شیمی درمانی یک درمان قدرتمند است که شامل مصرف داروهایی برای آسیب رساندن به سلول‌های سرطانی است. هدف این درمان، این است که از تقسیم و تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری کند. در این مقاله به بررسی شیمی درمانی و درصد موفقیت شیمی درمانی در درمان سرطان‌ها پرداخته‌ایم. با ایران سرطان تا آخر این مقاله همراه باشید.
شیمی درمانی چیست؟
شیمی درمانی یک درمان دارویی است که از مواد شیمیایی قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در بدن شما است. شیمی درمانی اغلب برای درمان سرطان استفاده می‌شود، زیرا سلول‌های سرطانی بسیار سریع‌تر از اکثر سلول‌های بدن رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند. بسیاری از داروهای شیمی درمانی مختلف در دسترس هستند. داروهای شیمی درمانی را می‌توان به تنهایی یا به صورت ترکیبی برای درمان طیف وسیعی از سرطان‌ها استفاده کرد. اگرچه شیمی درمانی روشی موثر برای درمان بسیاری از انواع سرطان است، درمان شیمی درمانی نیز خطر عوارض جانبی دارد. برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی خفیف و قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند.
نحوه عملکرد شیمی درمانی
برخلاف جراحی یا پرتو درمانی، شیمی درمانی اثر سیستمیک دارد، به این معنی که کل بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. از آنجایی که مواد فعال از طریق خون به همه اندام‌ها توزیع می‌شوند، می‌توانند رشد سلول‌های تومور پراکنده و متاستازهای دور را مهار کنند یا باعث مرگ آنها شوند. با این حال، سلول‌های پوست، غشاهای مخاطی و مغز استخوان در حال تقسیم طبیعی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند، از این رو عوارض جانبی معمول شیمی درمانی، مانند ریزش مو و تغییر حالت ناخن، حالت تهوع و اسهال و همچنین تغییرات در شمارش خون وجود دارد. بسته به نوع تومور، شیمی درمانی نئوادجوانت که قبل از عمل انجام می‌شود، می‌تواند مفید باشد. هدف از شیمی درمانی نئوادجوانت کوچک کردن تومور به حدی است که عمل بعدی از نظر فنی بهتر انجام شود و حذف کامل تومور از بدن موفقیت آمیزتر باشد.
اگرچه مطالعات بالینی قابل اعتماد بودن شیمی درمانی را در جمعیت بیشتری از بیماران نشان داده است، اما هیچ کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که هر بیمار چگونه به شیمی درمانی پاسخ میدهد. میزان موفقیت شیمی درمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه مقاله به بررسی عواملی که بر درصد موفقیت شیمی درمانی تاثیر می‌گذارند پرداخته‌ایم.
خطرات و عوارض شیمی درمانی
عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی می‌تواند قابل توجه باشد. هر دارویی عوارض جانبی متفاوتی دارد و هر دارویی هر عارضه‌ای را ایجاد نمی‌کند. عوارض جانبی که در طول درمان شیمی درمانی رخ میدهد عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- ریزش مو
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- تب
- زخم‌های دهان
- درد
- یبوست
- کبودی آسان
- خونریزی
بسیاری از این عوارض جانبی قابل پیشگیری یا درمان هستند. اکثر عوارض جانبی پس از پایان درمان کاهش می‌یابد.
عوارض جانبی طولانی مدت ناشی از شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی همچنین می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند که تا ماه‌ها یا سال‌ها پس از درمان آشکار نمی‌شوند. عوارض جانبی دیررس بسته به داروی شیمی درمانی متفاوت است اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آسیب به بافت ریه
- مشکلات قلبی
- ناباروری
- مشکلات کلیوی
- آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)
عوامل موثر بر درصد موفقیت شیمی درمانی
عوامل مختلفی وجود دارد که ممکن است بر درصد موفقیت شیمی درمانی و میزان بقای فرد تأثیر بگذارد. این عوامل عبارتند از:
میزان بقای سرطان
نرخ بقای سرطان یکی از راه های نشان دادن میزان تأثیرگذاری درمان‌های مختلف، از جمله شیمی‌درمانی است. نرخ بقا به درصد افرادی اطلاق می‌شود که پس از تشخیص سرطان برای مدت معینی زندگی می‌کنند. نرخ بقا همچنین می‌تواند به افراد کمک کند تا درک درستی از روند درمان خود پیدا کنند. با این وجود طیفی از عوامل بر میزان بقا و میزان موفقیت شیمی درمانی تأثیر می‌گذارد. بسیاری از این عوامل از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
درجه سرطان
درجه سرطان معیاری است که نشان میدهد سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ چقدر غیرطبیعی ظاهر می‌شوند. سلول‌های غیر طبیعی بیشتر تمایل به رشد و گسترش با سرعت بیشتری دارند.
مرحله سرطان
مرحله سرطان نشان میدهد که یک تومور چقدر بزرگ است و سلول‌های آن چقدر گسترش یافته‌اند. پزشک می‌تواند از سیستم‌های مختلف برای تعیین اینکه سرطان به چه مرحله‌ای رسیده است استفاده کند.
هدف از شیمی درمانی چیست؟
هدف از شیمی درمانی از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده است که شناسایی نشده و ممکن است به سایر قسمت‌های بدن سفر کرده باشند. شیمی درمانی کمکی خطر عود را در بیماران پرخطر کاهش میدهد.
شیمی درمانی برای چه نوع سرطانی استفاده می‌شود؟
شیمی درمانی کمکی عمدتاً برای سرطان ها در قسمت های زیر بدن استفاده می شود:
- سرطان پستان
- سرطان کولون
- سرطان بیضه‌ها
- سرطان تخمدان‌ها
- سرطان گره‌های لنفاوی
- سرطان ریه‌ها
- سرطان پانکراس
بسته به نوع سرطان، مرحله سرطان و سلامت کلی شما، پزشک ممکن است شیمی درمانی را همراه با پرتو درمانی، جراحی، هورمون درمانی، ایمونوتراپی یا درمان هدفمند توصیه کند. به طور معمول، شیمی درمانی پس از پرتودرمانی و یا جراحی استفاده می‌شود.
