درمان سرطان می‌تواند تأثیرات زیادی بر وضعیت فیزیک ما داشته باشد که در بیشتر موارد کوتاه‌مدت هستند. یکی از مواردی که می‌تواند باعث نگرانی شود این است که آیا داشتن فرزند بعد از سرطان امکان‌پذیر است؟ آیا با وجود سرطان می‌توان باردار شد؟ در این بخش از ایران سرطان به بررسی شانس بارداری با وجود سرطان، در حین درمان سرطان و بعد از آن می‌پردازیم.
اثرات درمان سرطان بر بارداری
درمان‌های سرطان بسیار متنوع است. وقتی به درمان سرطان و تأثیرات آن بر تولید مثل نگاه می‌کنیم، روش‌هایی مانند شیمی درمانی، رادیوتراپی، جراحی، درمان‌های هورمونی تأثیرات زیادی بر بدن دارند. می‌تواند اثرات مثبت و منفی بر روی اندام‌های بدن داشته باشد. همچنین می‌تواند بر اندام‌های تولید مثل و باروری تأثیر بگذارد. درمان سرطان و اثرات آن بر تولید مثل عبارت‌اند از:
تأثیر شیمی درمانی و هورمون درمانی بر بارداری
دارو‌های مورد استفاده در طول شیمی درمانی و هورمون درمانی امکان دارد تا بر تخمدان‌ها تأثیر بگذارد و باعث کاهش تعداد تخمک‌ها و اختلال در عملکرد شود. ممکن است باعث آسیب موقت یا دائمی به باروری شود. همچنین می‌تواند باعث نقص مادرزادی در نوزاد شود.
همان‌طور که مشخص است سرطان بیماری است که در نتیجه تکثیر کنترل نشده گروهی از سلول‌های ناسالم ایجاد می‌شود. شیمی درمانی یک روش درمانی مبتنی بر مهار تکثیر سلولی است. با این حال، این روش متأسفانه در بدن چندان انتخابی نیست، بنابراین به سلول‌های تولید مثل نیز می‌تواند آسیب برساند.
تأثیر پرتو درمانی بر بارداری
در طول پرتودرمانی، زمانی که پرتو‌های ارسال شده به اندام‌ها از مقدار دوز معینی فراتر رود، نتایج منفی می‌تواند رخ دهد. می‌تواند باعث آسیب به رحم و تخمدان شود. سقط جنین یا زایمان زودرس ممکن است در دوران بارداری رخ دهد.
همچنین اگر رادیوتراپی در ناحیه‌ای نزدیک به تخمدان‌ها اعمال شود، احتمالاً تخمدان‌ها آسیب می‌بینند. به همین دلیل، اطمینان از باروری قبل از این درمان‌ها، به ویژه برای بیمارانی که می‌خواهند در آینده بچه‌دار شوند، بسیار مهم است.
اگر در طول درمان جراحی، ناحیه جراحی نزدیک به نوزاد باشد، ممکن است زایمان زودرس یا سقط جنین رخ دهد. در نتیجه جراحی انجام شده در ناحیه‌ای که رحم و تخمدان‌ها را درگیر می‌کند، اندام‌ها و سلول‌های تناسلی ممکن است آسیب ببینند و باروری را تحت تأثیر قرار دهند.
همچنین بخوانید: راه‌های مقابله با سرطان در بارداری
آیا درمان سرطان از بچه‌دارشدن جلوگیری می‌کند؟
تشخیص سرطان و گذراندن مراحل درمان می‌تواند افراد را بترساند. به خصوص آن‌هایی که باردار هستند یا کسانی که می‌خواهند بچه‌دار شوند ممکن است افکار منفی داشته باشند. با این حال، حتی اگر سرطان در دوران بارداری رخ دهد، می‌توان با درمان‌های مناسب، نوزادان سالمی به دنیا آورد.
زنانی که در دوران بارداری مبتلا به سرطان هستند، می‌توانند بارداری و درمان سرطان را با هم انجام دهند. مدت زمان بارداری، نوع و مرحله سرطان و مزایا و معایب درمان‌ها می‌تواند بر نوع درمان تأثیر بگذارد. انواع سرطان تومور خوش‌خیم و محدود را می‌توان با برداشتن ناحیه سرطانی با جراحی به طور ایمن درمان کرد. به عنوان مثال شیمی درمانی با دارو‌های مختلف باید با تأیید پزشک و با محاسبه سود و زیان نوزاد و مادر برنامه‌ریزی شود. در طول رادیوتراپی نیز می‌توان شکم را با پیش‌بند سربی پوشاند تا از کودک در برابر اشعه‌ی مضر محافظت شود.
آسیب تخمدان در درمان سرطان
در برخی انواع سرطان و درمان‌ها، تخمدان‌ها می‌توانند آسیب ببینند و باروری تحت تأثیر نامطلوب قرار گیرد. افرادی که به فکر باردارشدن در آینده هستند، با وجود این شرایط منفی، می‌توانند با برخی از روش‌های درمانی صاحب فرزند شوند. اگر خطر آسیب به تخمدان‌ها در آینده با تشخیص سرطان وجود داشته باشد، تخمک‌های سالم شناسایی و ذخیره می‌شوند. برای این کار می‌توان از روش‌های فیریز تخمک استفاده کرد. با استفاده از تخمک‌های یخ‌زده افرادی که قصد بارداری پس از درمان سرطان را دارند، می‌توان از طریق لقاح آزمایشگاهی به بارداری دست‌یافت. شما می‌توانید با پزشک خود تصمیم بگیرید که چه نوع درمانی اعمال شود.
اگر در گذشته سرطان داشته باشم می‌توانم باردار شوم؟
زنانی که درمان سرطان داشته‌اند و از دوران کودکی بهبود یافته‌اند، می‌توانند باردار شوند و بچه‌دار شوند. نکته مهم این است که قبل از انجام درمان پس از تشخیص، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.
وقتی سرطان در دوران کودکی یا در افراد جوانی که هنوز بچه‌دار نشده‌اند تشخیص داده می‌شود، این سؤال مطرح می‌شود که آیا می‌توانند بچه‌دار شوند؟ مدت‌هاست که مشخص شده است که افراد مبتلا به سرطان دوران کودکی در نتیجه درمان، توانایی باروری و یا ظرفیت تولیدمثلی محدودی دارند.
درمان سرطان می‌تواند تعداد اسپرم را در مردان کاهش دهد. برای زنان، وضعیت کمی پیچیده‌تر است. رحم و تخمدان‌ها نیاز به فعالیت عملکردی دارند. خانمی که می‌خواهد بچه‌دار شود باید ساختار هورمونی سالمی داشته باشد و قاعدگی منظم داشته باشد. همه این عملکرد‌ها تحت تأثیر درمان انجام شده برای فرد مبتلا به سرطان در دوران کودکی قرار می‌گیرند.
به‌عنوان‌مثال، بسیاری از سرطان‌های دوران کودکی نیاز به درمان رادیوتراپی دارند. رادیوتراپی در ناحیه لگن، این می‌تواند بر توانایی رحم برای عملکرد تأثیر بگذارد یا تخمدان‌ها توانایی خود را برای تولید تخمک از دست بدهند. علاوه بر این، تابش به مغز می‌تواند بر هورمون‌هایی تأثیر بگذارد که تخمدان‌ها را در گردش نگه می‌دارند.
نکته مهم در مورد کسانی که در کودکی سرطان داشته‌اند:
نکته مهم دیگر این است که زنانی که در دوران کودکی تحت درمان سرطان قرار گرفته و بهبود یافته‌اند، قاعدگی‌های نامنظم داشته‌اند، رادیوتراپی در ناحیه لگن یا شکم انجام داده‌اند یا شیمی‌درمانی با عامل آلکیله‌کننده داشته‌اند و علی‌رغم تمایل خود نتوانسته‌اند باردار شوند، پس از ۶ ماهگی به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند..
قبل از درمان سرطان، روش نگهداری تخمک یکی از بهترین تصمیمات است. به این ترتیب می‌توان از بچه‌دارشدن خانم های بیمار در آینده اطمینان حاصل کرد. ذخیره اسپرم در مردان جوان راحت‌تر است. با این حال، وضعیت برای دختران جوان کمی پیچیده‌تر است. برخی از فرایندها، مانند حذف هورمون‌ها، باید برای ذخیره تخمک‌ها اعمال شوند. این امر درمان سرطان را ۱-۲ هفته به تأخیر می‌اندازد. با این حال، هدف از این روش جلوگیری از تأثیرگذاری محدودیت عملکرد تخمدان به دلیل درمان سرطان بر باروری در آینده است.
بارداری بعد از سرطان
به طور کلی، باردارشدن بعد از سرطان خطر عود را افزایش نمی‌دهد، اما هر مورد باید به صورت جداگانه با درنظرگرفتن نوع تومور، درمان‌های انجام شده، سن و شرایط بالینی بیمار ارزیابی شود. به طور کلی، با توجه به اینکه خطر عود احتمالی بیماری در این بازه زمانی بیشتر است، توصیه می‌شود حداقل یک یا دو سال پس از پایان درمان‌ها قبل از فکرکردن به بارداری صبر کنید.
پس از درمان سرطان، میزان سقط جنین اندکی افزایش می‌یابد، اما خطر افزایش ناهنجاری‌های مادرزادی برای نوزاد وجود ندارد.
متداول‌ترین روش‌های تولید مثل با کمک پزشکی عبارت‌اند از:
- تلقیح داخل رحمی (IUI)
- لقاح آزمایشگاهی با انتقال جنین به داخل رحم ( IVF)
- تزریق داخل سیتوپلاسمی تک اسپرم (ICSI)
روش دوم تنها تکنیکی است که می‌تواند پس از بهبودی توسط زنانی که سرطان داشته‌اند و قبلاً تخمک‌های خود را منجمد کرده‌اند، مورد استفاده قرار گیرد
قبل از همه این تکنیک‌ها، تحریک تخمک‌گذاری چندگانه انجام می‌شود که شامل تجویز هورمون‌هایی به زن برای تولید تخمک‌های بیشتر در یک سیکل است. سپس بازیابی تخمک‌های تولید شده با جراحی و لقاح بعدی آن‌ها انجام می‌شود.
به نظر نمی‌رسد که درمان‌های ضد سرطانی که قبل از لقاح توسط مادر دریافت می‌شود، بر رشد و سلامت کودک و همچنین بر نتیجه زایمان تأثیر منفی نداشته باشد. این مسئله در مورد شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی صدق می‌کند، در حالی که رادیوتراپی ناحیه شکم لگنی می‌تواند باعث اختلال در عملکرد رحم و در نتیجه افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس، ناهنجاری‌های جفت و وزن کم هنگام تولد شود؛ بنابراین بارداری باید با توجه خاصی دنبال شود.
تا آنجا که به شیردهی مربوط می‌شود، بیشترین داده‌ها مربوط به سرطان سینه است. به طور کلی شیردهی بدون به خطر انداختن سلامت نوزاد امکان‌پذیر است. لازم به ذکر است که سینه عمل شده یا تحت پرتودرمانی، شیر کمتری تولید می‌کند، اما پس از ماستکتومی مقدار شیر تولید شده توسط پستان سالم همچنان برای رشد کودک کافی است.
همچنین بخوانید: سرطان تخمدان و بارداری
