درمان قطعی سرطان روده بزرگ چگونه است؟

هدف از درمان قطعی سرطان روده بزرگ (سرطان کولورکتال یا کولون)، درمان دائمی بیماری یعنی حذف یا از بین بردن کامل تومور و در صورت امکان تومورهای ثانویه است تا فرد مبتلا برای همیشه درمان شود. اگر این هدف محقق نشود، سعی می‌شود تا زمانی که ممکن است تومور کنترل شود و درعین‌حال کیفیت زندگی حفظ شود. اگر سرطان روده بزرگ درمان نشود، گسترش می‌یابد، در سراسر بدن پخش می‌شود و دیریازود منجر به مرگ می‌شود. به همین جهت باید درمان را جدی گرفت.

درمان قطعی سرطان روده بزرگ

درمان قطعی سرطان روده بزرگ شامل چند مرحله درمانی است که بسته به وضعیت بیماری و صلاح دید پزشک، تعیین می‌شود.

درمان قطعی سرطان روده بزرگ با جراحی

در طی جراحی سرطان کولورکتال، تومور و غدد لنفاوی اطراف تا حد امکان به طور کامل برداشته می‌شوند. اگر موفقیت‌آمیز باشد، شانس درمان بسیار خوب است و می‌توان گفت به درمان قطعی سرطان روده بزرگ نزدیک شده‌ایم.

سرطان روده بزرگ عمدتاً به‌صورت دایره‌ای رشد می‌کند و متاستازها معمولاً در غدد لنفاوی مجاور (منطقه‌ای) ایجاد می‌شوند. بسته به محل تومور، قسمت‌های مختلف روده باید برداشته شوند.

سرطان روده بزرگ معمولاً از طریق یک برش شکمی (جراحی باز) جراحی می‌شود. در شرایط مناسب، تومور را می‌توان با استفاده از تکنیک به‌اصطلاح پولیپکتومی نیز برداشت. نتایج این روش جراحی کم تهاجمی با نتایج روش باز قابل‌مقایسه است.

اگر تومور قبلاً باعث انسداد روده شده باشد، جراحی مسیر روده را بازیابی می‌کند که در نتیجه درد طاقت‌فرسا و سایر علائم انسداد روده فروکش می‌کند.

در بیشتر موارد، تومورهای روده بزرگ را می‌توان به‌گونه‌ای برداشت که مقعد طبیعی باقی بماند. با این حال، در شرایط بحرانی خاص، به‌عنوان مثال در مورد انسداد حاد روده یا وضعیت عمومی بسیار بد بیمار، ممکن است لازم باشد جراح به طور موقت یک خروجی روده مصنوعی (مقعد پرتر، استوما) ایجاد کند. به‌محض اینکه وضعیت سلامتی بیمار اجازه داد، جراح خروجی مصنوعی را در یک عمل دیگر تغییر مکان می‌دهد.

توجه: جراحی برای سرطان کولورکتال شانس واقعی بهبودی یا به عبارتی درمان قطعی سرطان روده بزرگ را ارائه می‌دهد. اگر جراحی در مراحل اولیه انجام شود، این موارد به ویژه در مورد سرطان کولون و رکتوم مطلوب است و سپس تا 90 درصد می‌رسد.

شیمی درمانی جهت درمان قطعی سرطان روده بزرگ

به‌منظور درمان سرطان کولورکتال با شیمی درمانی، می‌توان این کار را علاوه بر بعد از عمل (ادجوانت) یا قبل از عمل (نئوادجوانت) انجام داد. در مراحل پیشرفته، سرطان روده بزرگ ممکن است دیگر با جراحی قابل‌درمان نباشد. علاوه بر این، متاستازهای تومور گاهی اوقات پس از عمل دوباره قابل تشخیص است. در این موارد، شیمی درمانی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و امید به زندگی را افزایش دهد.

ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز ممکن است انجام شود (رادیوشیمی درمانی). اگر یک عمل انجام شده باشد، موفقیت آن نیز برای برنامه‌ریزی بیشتر درمان تعیین‌کننده است.

پرتودرمانی و شیمی‌درمانی نیز در افرادی که تومور را می‌توان به طور کامل در طی جراحی برداشت.

شیمی درمانی قبل از عمل در مورد تومورهای رکتوم، در صورتی که تومور اندازه مشخصی داشته باشد، رادیوشیمی درمانی

قبل از عمل (قبل از عمل، نئوادجوانت) توصیه می‌شود. در مورد تومورهای روده بزرگ، شیمی درمانی نیز در موارد نادر قبل از عمل توصیه می‌شود، در صورتی که بتوان فرض کرد که تومور و متاستازهای آن می‌توانند بعد از عمل جراحی شوند.

شیمی درمانی بعد از عمل

پس از عمل، در صورتی که خطر زیادی وجود داشته باشد که کوچک‌ترین رسوبات تومور غیرقابل‌اندازه‌گیری در بدن باقی بمانند، حتی اگر تومور به طور کامل توسط عمل برداشته شده باشد، همیشه درمان بیشتر با شیمی درمانی ضروری است. سپس تومورهای روده بزرگ با شیمی درمانی درمان می‌شوند. اینکه درمان تا چه حد می‌تواند شدید باشد باید با وضعیت سلامت عمومی فرد موردنظر تطبیق داده شود. بسته به موقعیت، رادیوشیمی درمانی ترکیبی برای تومورهای رکتوم یا شیمی درمانی به‌تنهایی در صورتی که تومورهای بزرگ‌تر به طور کامل برداشته شده باشند توصیه می‌شود.

مواد مختلفی (به‌عنوان مثال 5- فلوراوراسیل، اسید فولینیک، ایرینوتکان، اگزالی پلاتین، کپسیتابین، TAS102) به‌صورت جداگانه یا ترکیبی در شیمی درمانی برای سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. آنتی‌بادی‌ها (بواسیزوماب، ستوکسیماب، پانیتوموماب) نیز چندین سال است که نقش مهمی در درمان سرطان روده بزرگ بازی می‌کنند. آنها به‌تنهایی یا همراه با شیمی درمانی تجویز می‌شوند.

شیمی درمانی حمایتی نیم‌سال طول می‌کشد. در مرحله پیشرفته، مدت، دوز و توالی عوامل شیمی درمانی به نحوه پاسخ تومور به سیتوتوکسین‌ها بستگی دارد.

درمان سرطان رکتوم (راست‌روده)

راست‌روده بخش انتهایی روده بزرگ است. با کمک مدرن‌ترین تکنیک‌های جراحی، در اکثر موارد می‌توان مقعد طبیعی (جراحی حفظ کنترل، برداشتن رکتوم قدامی) را حتی در مورد سرطان رکتوم حفظ کرد.

اگر تومور در یک‌سوم میانی و تحتانی راست‌روده باشد (کارسینوم رکتوم)، تمام بافت پوششی اطراف راست‌روده (مزورکتوم) باید برداشته شود. این بافت شامل بسیاری از غدد لنفاوی و مجاری تخلیه لنفاوی است. اگر برداشته شود، خطر ایجاد مجدد تومور بدخیم در این ناحیه (عود موضعی تومور) کاهش می‌یابد. برای تومورهای راست‌روده فوقانی، جراح تنها بخشی از بافت پوششی را برمی‌دارد، زیرا ناحیه تحتانی معمولاً تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرد. در اشکال خاصی از تومور اولیه (T1) راست‌روده، جراح می‌تواند تومور را از طریق مقعد با استفاده از آندوسکوپ جراحی مخصوص خارج کند.

برای کیفیت زندگی افرادی که پس از عمل تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند، محافظت از اعصاب به‌اصطلاح اتونومیک لگن در طول عمل بسیار مهم است. آنها عملکرد مثانه و جنسی را تنظیم می‌کنند. اگر این اعصاب آسیب ببینند، دیگر نمی‌توانند ادرار را نگه دارند (بی‌اختیاری). در مردان می‌تواند باعث مشکلات نعوظ و انزال شود، در زنان می‌تواند باعث اختلالات حسی و خشکی واژن شود.

مقعد مصنوعی

اگر تومور آنقدر به مقعد نزدیک باشد که اسفنکتر نیز باید در حین عمل سرطان روده بزرگ برداشته شود تا از برداشتن کامل تومور اطمینان حاصل شود، کل رکتوم باید با جراحی برداشته شود و مقعد مصنوعی دائمی (مقعد پرتر یا استوما) برداشته شود. جراح قسمت فوقانی روده را از سوراخ کوچکی در دیواره شکم هدایت می‌کند و آن را به پوست شکم می‌دوزد. مدفوع از این خروجی خارج می‌شود و داخل یک کیسه فویل کوچک که دور استوما روی شکم چسبانده می‌شود.

در برخی موارد، ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی تومورهای عمیق در مجاورت اسفنکتر قبل از عمل به حدی کاهش می‌یابد که جراح مجبور به برداشتن اسفنکتر نیست. با این حال، این باید به‌صورت موردی ارزیابی شود؛ بنابراین ممکن است در این شرایط پزشک ابتدا چنین ترکیبی از شیمی درمانی و رادیوتراپی را قبل از عمل توصیه کند. حتی اگر این درمان مؤثر واقع شود، جراح معمولاً به طور موقت یک خروجی روده مصنوعی (به‌اصطلاح استومای تسکین) ایجاد می‌کند. به‌این‌ترتیب، بخیه داخلی روده باید زمان داشته باشد تا در آرامش بهبود یابد. می‌توان بعداً استوما را به عقب برگرداند تا در حالت ایده‌آل روده بتواند دوباره به طور طبیعی تخلیه شود.

تغییر به چنین خروجی روده مصنوعی یک وضعیت جدید و در ابتدا بیشتر استرس‌زا برای افراد مبتلا است، حتی اگر تکنیک‌های جراحی و کمک‌های پزشکی امروزی بتواند وضعیت را بهبود بخشد. آزاردهنده بو یا تحریک پوست شکم به‌ندرت اتفاق می‌افتد. بسیاری از بیمارستان‌ها درمانگران استومی آموزش‌دیده دارند که می‌توانند بلافاصله پس از عمل، دانش مربوطه را در اختیار افراد مبتلا قرار دهند.

پرتودرمانی (رادیوتراپی)

هدف از پرتودرمانی برای سرطان کولورکتال، کشتن سلول‌های تومور و ادامه روند درمان قطعی سرطان روده بزرگ فرد مبتلا است. تومور را می‌توان قبل از عمل (قبل از عمل) و یا بعد از مداخله جراحی (پس از عمل) تحت تابش قرارداد. در برخی موارد، درمان متاستازها با پرتودرمانی به‌تنهایی ممکن است کافی باشد. تومورهای راست‌روده که قبلاً از دیواره روده شکسته‌اند یا به غدد لنفاوی متاستاز داده‌اند، قبل از عمل فقط تحت تابش قرار می‌گیرند یا با رادیوشیمی درمانی ترکیبی درمان می‌شوند.

ازآنجایی‌که روده به‌شدت به تشعشع حساس است، برنامه‌ریزی پرتو باید بسیار دقیق باشد تا ناحیه تومور را تا حد امکان دقیق پوشش دهد و درعین‌حال از بافت سالم اطراف – به ویژه روده و مثانه – محافظت کند.

استفاده از پرتودرمانی جهت درمان قطعی سرطان روده بزرگ

معمولاً پنج‌روز در هفته و معمولاً حدود ده دقیقه طول می‌کشد. همچنین کل سری پرتودهی پنج تا شش هفته طول می‌کشد.

اگر رادیوتراپی با شیمی درمانی ترکیب شود، این می‌تواند قبل، در حین یا بعد از رادیوتراپی انجام شود. پزشک شما در این مورد با شما صحبت خواهد کرد.

میدان تابش نه‌تنها خود ناحیه تومور، بلکه ناحیه تخلیه لنفاوی را نیز شامل می‌شود؛ بنابراین کل لگن کوچک باید تحت تابش قرار گیرد. در مورد تومورهای عمیق و پس از باز کردن جراحی روده، ناحیه روده نیز باید در میدان تابش قرار گیرد. تابش در چندین میدان (حداقل سه یا چهار) صورت می‌گیرد که جهت آنها توسط کامپیوتر محاسبه شده است. میدان‌های تابشی را می‌توان از زوایای مختلف اعمال کرد، اما دوز در ناحیه موردنظر متمرکز می‌شود. از شتاب‌دهنده‌های خطی مدرن می‌توان برای کنترل سریع و مؤثر و تنظیم در طول جلسات فردی استفاده کرد که دقیقاً ناحیه موردنظر تحت تابش قرار می‌گیرد.

گاهی اوقات فرد موردنظر در طول پرتودرمانی روی تخته‌ای به‌اصطلاح سوراخ شده دراز می‌کشد. این یک ورق استایروفوم به ضخامت حدود چهار اینچ با یک سوراخ در وسط است. اگر روی این تخته روی شکم دراز بکشید، معده شما، از جمله حلقه‌های روده، می‌تواند در این سوراخ بیفتد و از میدان تشعشع دور نگه داشته شود. این تکنیک موقعیت‌یابی بیشتر در بیماران دارای اضافه‌وزن استفاده می‌شود.

عوارض جانبی رادیوتراپی برای سرطان کولورکتال چیست؟

علاوه بر عوارض جانبی عمومی پرتودرمانی، عوارض جانبی کمی وجود دارد که می‌تواند به‌خصوص در درمان سرطان روده بزرگ رخ دهد.

اگر مخاط روده در اثر تشعشع ملتهب شود، می‌تواند منجر به اسهال، افزایش میل به اجابت مزاج یا نفخ شود. به‌ندرت، پرتودرمانی باعث می‌شود که حلقه‌های روده به هم بچسبند یا زخم‌هایی ایجاد شود که باید دوباره جراحی شوند. فیستول حتی به‌ندرت ایجاد می‌شود. خطر عوارض جانبی ذکر شده کمتر از پنج درصد با تکنیک‌های پرتوهای مدرن است.

بسته به اینکه اندام‌های جنسی یا اعصاب تأمین‌کننده آن‌ها در ناحیه تشعشع هستند، قدرت باروری و قدرت در مردان مختل می‌شود.

در زنان بلوغ جنسی، تشعشعات می‌تواند غشای مخاطی واژن را تحریک کرده و در نتیجه منجر به خشکی واژن شود. همچنین می‌تواند بر عملکرد تخمدان تأثیر بگذارد. در این مورد، جایگزینی هورمون‌های ازدست‌رفته با آماده‌سازی‌های خاص از قرص‌های ضدبارداری می‌تواند منطقی باشد تا از یائسگی زودرس جلوگیری شود.

در موارد منفرد، ممکن است جابه‌جایی تخمدان‌ها قبل از تابش منطقی باشد. با این حال، این نیاز به یک عمل جراحی دارد که مزایا و معایب آن باید به‌دقت با یکدیگر سنجیده شود و به طور جداگانه با زن در میان گذاشته شود.

درمان قطعی سرطان روده بزرگ با تومورهای ثانویه (متاستاز)

متاستازهایی که در سرطان کولورکتال رخ می‌دهند با جراحی، شیمی درمانی و در صورت لزوم رادیوتراپی و روش‌های موضعی درمان می‌شوند (مفهوم چندوجهی).

در برخی از بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال، تومور به کبد گسترش می‌یابد. اگر این متاستازهای کبدی را نتوان جراحی کرد، در برخی موارد می‌توان با شیمی درمانی آنها را کاهش داد تا عمل جراحی همچنان امکان‌پذیر باشد.

در مورد متاستازهای کبدی و ریوی، یک جراح باتجربه در این زمینه باید در برنامه‌ریزی درمان مشارکت داشته باشد. ازیک‌طرف، این کار در مورد حذف کامل این کانون ها و از طرف دیگر، حفظ عملکرد کافی کبد و بافت ریه است.

روش‌های درمانی جدید از گرما برای از بین بردن متاستازهای کبدی با استفاده از پروب‌های حرارتی موضعی (ابلیشن حرارتی یا فرکانس رادیویی یا فرسایش مایکروویو) استفاده می‌کنند. میزان مناسب‌بودن این روش‌ها برای شما باید در هر مورد به‌دقت سنجیده شود.

اگر متاستازهای کبدی به طور کامل حذف شوند، شانس بهبودی برای مبتلایان به سرطان روده بزرگ به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابد.

توانبخشی و مراقبت‌های پس درمان قطعی سرطان روده بزرگ

توانبخشی و مراقبت‌های بعدی از اجزای ضروری مراقبت‌های سرطانی پس از سرطان کولورکتال هستند. پس از مراقبت‌های حاد در بیمارستان، کلینیک‌های توانبخشی، متخصصان و پزشکان عمومی برای مراقبت و حمایت بیشتر مهم هستند. بسیاری از افراد آسیب‌دیده نیز به یک گروه خودیاری مراجعه می‌کنند.

توانبخشی

پس از اتمام اولین مرحله درمان( پس از جراحی  یا درمان دارویی و یا رادیوتراپی) مرحله بعدی با توانبخشی برای سرطان کولورکتال آغاز می‌شود. این می‌تواند بستری‌شدن در بیمارستان را به‌عنوان توانبخشی بعدی (AR) / درمان پیگیری (AHB) به طور مستقیم یا سریع دنبال کند.

یک کلینیک تخصصی برای توانبخشی به‌شدت توصیه می‌شود. بسته به نوع درمان، منطقی است که افراد مبتلا به سرطان کولورکتال به کلینیکی بروند که در آن افراد مبتلا بتوانند نحوه برخورد با استوما یا جایی که درمان خودداری و آموزش کف لگن ارائه می‌شود، بیاموزند.

ورزش توانبخشی برای تضمین درمان قطعی سرطان روده بزرگ

اگر می‌خواهید ورزش‌های توانبخشی انجام دهید، بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال باید در نظر داشته باشند که بخشی از روده آنها در حین جراحی به دلیل سرطان روده بزرگ برداشته شده است. گاهی اوقات باید یک خروجی روده مصنوعی در دیواره شکم ایجاد شود. سپس برخی اقدامات پیشگیرانه در حین ورزش مهم است.

جراحی همیشه بر روشی که می‌توانید پس از آن ورزش کنید تأثیر می‌گذارد – حتی زمانی که عضوی به طور جزئی یا کامل برداشته شده باشد. پس از جراحی بزرگ شکم، وزنه‌های سنگین بلند نکنید و فعالیت بدنی شدید انجام ندهید. این شامل، به‌عنوان مثال، باغبانی سنگین است.

هنگامی که جای زخم جراحی به طور کامل بهبود یافت، هیچ مشکلی با تمرین هدفمند وجود ندارد. کسانی که مبتلا به استوما نیستند، می‌توانند (تقریباً) همه انواع ورزش را انجام دهند. با پزشک خود صحبت کنید که آیا می‌توانید ورزش‌های توانبخشی انجام دهید یا خیر. سپس می‌تواند آن را تجویز کند.

نکته مهم: همه افراد مبتلا به سرطان حق دارند از ورزش توانبخشی استفاده کنند.

مراقبت‌های بعد از درمان قطعی سرطان روده بزرگ

هدف مراقبت‌های بعدی این است که بتوانیم به‌موقع تشخیص دهیم که سرطان کولورکتال عود می‌کند (عود تومور) یا بیماری‌های هم‌زمان یا ثانویه رخ می‌دهد. یکی دیگر از وظایف مراقبت‌های پس از درمان، کمک به شما برای مشکلات جسمی، روحی و اجتماعی است. این همچنین به این معنی است که عواقب یا ناتوانی‌های ناشی از بیماری یا درمان (مانند مشکلات استوما، چسبندگی بعد از عمل، بی‌اختیاری مدفوع) تا آنجا که ممکن است برطرف می‌شود و شما در صورت لزوم به سرکار خود بازمی‌گردید.