀ سینه مانند کبد و هم‌چنین گره‌های لنفاوی واقع در خارج از قفسۀ سینه گسترش یافته است.

زیرمرحله 4Bسرطان به مناطق مختلفی در بدن گسترش یافته و چندین اندام را هم درگیر کرده است.

تطبیق با سیستم مرحله‌بندی TNM

مرحله ۴ معادل مراحل زیر در سیستم مرحله‌بندی TNM است:

• هر یک از زیرمرحله‌های T، هر یک از زیرمرحله‌های N و M1a
• هر یک از زیرمرحله‌های T، هر یک از زیرمرحله‌های N و M1b
• هر یک از زیرمرحله‌های T، هر یک از زیرمرحله‌های N و M1c

روش درمان مرحله ۴

روش درمان سرطان ریه NSCLC و SCLC در مرحله ۴ با یکدیگر متفاوت است که در ادامه به آن‌ می‌پردازیم:

درمان سرطان ریه NSCLC مرحله ۴

هدف از درمان مرحله ۴ سرطان NSCLC، کنترل رشد تومور تا حد ممکن و کمک به کاهش علائم و تسکین درد بیمار است. در صورتی که وضعیت بدنی و سلامت عمومی بیمار اجازه بدهد، از روش‌های زیر استفاده خواهد شد:

• شیمی‌درمانی
• درمان هدفمند
• ایمونوتراپی

برای کنترل علائم می‌توان از یک یا چندتا از روش‌های زیر استفاده کرد:

• پرتودرمانی خارجی
• پرتودرمانی داخلی (براکی‌تراپی)
• لیزردرمانی
• انجماد تومور (کرایوتراپی)
• قراردادن استنت در مجرای هوایی به منظور بازنگه‌داشتن آن
• فوتودینامیک‌تراپی

درمان سرطان ریه SCLC مرحله ۴

در این نوع سرطان هم درمان با هدف کنترل و تسکین درد بیمار انجام می‌شود. در صورتی که وضعیت بدنی بیمار و سلامت عمومی وی اجازه بدهد، از شیمی‌درمانی استفاده خواهد شد. اگر شیمی‌درمانی جواب بدهد، ممکن است پس از آن، از پرتودرمانی در ناحیه قفسه سینه نیز استفاده شود.

پس از پایان درمان، ممکن است بیمار در ناحیه در ناحیۀ سر، تحت پرتودرمانی قرار گیرد که به این کار، پرتودرمانی پیشگیرانۀ جمجمه (PCI) گفته می‌شود. علت انجام پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه این است که به طور معمول، سرطان ریه SCLC به مغز گسترش می‌یابد. پرتودرمانی، هرگونه سلول سرطانی که ممکن است به مغز رسیده باشد و در تصاویر حاصل از اسکن دیده نشود را از بین می‌برد.

در شرایط زیر، از پرتودرمانی پیشگیرانه جمجمه استفاده می‌شود:

• بیمار تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار گرفته و جلوی رشد تومور گرفته شده است.
• بیمار، وضعیت بدنی و سلامت عمومی مطلوبی دارد.

برای کنترل علائم می‌توان از یک یا چندتا از روش‌های زیر استفاده کرد:

• پرتودرمانی خارجی
• پرتودرمانی داخلی (براکی‌تراپی)
• لیزردرمانی
• انجماد تومور (کرایوتراپی)
• قراردادن استنت در مجرای هوایی به منظور بازنگه‌داشتن آن
• فوتودینامیک‌تراپی

منبع