لنفوم غیرهوچکین (NHL ) سرطان سیستم لنفاوی شما است که بخشی از سیستم ایمنی است و نوعی سرطان خون است. در لنفوم، سلول‌هایی که تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند، گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت هستند. آنها می‌توانند لنفوسیت‌های B یا T باشند. این لنفوسیت‌ها غیرطبیعی و سرطانی می‌شوند. لنفوسیت‌ها خارج از کنترل رشد می‌کنند و مانند یک سلول عادی از بین نمی‌روند. آنها در سیستم لنفاوی، به ویژه در غدد لنفاوی شما جمع می‌شوند. این باعث می‌شود که غدد لنفاوی متورم شوند.
لنفوم غیرهوچکین بیشتر غدد لنفاوی را درگیر می‌کند، اما می‌تواند تقریباً در هر قسمتی از بدن از جمله طحال، معده، روده کوچک، پوست، لوزه‌ها، تیروئید یا بیضه‌ها شروع شود. سلول‌های لنفوم را می‌توان در مغز استخوان نیز یافت. مغز استخوان ماده اسفنجی در وسط استخوان‌ها است. تمام انواع مختلف گلبول‌های سفید از جمله لنفوسیت‌ها، گلبول‌های قرمز خون را می‌سازد که اکسیژن را از ریه‌ها به سلول‌های دیگر بدن و پلاکت‌ها می‌رسانند که به لخته‌شدن خون و جلوگیری از خونریزی و کبودی کمک می‌کنند.
سیستم لنفاوی چیست و چه کاربردی دارد؟
سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن است که از ما در برابر عفونت و بیماری محافظت می‌کند. بخش‌هایی از سیستم لنفاوی:
غدد لنفاوی (غدد لنفاوی): حاوی گلبول‌های سفید خونی به نام لنفوسیت‌ها هستند که با عفونت مبارزه می‌کنند. دو نوع لنفوسیت وجود دارد، سلول‌های B و سلول‌های T. غدد لنفاوی اغلب هنگام مبارزه با عفونت متورم می‌شوند که یک پاسخ طبیعی و سالم است. غدد لنفاوی عمدتاً در گردن، زیربغل، کشاله ران و شکم یافت می‌شوند. تنها در صورتی ممکن است از غدد لنفاوی خودآگاه شوید که متورم یا بزرگ شوند.
عروق لنفاوی: شبکه‌ای از لوله های نازک که گره‌های لنفاوی را به هم متصل می‌کنند و مایعات و مواد زائد اضافی را از بافت‌های بدن منتقل می‌کنند و باکتری‌ها و ویروس‌ها را فیلتر می‌کنند.
طحال: به فیلتر کردن سلول‌های آسیب‌دیده از جریان خون و همچنین مبارزه با عفونت کمک می‌کند.
سایر اندام‌های بدن: لوزه‌ها، آدنوئیدها، تیموس و مغز استخوان
گاهی اوقات سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی گسترش می‌یابند یا سرطان می‌تواند از خود غدد لنفاوی شروع شود.
انواع لنفوم غیرهوچکین چیست؟
انواع لنفوم غیرهوچکین به لنفوم سلول‌های T و B با درجه پایین و درجه بالا تقسیم می‌شوند. درجه پایین و درجه بالا، بر اساس اینکه سلول‌ها در زیر میکروسکوپ چگونه به نظر می‌رسند، سرعت رشد لنفوم را توصیف می‌کنند.
لنفوم سلول B
گلبول‌های سفید لنفوسیت سلول B تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. سلول‌های B در مغز استخوان شما ساخته می‌شوند و آنتی‌بادی‌هایی برای مبارزه با عفونت می‌سازند.
لنفوم سلول T
لنفوسیت‌های سلول T تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. سلول‌های T در غده تیموس شما در پشت استخوان سینه شما ساخته می‌شوند و به سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کنند تا از راه‌های دیگر با عفونت و بیماری مبارزه کند. در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که لنفوم سلول T نادر است.
لنفوم غیرهوچکین درجه پایین
لنفوم غیرهوچکین درجه پایین (NHL) به طیفی از لنفوم‌های مختلف با رشد آهسته اشاره دارد. آنها ممکن است برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها نیاز به درمان کمی داشته باشند یا به هیچ درمانی نیاز نداشته باشند. سرعت رشد آنها ممکن است در طول زمان تغییر کند و ممکن است زمان‌هایی وجود داشته باشد که بیماری فعال‌تر باشد. پس از درمان، لنفوم‌های با درجه پایین معمولاً کوچک‌تر می‌شوند یا حتی به طور کامل ناپدید می‌شوند. برخی از انواع لنفوم با درجه پایین را می‌توان با درمان کاملاً کنترل کرد. در صورت بازگشت، می‌توان آنها را دوباره درمان کرد.
لنفوم غیرهوچکین درجه بالا
لنفوم‌های غیرهوچکین درجه بالا به‌سرعت درحال‌رشد هستند و نیاز به درمان سریع دارند. اگر به‌سرعت درمان نشوند ممکن است باعث ناخوشی جدی شما شوند. آنها می‌توانند لنفوم سلول B یا لنفوم سلول T باشند.
مراحل لنفوم غیرهوچکین چیست؟
آزمایشاتی که بعد از تشخیص انجام می‌دهید معمولاً برای کمک به پزشک در مرحله‌بندی سرطان شما انجام می‌شود. مرحله‌بندی به این معنی است که بدانید چه مقدار از بدن شما تحت‌تأثیر این بیماری قرار گرفته است. مرحله‌بندی به پزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان را برای شما انتخاب کند.
لنفوم غیرهوچکین معمولاً با استفاده از اعداد 1-4 و حروف A، B و E، بسته به علائم شما و تعداد غدد لنفاوی یا اندام‌های درگیر توصیف می‌شود.
مراحل لنفوم غیرهوچکین:
مرحله 1 (I) یک گروه از غدد لنفاوی در یک طرف دیافراگم یا یک اندام منفرد تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند.
مرحله 2 (II) دو یا چند گروه از غدد لنفاوی بالا یا زیر دیافراگم شما تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند.
مرحله 3 (III) غدد لنفاوی در بالا و زیر دیافراگم شما تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند
مرحله 4 (IV) لنفوم را می‌توان در اندام‌های خارج از سیستم لنفاوی یا در مغز استخوان شما یافت.
به طور کلی، هرچه این تعداد کمتر باشد، سرطان کمتر گسترش‌یافته است.
کدهای حروف
A: شما هیچ علامت دیگری جز غدد متورم ندارید
B: علائم دیگری مانند کاهش وزن، تب و تعریق شبانه دارید
E: لنفوم در مکان‌های غیرمعمول خارج از غدد لنفاوی شما قرار دارد. برای مثال، در معده شما. به این لنفوم خارج گرهی می‌گویند (حرف E مخفف اکسترنادال است).
علائم و تشخیص لنفوم غیرهوچکین
تورم بدون درد در غدد لنفاوی در یک ناحیه از بدن، به عنوان مثال، در گردن، زیربغل یا کشاله ران. این توده‌ها ممکن است بیایند و بروند.افراد مبتلا به لنفوم با درجه پایین ممکن است علائم کمی داشته باشند یا هیچ علائمی نداشته باشند.
سایر علائم (به عنوان علائم B شناخته می‌شود)
- تعریق شبانه
- درجه حرارت بالا یا تب
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- احساس خستگی دائمی (خستگی)
- خارش پوست
- بثورات پوستی
علائم لنفوم در سایر نواحی بدن
شما می‌توانید لنفوم را در سایر نواحی بدن خود، به عنوان مثال، معده، روده، پوست یا مغز تشخیص دهید. در این موارد علائم می‌تواند کاملاً متفاوت باشد. مثلاً:
لنفوم در روده یا معده: درد شکم (شکم)، اسهال یا سوءهاضمه
لنفوم در ناحیه قفسه سینه: سرفه یا مشکل در بلع
لنفوم در پوست : لکه‌های خشن و قرمز پوست
همه این علائم می‌تواند ناشی از شرایطی غیر از سرطان باشد، اما مهم است که به پزشک عمومی بروید و تغییرات غیرعادی را بررسی کنید.
غربالگری برای لنفوم غیرهوچکین
آزمایش لنفوم غیرهوچکین زمانی که هیچ علامتی ندارید غربالگری نامیده می‌شود. هیچ برنامه غربالگری لنفوم وجود ندارد. این به این دلیل است که هیچ آزمایشی برای کمک به‌پیش بینی لنفوم ثابت نشده است. اگر نگران لنفوم هستید، با پزشک خانواده خود (GP) تماس بگیرید.
تشخیص لنفوم غیرهوچکین
پزشک خانواده شما (GP) در مورد علائم شما با شما صحبت می‌کند و در صورت نیاز آزمایش خون را ترتیب می‌دهد. اگر آزمایش خون شما غیرطبیعی باشد، برای آزمایشات بیشتر به بیمارستان ارجاع خواهید شد.
بیوپسی غدد لنفاوی:
این آزمایش نمونه‌ای از سلول‌ها را از یک غده لنفاوی بزرگ شده خارج می‌کند و آنها را از نزدیک زیر میکروسکوپ در آزمایشگاه بررسی می‌کند. اگر گره بزرگ شده روی گردن شما باشد، می‌توان سلول‌ها را بدون خواباندن برداشت. اگر گره عمیق‌تر است، مانند قفسه سینه، به بیهوشی عمومی نیاز خواهید داشت.
سی تی اسکن :
نوع خاصی از اشعه ایکس که تصویر دقیقی از داخل بدن شما می‌دهد.
اسکن اولتراسوند :
این اسکن از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از بافت‌های داخل بدن استفاده می‌کند. ممکن است برای مشاهده اندام‌های داخل شکم مانند کبد یا طحال استفاده شود. همچنین ممکن است برای بررسی غدد لنفاوی در گردن، زیربغل یا کشاله ران استفاده شود.
اسکن PET/CT :
یک تزریق رادیواکتیو که در تصویر سی تی اسکن، هرگونه سرطانی را که به سایر قسمت‌های بدن شما گسترش می‌یابد نشان می‌دهد. این اسکن در مرحله‌بندی لنفوم ها استفاده می‌شود. همچنین روشی مفید برای مشاهده اینکه چگونه به درمان پاسخ می‌دهید.
آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی ترفین :
نمونه برداری از مغز استخوان (و شاید استخوان) و مشاهده آن در زیر میکروسکوپ برای دیدن تعداد و نوع سلول‌های موجود در آن.
پونکسیون کمری :
ممکن است قبل از شروع درمان، پونکسیون کمری انجام دهید. این به نمونه‌ای از مایع اطراف مغز و نخاع شما (مایع مغزی نخاعی یا CSF) نگاه می‌کند تا ببیند آیا سلول‌های لنفومایی در آن وجود دارد یا خیر. سوراخ‌های کمری مکرر و تزریق شیمی‌درمانی ممکن است به عنوان بخشی از درمان شما مورد نیاز باشد. شیمی درمانی پس از برداشتن نمونه CSF در مایع نخاعی تزریق می‌شود.
اسکن MRI :
اسکنی که از انرژی مغناطیسی برای ایجاد تصویری از بافت‌های داخل بدن شما استفاده می‌کند. همچنین ممکن است از برخی آزمایش‌ها برای بررسی میزان پاسخ شما به درمان استفاده شود.
چه چیزی خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش می‌دهد؟
علت لنفوم غیرهوچکین ناشناخته است. اما موارد خاصی به نام عوامل خطر وجود دارد که می‌تواند شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. این شامل:
کاهش ایمنی
اگر ایمنی شما به دلیل یک بیماری (مانند HIV) کاهش یابد یا اگر برای جلوگیری از پس‌زدن پس از پیوند عضو از دارو استفاده می‌کنید، احتمال ایجاد لنفوم بیشتر است. همچنین اگر برای سرطان دیگری تحت درمان قرار گرفته باشید، ممکن است رخ دهد.
مواد شیمیایی
به نظر می‌رسد در تعداد کمی از موارد کار با مواد شیمیایی مانند حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها خطر ابتلا به لنفوم را افزایش می‌دهد.
شرایط سیستم ایمنی
اگر شرایطی ایجاد کنید که بر سیستم ایمنی شما تأثیر بگذارد، ممکن است در آینده بیشتر در معرض خطر ابتلا به لنفوم باشید. این شرایط شامل آرتریت روماتوئید، کم‌خونی همولیتیک، بیماری سلیاک، سندرم شوگرن، لوپوس و پسوریازیس است.
ویروس‌ها و باکتری‌ها
برخی از ویروس‌ها می‌توانند به ایجاد لنفوم کمک کنند. به عنوان مثال، ویروس اپشتین بار، ویروس هپاتیت C و ویروس لوسمی سلول T انسانی 1 (HTLV 1). عفونت های باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری نیز می‌توانند مسئول انواع خاصی از لنفوم باشند.
سن
لنفوم می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما در افراد مسن شایع تر است.
جنسیت
برای مردان شایع تر است که به لنفوم مبتلا شوند، دلیل این امر ناشناخته است.
لنفوم غیرهوچکین چگونه درمان می‌شود؟
هدف از درمان این است که لنفوم را بهبود بخشد. بهبودی یعنی لنفوم دیگر فعال نیست و تحت کنترل است. کاهش یافته یا کاملاً از بین رفته است. بهبودی طولانی مدت می‌تواند جزئی یا کامل باشد.
بهبودی کامل؛ بعد از درمان علائم قابل مشاهده ای از لنفوم وجود ندارد.
بهبود نسبی؛ لنفوم حداقل به نصف کاهش یافته است اما به طور کامل از بین نرفته است.
درمان لنفوم غیرهوچکین درجه بالا
درمان با درجه بالا NHL: مرحله اولیه (مرحله 1A)
رادیوتراپی غدد لنفاوی آسیب‌دیده: استفاده از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی
درمان‌های دارویی: استفاده از شیمی درمانی و سایر داروهایی به نام آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، اغلب همراه با رادیوتراپی
بهبودی
اکثر افراد مبتلا به لنفوم در مراحل بعدی تشخیص داده می‌شوند، زیرا ممکن است در مراحل اولیه علائمی نداشته باشید.
درمان NHL با درجه بالا
درمان دارویی: شیمی درمانی فشرده با استفاده از ترکیبی از داروها برای کوچک‌کردن سریع لنفوم‌های با درجه بالا. شما همچنین ممکن است یک آنتی بادی مونوکلونال، به عنوان مثال، Rituximab داشته باشید. استروئیدها می‌توانند به کشتن سلول‌های لنفوم و بهبود نحوه عملکرد شیمی درمانی کمک کنند. آنها همچنین می‌توانند به عوارض جانبی مانند احساس بیماری کمک کنند.
شیمی درمانی داخل نخاعی: شیمی درمانی در مایع نخاعی در حین پونکسیون کمری تزریق می‌شود. برای لنفوم‌هایی که بر مغز و نخاع شما تأثیر می‌گذارد استفاده می‌شود.
لنفوم‌های درجه بالا معمولاً به‌خوبی به درمان پاسخ می‌دهند. بسیاری از افراد به‌خوبی درمان می‌شوند یا برای مدت طولانی در بهبودی می‌مانند و در صورت بازگشت (عود)، می‌توان دوباره آن را درمان کرد.
درمان لنفوم غیرهوچکین درجه پایین در مراحل اولیه
در مراحل اولیه بیماری، معمولاً یک یا دو گروه از غدد لنفاوی فقط در یک قسمت از بدن شما تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. پس از اولین دوره درمان، شانس خوبی برای بهبودی کامل وجود دارد، بنابراین لنفوم عود نمی‌کند. معمولاً برای بیماران در مراحل بعدی تشخیص داده می‌شود. پزشک معاینات منظم برای نظارت بر لنفوم شما انجام می‌دهد. در صورت تغییر شرایط می‌توانید درمان را شروع کنید.
رادیوتراپی:
اشعه ایکس با انرژی بالا برای درمان یا کوچک‌کردن سرطان هدف قرار می‌گیرد. اشعه ایکس فقط لنفوم را هدف قرار می‌دهد. هنگامی که لنفوم در یک یا دو گروه از غدد لنفاوی در همان قسمت بدن شما یافت می‌شود، رادیوتراپی ممکن است به‌تنهایی مورداستفاده قرار گیرد. همچنین ممکن است پس از یک دوره شیمی درمانی داده شود.
در صورتی که لنفوم در مایع اطراف مغز شما یافت شود یا اگر خطر زیادی وجود دارد که ممکن است در آنجا ایجاد شود، رادیوتراپی نیز می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد.
درمان‌های دارویی:
این خطر وجود دارد که برخی از سلول‌های لنفوم ممکن است پس از پرتودرمانی باقی بمانند و خطر عود بیماری را افزایش دهند. در این مورد، پزشک ممکن است یک دوره کوتاه شیمی درمانی یا داروهای هدفمند/ایمونوتراپی را که قبل یا بعد از پرتودرمانی داده می‌شود، توصیه کند.
استروئیدها:
استروئیدها می‌توانند به کشتن سلول‌های لنفوم و بهبود نحوه عملکرد شیمی درمانی کمک کنند. آنها همچنین می‌توانند به عوارض جانبی مانند احساس بیماری کمک کنند.
درمان لنفوم غیرهوچکین درجه پایین در مراحل پیشرفته
مرحله پیشرفته بیماری به این معنی است که غدد لنفاوی در چندین مکان از بدن شما تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. رهایی کامل از لنفوم در مرحله پیشرفته اغلب دشوار است. احتمال بازگشت آن وجود دارد (عود). در واقع، اغلب مانند یک بیماری مزمن رفتار می‌کند. این بدان معناست که ابتلا به لنفوم می‌تواند؛ مانند ابتلا به یک بیماری طولانی‌مدت باشد که هرازچندگاهی زمانی که بیماری تشدید می‌شود نیاز به درمان دارد. هدف درمان تحت کنترل درآوردن بیماری و ایجاد بهبودی دیگر است.
شیمی درمانی:
به استفاده از داروهایی به از بین بردن سلول‌های سرطانی شیمی درمانی می‌گویند. ممکن است تعدادی از داروهای شیمی درمانی برای ایجاد بهبودی تجویز شود. در طول سال‌ها، ممکن است چندین دوره درمانی دریافت کنید، گاهی اوقات تکرار همان درمان یا یک داروی متفاوت. همچنین ممکن است استروئید نیز داده شود.
داروهای هدفمند درمانی / ایمونوتراپی:
در بین انواع درمان هدفمند، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال بیشترین استفاده را دارند و به جلوگیری از گسترش سرطان، کند کردن رشد آن یا از بین بردن سلول‌های سرطانی که به سایر قسمت‌های بدن شما گسترش‌یافته‌اند کمک می‌کند.
رادیوتراپی:
استفاده از پرتوهای پرانرژی برای هدف قراردادن سلول‌های سرطانی. رادیوتراپی ممکن است به ناحیه کوچک غدد لنفاوی آسیب‌دیده و گره‌های مجاور داده شود.
پیوند سلول‌های بنیادی:
تمام سلول‌های خونی در مغز استخوان با شیمی درمانی یا پرتودرمانی با دوز بالا از بین می‌روند و با سلول‌های بنیادی سالم جایگزین می‌شوند. پیوند برای هر بیمار مناسب نیست. پیوند رایج نیست و فقط در صورتی استفاده می‌شود که لنفوم عود کرده باشد.
چه عوارض جانبی ممکن است تجربه کنید؟
نوع عوارض جانبی شما به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع درمان
- دوز
- مدت درمان چقدر طول می‌کشد.
- سلامت عمومی بیمار
برخی از درمان‌ها ممکن است شما را نسبت به عفونت، احساس بیماری (تهوع)، استفراغ یا اسهال کمتر مقاوم کنند. همچنین ممکن است اشتها یا موهایتان را از دست بدهید. بسیاری از درمان ها باعث می‌شوند که شما احساس خستگی شدید (خستگی) کنید. بسیاری از عوارض جانبی طولانی نیستند و پس از پایان درمان ناپدید می‌شوند. عوارض جانبی پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند شدیدتر باشد. قبل از شروع درمان، پزشک یا پرستار شما در مورد هر گونه عوارض جانبی احتمالی با شما صحبت خواهد کرد.
پس از درمان لنفوم غیرهوچکین
پس از پایان درمان و بهبودی، همچنان باید برای معاینات منظم به بیمارستان مراجعه کنید. به این می‌گویند پیگیری. پزشک شما را معاینه می‌کند و آزمایش خون و احتمالاً اسکن انجام می‌دهد. می‌توانید به پزشک بگویید که چه احساسی دارید و آیا علائم یا عوارض جانبی دارید. مهم است که به قرارهای بعدی خود بروید. آنها به پزشک شما اجازه می‌دهند تا علائم عود را بررسی کنید.
اگر در بین معاینات هستید و علائم یا مشکلی دارید که شما را نگران کرده است، برای مشاوره و در صورت لزوم با پزشک یا پرستار متخصص خود تماس بگیرید.
اگر سرطان عود کند چه؟
اگر سلول‌های لنفوم پس از درمان دوباره برگردند، به آن عود می‌گویند. عود می‌تواند در طول درمان یا بلافاصله پس از درمان یا ماه‌ها یا سال‌ها بعد رخ دهد. عود NHL درجه پایین غیرعادی نیست و NHL درجه بالا نیز می‌تواند عود کند. لنفوم را می‌توان پس از عود درمان کرد – سعی کنید آن را دوباره به حالت بهبودی برگردانید.
